Ağa Musa Nağıyev haqqında əlavə məlumatlar
Yüklə 257,86 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Flora Xəlilzadə, yazıçı-publisist
13 sədini Çəmbərəkənd qəbiristanlığında “əmanət” kimi torpağa tapşırır. Amma baş verən qovğalar arzuları yarımçıq qoyduğu kimi, bir çox ocaqları da qəfildən söndürdü. Milyonçunun oğlu Fərəc Nağıyev Teatr Texnikumunun aktyorluq, rejissorluq və rəssamlıq fakultələrini bitirməsinə və çoxşaxəli ixtisaslara yiyələnməsinə baxmayaraq, kapitalist öv- ladı olması taleyinə ağır bir zərbə vurdu. Uzun illər sürgün hə- yatı yaşadı. Ötən əsrin ortalarında Vətənə dönən Fərəc Nağıyev yenə sənətlə məşğul olur, bir sıra filmlərə çəkilir. Maraqlı şeirlər ya- zır, bir sıra tamaşalara bədii tərtibat verir. Bütün bunlara baxmayaraq, nəsli, nəcabətilə bağlı dodaqları kilidlənmiş Fərəc, yalnız ömrünün sonunda atası Ağa Musa Na- ğıyevin adını çəkərək xarici banklarda varidatı oldğunu bildirir. Bu gün İqtisad Universitetinin akt zalında bu məşhur mil- yonçunun və oğlu İsmayılın portretləri asılıb. Təhsil alan tələ- bələr, çalışan müəllimlər hər gün bu iman sahiblərini ehtiramla yad edirlər. Tikdirdiyi xəstəxanalardan biri 1992-ci ildən Ağa Musa Nağıyevin adını daşıyır. Dilarə Nağıyevanın böyük cəfakeşlik və övlad yanğısı ilə il- lər uzunu arxivlərdən, yaddaşlardan topladığı xatirələr, faktlar əsasında ”Xalq üçün ömrünü şam kimi əridən...” adlı kitabında məşhur milyonçunun həyatından, millət üçün gördüyü işlərdən söhbət açılır. Düşünürəm ki, Ağa Musa Nağıyevin haqqının qaytarılması uğrunda aparılan mübarizəyə dəstək verilməlidir. Bunu bizdən Ağa Musanın əməl sahibi olması tələb edir. Ağa Musa Nağıyev heç zaman tarixdən silinməyəcək. Əslində Ağa Musa Nağıyevin yaxşılıqlarının, faydalı işlə- rinin üzərindən qəsdən xətt çəkilib. Uzun illər kölgəsini qara- layıblar. 14 Milyonçu Şəmsi Əsədullayev müflisləşərək ağır vəziyyətə düşüb, özünü öldürmək qərarına gələndə, ona öz varidatı ilə kömək göstərən məhz Ağa Musa Nağıyev olur. Deyirlər ki, ianə toplayarkən oğlu İsmayılın atasından çox pul verdiyini soranlara “mən samançı oğluyam, o isə milyonçu” deyə cavab verdi. Çünki onun milyonlara necə çətinliklərlə sa- hib olması heç zaman yadından çıxmırdı. Maraqlıdır ki, bütün ömrü boyu, hətta varidatını saymaq mümkün olmayan məqam- larda da tikdirdiyi binaların üzərinə bu işarələri əks etdirib. Ağa Musa saman satan oğlu olduğunu, vaxtı ilə limanda hamballıq etdiyini nə unudub, nə danıb. İsrafçılıqdan və yersiz xərclərdən boyun qaçıran Ağa Musa, pulunu sağa-sola sovuran oğlu İsmayıla baxıb deyərdi: “Atam- atam, mən o, ola bilmərəm, görün o, kimin oğludur”? Ağa Musa həm ciddiliyi ilə, həm də özünəməxsus atmaca- ları və zarafatları ilə hamıdan seçilirdi. O, bütün suallara yu- morla cavab verərdi. Deyilənə görə çəkməsini silənə bir qəpik verən Ağa Musaya çəkməçi: “Ağa, filankəs də bir qəpik, sən də? – sualına: Üç qə- pik versəm, qədrimi biləcəksən?” – deyib. Hazırcavablığı, müdrikliyilə bağlı el arasında dolaşan rəva- yətlərdə Ağa Musanın necə böyük ağıl və idrak sahibi olduğu aydın duyulur. Rəvayətlərdən birində danışılır ki, hətta onu oğurlayanlara Ağa Musa tələb olunan pulun hamısını verməyə- cəyini bildirərək deyib: - Əgər öldürsəniz, heç onu da almayacaqsız. Dilarə xanımın danışdıqlarından aydın görünür ki, Ağa Musa 11 yaşından belini palan döyə-döyə halal zəhmət sayə- sində milyonçu olmuşdur. O, nahaqdan deməzdi ki: “Zər qədrini zərgər bilən kimi, pulunun da qədrini bilən varlana bilər”. Tikililərilə hətta Bakı milyonçularını lərzəyə gətirən Ağa Musanın nəslinin başına gələn zülmün həddi olmayıb. Nəinki yaxın adamlarını, övladlarını, hətta ən uzaq qohumlarını da 15 Vətəndən sürgün ediblər, zindanlara atıblar, qətlə yetiriblər. Ədəbiyyatda mənfi obrazını yaradaraq karikaturasını çəkiblər. Nəşini bir neçə dəfə gordan ediblər. Gördükləri işlərin, xe- yirxahlıqların üstündən xətt çəkərək az qala süni gülüş hədəfinə çevirməyə çalışıblar. Amma həqiqət deyilən bir inci var ki, o min arşın quyunun dibinə salınsa da, nə vaxtsa üzə çıxır. Günəşin üzündən qara bu- ludun çəkiləsi vaxt yetir. Bax onda deyirlər ki, hər dövranın bir gərdişi var! Flora Xəlilzadə, yazıçı-publisist, “Azərbaycan” rəsmi qəzetinin şöbə müdiri 16 BAKINI QURUB–YARADAN NEFTXUDALAR T arix zaman-zaman görkəmli şəxsiyyətlər yetişdirib, onlar: Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Ağa Musa Nağıyev, Şəmsi Əsə- dullayev, Murtuza Muxtarov, Alfred Nobel, Əjdər bəy Aşur- bəyov, İsabəy Hacınski, Hacı Əhədulla Eldarov, Kərbəlayi Abdulla Zərbəliyev, Alfons Rotşeld, Teymurbəy Qulubəyovdur. Çox qəribədir ki, onları eyni tale izləyib. Sadə ailənin öv- ladları, savad görməyib, fəhləlikdən həyata atılanlar. Bakı yalnız nefti, tarixi-memarlıq abidələri, bənzərsiz Xəzəri və Abşeronu ilə deyil, həm də neftxudaları - milyonçuları ilə tarixləşən şəhərdir. Hətta 70 illik Sovet rejimi onların üstündən xətt çəkə bilmədi. Bu da ondan irəli gəlir ki, həmin şəxslər bütün məqamlarda minilliklərini saxlaya biliblər. İndi həmin milyon- çuların adları xalqımızın qürur mənbəyidir, desək yanılmarıq. Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Ağa Musa Nağıyev, Şəmsi Əsədul- layev, İsa Bəy Hacınski və digər milyonçular bütün göstəriciləri ilə milli sahibkar olduqlarını təsdiqləyiblər. Bolşevizmin qara yeli Azərbaycanda əsməyə başlanandan bu milyonçuların vari- datları əllərindən alınmış, həmin nəsildən olan başıpapaqlılar ya güllələnmiş, ya da sürgün olunmuşdu. Bakıda qalan arvad- uşaqları isə bilərəkdən səfil gününə salınmışdı. Çağdaş zamanımızda həmin milyonçuların davamçıları bar- maqla sayılacaq saydadır. Hacı Zeynalabdin Tağıyev (1823 -1. 09. 1924) Azərbaycanın ticarət sənaye-maliyyə burjuaziyasının yuxarı dairələri içərisində ən koloritli, ən nüfuzlu simalardan biri ol- muşdur. Yüklə 257,86 Kb. Dostları ilə paylaş:
|