Ağayev yusiF ƏHMƏdov səbuhi İstiqlal Yürüşü
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
müharibəsində iştirak edib. I Dünya müharibəsinə kazak qoşunlarında fəaliyyətə başlayan L.Maqalov Tatar süvari alayına keçirilib, burada xidmət edib, alay komandiri vəzifəsində polkovnik rütbəsinə layiq görülüb. 1917-ci ilin sonunda Maqalov alayla birlikdə Azərbaycana gəlib, ZK-nın və Müsəlman Korpusu komandanlığının əmrini yerinə yetirərək rus hərbi hissələrinin tərksilah edilməsin-də iştirak edib. 1918-ci ilin aprel-iyun aylarında Müsəlman Korpusunun hissələri və Zaqafqaziya Seymi tərəfindən göndərilmiş qüvvələrə başçılıq edərək bolşevik-erməni qoşunlarına qarşı döyüşlərdə iştirak etmişdir. Sonra o, Gürcüstana keçmiş, gürcü ordusunda general-leytenant rütbəsinədək yüksəlmişdir. Gürcüstana təcavüz etmiş sovet qoşunlarına qarşı mübarizə aparmış L.Maqalov, ölkəsi işğal ediləndən sonra mühacirətə getmiş və 1926-cı ildə Almaniyanın Münhen şəhərində vəfat etmişdir. Polkovnik Murad Gəray Tlexas əslən çərkəz idi, 1874-cü ildə anadan olub. Mixaylov artilleriya məktəbini bitirdikdən sonra müxtəlif hərbi hissələrdə xidmət etmiş Tlexas Müsəlman Korpusu təşkil olunanda onun tərkibinə yazılmışdır. 2-ci topçu briqadanın komandiri kimi o, Korpusun artilleriya hissələrinin yaradılmasında boyük rol oynamışdır. QİO tərkibində o, topçu hissələrin müfəttişi işləmişdir. l918-ci ilin sonunda Azərbaycan Ordusunun qərargahında topçu şöbəsinin rəisi işlədiyi dövrdə o, general-mayor rütbəsinə layiq görülüb. Müxtəlif komissiyaların üzvü (o cümlədən Gürcüstandan silah və sursat gətirilməsi üzrə komissiyanın üzvü) Tlexas Denikin təhlükəsinə qarşı istehkamlar yaradılmasında iştirak edib, Bakının general – qubernatoru təyin olunub. 1920-ci ildə bolşeviklər tərəfindən həbs edilərək güllələnib. 276 Podpolkovnik Həbib bəy Səlimov 277 1881-ci ildə İrəvan quberniyasında məmur ailəsində anadan olmuşdur. İrəvan müəllimlər seminariyasında bir sinif oxuyandan sonra 156-cı Yelizavetpol piyada alayına yazılaraq sıravi və unter - zabit kimi xidmət etmişdir. 1902-ci ildə Tiflis piyada məktəbinə daxil olan Səlimov oranı bitirdikdən sonra 3-cü Qafqaz piyada taborunda xidmətə başlayıb. Təlim komandasının komandiri, tabor komandının adyutantı, bölük komandiri vəzifələrində 3-cü, 5-ci və 6-cı Qafqaz piyada taborlarında xidmət etmiş Həbib bəy 1906-cı ildə Şuşa şəhərinə ezam olunur və burada təxribat törədən erməni quldurlarına qarşı mübarizədə göstərdiyi səylərə görə dinc dövrdə az verilən Müqəddəs Vladimir ordeninin 4-cü dərəcəsi ilə təltif edilir. Xidmətləri ilə komandanlığın diqqətini cəlb edən Səlimov 1909-cu ilin aprelində 2-ci Qafqaz atıcı briqadasının idarə heyətinin zabiti, daha sonra isə İrana göndərilmiş Qəzvin dəstəsinin zabiti, 1910- cu ilin yanvar - iyun aylarında isə Qəzvin rəisinin qərargah rəisi vəzifəsini icra edən təyin olunur. Rusiya Dövlət Hərbi - Tarix Arxivində qorunan xidmət siyahısında göstərilir ki, o, "xaricdə ezamiyyətdə olmuş" (hansı ölkədə - göstərilmir), sonra Culfa dərəsində, sərhəd mühafizə məntəqəsinin komandiri kimi çalışmış, Tehranda xidmət etmişdir (sənədlərdə göstərildiyi kimi- "gizli kəşfiyyat aparmaq məqsədi ilə"). 278 I Dünya müharibəsini 123-cü piyada Kozlov alayının tərkibində qarşılayan Səlimovun müharibədəki xidmətləri barəsində hələ ətraflı məlumat yoxdur. 279 Məlumdur ki, o, bilik və bacarıqlarına görə podpolkovnik rütbəsində Rusiya Ordusu Ali Qərargahın Nikolayev Akade- miyasına oxumağa göndərilmiş və 1917-ci ildə oranı bitirmişdir. 1918-ci il martın 14-də Müsəlman Korpusuna qəbul edilib və hərbi nizamnamələrin təkmilləşməsi komissiyasının üzvü təyin olunub. Müsəlman Korpusu tərkibində süvari briqadanın qərargah rəisi vəzifəsində ilk döyüşlərdəcə fərqlənən Səlimov Azərbaycana gələn Nuru paşanın diqqətini cəlb etmişdi. Nuru paşa sərkərdəni QİO- nun Azərbaycan hissələrinin qərargah rəisi təyin etmişdi. Bakı istiqamətində Azərbaycan-türk qoşunlarının azadlıq yürüşündə Səlimov Cənub qrupunun коmandanı təyin edilmiş və ən ağır istiqamətdə - Gəncə-Bakı dəmiryolu boyunca irəliləmək əmrini almışdı. 280 Türk hərbçilərinin xatirələrində Səlimov "cəsur, təcrübəli, döyüş texnikasını yaxşı bilən, igid sərkərdə" kimi xatırlanır. Səlimov daim ön cəbhədə olmuş və Azərbaycanı bolşevik-daşnak hərbi qüvvələrindən xilas etmək üçün mərdliklə vuruşmuşdur. Milli Ordunun Baş Qərargah və Dəftərxana rəisi Həbib bəyə təşkilatçılıq qabiliyyəti və Milli Ordunun yaradılmasında səylərinə görə 1919-cu ilin fevralında general-mayor rütbəsi verilib. O, həmçinin hərbi məktəblərdə taktikadan dərs deyirdi. 1919-cu il iyul ayında Muğanda və Lənkəranda Azərbaycan milli hakimiyyətini tanımaq istəməyən rus silahlı qüvvələri bolşeviklərin təhriki ilə silahlı qiyam qaldırmış və cənub bölgəsini Rusiyaya birləşdirmək barədə bəyanat vermişdilər. Dərhal təşkil edilən briqadaya komandan təyin olunan Səlimov düş- 276 Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, с 2, s.399. 277 Həbib bəy Səlimovun xidmət siyahısının surətlərini bizim üçün RDHTA-dən aşkar edib göndərdiyinə görə Eldar İsmayılova öz dərin təşəkkürümüzü bildiririk. 278 РГВИА, ф. 409, oп. 1, д. 37290, л. 1-6об. 279 РГВИА, ф. 2737, оп. 1, д. 128, л. 26об. -27. 280 Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, c.2, s.336. 94 Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|