Ağayev yusiF ƏHMƏdov səbuhi İstiqlal Yürüşü
Yüklə 5,04 Kb. Pdf görüntüsü
|
məni darmadağın etmiş, qənimət kimi 1 təyyarə, 24 top, 60 pulemyot, çoxlu sayda atıcı silahlar ələ keçirmişdir. Denikin təhlükəsinə qarşı Bakı ətrafında yaradılan istehkamların inşasına Səlimov da cəlb olunmuşdu. 1920 il martın 22-də, Novruz bayramı axşamı Ermənistan silahlı qüvvələri və qiyamçı ermənilər Şuşa, Laçın, Xankəndi, Xocalı və Əsgərana hücum etdilər. Qarabağa göndərilən Səlimov teleqramda yazırdı: "Təkrar edirəm, məsələ çox ciddidir, artıq Ermənistan və Azərbaycan arasında Qarabağda müharibə gedir". Hərbi nazirinin əmri ilə tərkibində 20 minə yaxın əsgər və zabiti olan Qarabağ Ərazi Qoşunları təşkil edilmiş, H.Səlimov isə ora komandan təyin edilmişdir. Təpədən dırnağadək silahlanmış düşmən hücumunun qarşısı alındı, müdafiə döyüşlərində qarşı tərəf ağır itkilər verdi. Azərbayhuriyyəti generalı paltarında. Azərbaycan hissələri aprelin 3- də əks hücuma keçdi. 12 günlük ölüm-dirim döyüşlərində erməni qüvvələri darmadağın edildi. Qarabağın bütün məntəqələri üzərində yenidən üçrəngli bayrağımız dalğalanırdı. 281 1918-20-ci illərdə Milli Azərbaycan Ordusunun yaranmasında əvəzsiz xidmətləri olan general Səlimovun şöhrəti Qarabağ döyüşlərindən sonra bütün Azərbaycanda yayıldı. 1920-ci ildə Azərbaycan Sovet Rusiyası qoşunları tərəfindən işğal edildi. Bolşeviklər ilk növbədə Milli Ordumuzun zabitlərini məhv etməyə başladılar. Təqib olunan minlərlə ziyalımız Türkiyə, Fransa və Almaniyaya mühacirətə getdilər. Səlimov isə Azərbaycanda qaldı. 1920-ci il sentyabrın 1-də həbs olunan Həbib bəy Səlimov 1920-ci il dekabrın 30-da güllələndi. 282 Podpolkovnik Xosrov Mirzə Qacar I Dünya müharibəsində Şimal draqun alayının komandiri vəzifəsində iştirak etmiş, Müsəlman Korpusu yaradılanda süvari hissələrin təşkili ilə məşğul olmuş, Əlahiddə Azərbaycan Korpusunda 3-cü Şəki süvari alayının komandiri olmuşdur. 1919-cu ilin aprelində polkovnik rütbəsinə layiq görülən Xosrov Mirzə Lənkəran əməliyyatında və Qarabağda gedən döyüşlərdə iştirak etmiş, süvari diviziyanın komandir müavini vəzifəsinə təyin olunmuşdur. 1920-ci ilin mayında Gəncə üsyanının rəhbərlərindən biri olan Xosrov Mirzə üsyan yatırılandan sonra Türkiyəyə mühacirət etmişdir. 283 Podpolkovnik Səməd bəy Rəfibəyli 1892-ci ildə anadan olmuş, Tiflis kadet korpusunu bitirdikdən sonra Qafqaz sərhəd alayında xidmət etmiş, bölük komandiri vəzifəsinədək yüksəlmişdi. Müsəlman Korpusu yaradılanda 1-ci Bakı alayında bölük komandiri kimi xidmətə başlayan Rəfibəyli Azərbaycan dəmir yolu müvəqqəti hərbi komissarı təyin edilir. Qoşunların və sursatın çatdırılmasında dəmir yolunun əvəzsiz rolunu nəzərə alaraq onun mühafizəsinə və normal iş rejiminin təmin edilməsinə böyük diqqət yetirirdi. Sonra QİO-da süvari bölüyün komandiri vəzifəsində xidmət edən Rəfibəyli bir sıra döyüşlərdə iştirak etmişdir. Türklər Azərbaycanı tərk edəndən sonra 1-ci piyada di-viziyasında tabor komandiri, Qarabağ döyüşlərində Şirvan piyada alayının komandiri vəzifəsində çalışan podpolkovnik Səməd bəy 1920-ci ilin əvvəlinə süvari alayın komandiri təyin edilir. Bolşeviklərin hakimiyyəti ilə razılaşmayaraq o, Türkiyəyə keçir, burada İstiqlal savaşında fəal iştirak edir, süvari alayın komandiri vəzifəsinə yüksəlir. Türkiyə Cümhuriyyətinin orden və medalları ilə təltif edilən Səməd bəy Əbdülsəməd Sayğın adını götürür. Hərbi xidmətini davam etdirərək o, 1948-ci ildə general rütbəsinə layiq görülüb. 1980-ci ildə İstanbulda vəfat edib. 284 Podpolkovnik Əbdülhəmid bəy Şərif bəy oğlu Qaytabaşı 1888-ci ildə anadan olmuş, hərbi təhsil almış və I Dünya müharibəsində iştirak etmişdir. Azərbaycana podpolkovnik rütbəsində gələn Əbdülhəmid bəy Müsəlman Korpusunda xidməti zamanı polkovnik rütbəsinə layiq görülmüşdür. 1918-ci il avqustun 20-də Nuru paşanın əmri ilə QİO- nun qərargahına təyin edilən Qaytabaşı (əmrdə o, Həmid bəy Qaytabaşı kimi göstərilib) 285 təşkilatçılıq qabiliyyətini nümayiş etdirmişdir. Sonralar Azərbaycan Ordusunda növbətçi general vəzifəsini icra edən Əbdülhəmid bəy 1919-cu ilin iyununda general-mayor rütbəsinə layiq görülmüşdür. Azərbaycan Ordusunun təşkili və fəaliyyətində böyük əməyi olan Qaytabaşı 1920-ci ildə bolşeviklər tərəfindən güllələnmişdir. 286 Podpolkovniklər Hacıbəyli, Məmmədov, Həmid xan, Nuh bəy barəsində ətraflı məlumat toplamaq mümkün olmayıb. Məlumdur ki, onlar Qafqaz İslam Ordusu tərkibində vuruşduqları zaman 1918-ci il sentyabrın 3-də imzalanmış əmrə əsasən Osmanlı dövlətinin müxtəlif orden və medalları ilə təltif edilmişdilər. 287 Rotmistr Cəmşid xan Naxçıvanski 288 1895-ci ildə anadan olub, Tiflis kadet korpusunu və Yelizavetqrad süvari məktəbini bitirib. 1915-ci ilin martından Tatar süvari alayında xidmətə başlayan gənc zabit döyüşlərdə fərqlənmiş, "Qızıl silah" və "əsgər" Georgi nişanı ilə təltif edilmişdir. 289 1917-ci ilin sonunda Tatar süvari alayı 281 Süleymanov M.S. Azərbaycan Ordusu, s.408-412. 282 Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, c.2, s.336. 283 Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, c.2, s.93. 284 Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, c.2, s.299. 285 Süleymanov M. Qafqaz İslam Ordusu, s.154. 286 Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti Ensiklopediyası, cild 2, s.143. 287 ATASE, k.3821,d.15, f.57. 288 Cəmşid Naxçıvanskinin xidmət siyahısı ilə tanış olmaq imkanı yaratdığı üçün Faiq Qocayevə öz dərin təşəkkürümüzü bildiririk. 289 Нагдалиев Ф.Ф. Ханы Нахичеванские в Российской империи. Москва, 2006, с. 271-272. 314- 319; Иванов Р.Н. Именем Союза, с.91-101. 95 Yüklə 5,04 Kb. Dostları ilə paylaş:
|