Ağarəhim Əsərlər
11
II FƏSİL
İBTİDAİ SİNİFLƏRDƏ ANA DİLİ TƏDRİSİNİN
ÜMUMİ MƏSƏLƏLƏRİ
1. Ana dili tədrisinin predmeti, əhəmiyyəti və yeri
Ana dili tədrisinin metodikası pedaqoji
elmlər sisteminə daxil-
dir. Bu fənnin predmeti ana dilinin mənimsənilməsi qanunauyğun-
luqlarının və dilə aid bilik, bacarıq və vərdişlərin verilməsi vasitələ-
rinin, priyom və metodlarının öyrənilməsidir.
Ana dili təlimi özünün məzmununu,
bu məzmundan doğan prin-
sipləri, vasitələri, priyom və metodları əhatə edir.
Azərbaycan dili
və oxu təliminin, nitq inkişafı üzrə işlərin bütöv bir sistemini yara-
dır.
Ana dili təliminin nəzəri və praktik əsasları özünün elmi (linq-
vistik, mətnşünaslıq, psixoloji, didaktik...) cəhətdən əsaslandırılmış
sistemini qurmağa imkan verir.
Elmi zəmində qurulan təlim təhsilləndirici,
inkişafetdirici və
tərbiyəedici funksiyanı yerinə yetirir. Şagirdlərə möhkəm biliklər
verir, zəruri bacarıq və vərdişlər aşılayır. Onların ümumi inkişafını
yüksəldir. Bunun üçün hər şeydən əvvəl biliklərin verilmə vasitələ-
ri müəyyənləşdirilməlidir. Bəs bu vasitələr hansılardır?
Birincisi,
tədris materialının məzmunu. İkincisi, məzmuna uyğun seçilən əya-
ni və texniki vəsaitlər, didaktik materiallar. Üçüncüsü isə məzmuna
uyğun seçilən priyom və metodlar (Xatırladaq ki, biliklərin veril-
məsində priyom və metodlar da bir vasitə rolunu oynaya bilər).
Məlumdur ki, bütün elmlərin metodik qanunauyğunluqları möv-
cuddur. Lakin onların əksəriyyəti ana dili tədrisi metodikası elmin-
də müəyyənləşdirilməmişdir. Ana dili tədrisi metodikasında əks
olunan qanunauyğunluqlar
ümumi pedaqoji, psixoloji,
linqvistik,
mətnşünaslıq və didaktik qanunauyğunluqlara istinad edir. Araşdır-
malar göstərir ki, ana dilinin qanunauyğunluqları aşağıdakılardan
ibarətdir:
