AGBank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti
31 dekabr 2014-
cü il tarixində tamamlanmış il üzrə maliyyə hesabatlarının tərkib hissəsini təşkil edən Qeydlər
3
Əsas uçot siyasətləri, davamı
(e)
Maliyyə alətləri, davamı
(v)
Ədalətli dəyərin müəyyənləşdirilməsi prinsipləri, davamı
Maliyyə alətinin ilkin tanınma zamanı ədalətli dəyərinin ən yaxşı sübutu əməliyyat qiymətidir, yəni
verilən və ya qəbul edilən məbləğin ədalətli dəyəri, bir halda ki həmin alətin ədalətli dəyəri eyni
alətdə sair müşahidə olunan cari bazar əməliyyatları ilə müqayisədə sübut olunur (yəni modifikasiya
edilməmiş) və ya yalnız müşahidə edilə bilən bazarlardan olan məlumatları özündə cəmləyən
məlumat qiymətləndirmə metoduna əsaslanır. Əməliyyat qiyməti ilkin tanınma zamanı ədalətli
dəyərin ən yaxşı sübutunu təmin edirsə, maliyyə aləti ilk olaraq əməliyyat qiymətində tanınır və
həmin qiymətlə qiymətləndirmə metodu nəticəsində təyin edilən dəyər arasındakı fərq alətin
istifadə müddəti ərzində uyğun əsasla qiymətləndirmə tam olaraq bazar məlumatı ilə
əsaslanmağından yaxud əməliyyatın bağlanma tarixindən gec olmayaraq, mənfəət və zərər
hesabatında tanınır.
Ədalətli dəyərində ölçülən aktiv və ya öhdəliyin tender qiyməti və təklif qiyməti varsa, Bank
a
ktivləri və uzun pozisiyaları tender qiymətində, öhdəlikləri və qısa pozisiyaları isə təklif
qiymətində qiymətləndirir.
Bank dəyişikliyin baş verdiyi hesabat müddətinin sonuna ədalətli dəyər iyerarxiyasında səviyyələr
arasında transferləri tanıyır.
(vi)
Sonrakı qiymətləndirmə nəticəsində yaranan gəlir və zərərlər
Maliyyə aktivinin və ya öhdəliyinin ədalətli dəyərində dəyişiklikdən yaranan gəlir və ya zərərlər
aşağıdakı qaydada uçota alınır:
-
mənfəətə və ya zərərlərə ədalətli dəyər əsasında aid edilmiş maliyyə aləti üzrə gəlir və ya zərərlər
mənfəətə və ya zərərlərə aid edilir
-
satıla bilən maliyyə aktivi üzrə gəlir və ya zərərlər aktivin təsnifatı dəyişdirilənədək kapitalda sair
məcmu gəlir kimi əks olunur (satıla bilən maliyyə alətlərinin keyfiyyətinin dəyərsizləşməsi
nəticəsində yaranan itkilər və xarici valyuta gəlirləri və itkiləri istisna olmaqla). Bu zaman əvvəl
kapitalda əks edilmiş kumulyativ gəlir və ya itkilər mənfəətə və ya zərərlərə aid edilir. satıla bilən
maliyyə aktivi üzrə hesablanan faizlər effektiv faiz dərəcəsi üslubu ilə mənfəətdə və ya zərərlərdə
əks edilir.
Amortizasiya
edilmiş dəyər əsasında tanınmış maliyyə aktivləri və öhdəlikləri üzrə gəlir və ya
itkilər maliyyə aktivi və ya öhdəliyi uçotdan çıxarıldıqda, ya da onun keyfiyyəti pisləşdikdə, habelə
amortizasiya prosesi vasitəsilə mənfəətdə və ya zərərlərdə əks edilir.
(vii)
M
aliyyə aktivlərinin tanınmasının dayandırılması
Bank maliyy
ə aktivlərinin tanınmasını o zaman dayandırır ki, aktivlər geri alınır və ya bu aktivlərlə
əlaqədar pul vəsaitlərinin hərəkəti üzrə hüquqların müddəti başa çatır və ya Bank maliyyə
aktivl
ərindən daxil olan pul vəsaitlərinin hərəkəti üzrə mülkiyyət hüququnu ötürür və ya ötürülmə
haqqında müqavilə bağlayır və bu zaman həmin aktivlərin mülkiyyət hüququ
ilə əlaqədar bütün risk
v
ə faydaları əsas etibarilə başqa tərəfə ötürür və ya bu aktivlərin mülkiyyət hüququ ilə əlaqədar
bütün risk v
ə faydaları əsas etibarilə ötürmür və ya saxlamır, lakin həmin aktivlər üzrə nəzarət
hüququnu özünd
ə saxlamır. Bank tərəfindən yaradılmış və ya saxlanılmış tanınmanın
dayandırılmasını təsvir edən köçürülmüş maliyyə aktivlərində istənilən faiz maliyyə vəziyyəti
haqqında hesabatda ayrıca aktiv və ya öhdəlik kimi tanınır. Bank, müqavilə öhdəlikləri sərbəst
buraxıldığı, ləğv edildiyi və ya başa çatdığı zaman maliyyə öhdəliklərinin tanımasını dayandırır.
14
AGBank Açıq Səhmdar Cəmiyyəti
31 dekabr 2014-
cü il tarixində tamamlanmış il üzrə maliyyə hesabatlarının tərkib hissəsini təşkil edən Qeydlər
3
Əsas uçot siyasətləri, davamı
(e)
Maliyyə alətləri, davamı
(vii)
Maliyyə aktivlərinin tanınmasının dayandırılması, davamı
Bank, maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatında əks edilmiş aktivlərin ötürülməsini, lakin, eyni
zamanda, ötürülən aktivlərlə bağlı risklərin və faydaların ya bütövlüklə, ya da qismən Bankda
qalmasını nəzərdə tutan əməliyyatları həyata keçirir. Risklərin və faydaların hamısı yaxud
əksəriyyəti Bankda qaldığı təqdirdə, ötürülən aktivlərin tanınması dayandırılmır.
Maliyyə aktivi üzrə mülkiyyətlə bağlı bütün və ya əksər risklər və faydalar Bankın nə özündə
saxlamadığı, nə də ki, Sair bir şəxsə ötürmədiyi əməliyyatlar aparılarkən, Bank həmin aktiv üzrə
nəzarət hüququnu itirdiyi təqdirdə həmin aktivin tanınması dayandırılır.
Aktiv üzrə nəzarət hüquqlarının Bankda qalmasını nəzərdə tutan ötürmələr aparılarkən, Bank həmin
aktivdə iştirak etdiyi müddət ərzində onu uçotda saxlayır. Bankın aktivdə iştirak dərəcəsi ötürülən
aktivlərin dəyərində baş verən dəyişikliklərin təsirinə nə dərəcədə məruz qalması ilə müəyyən edilir.
Bank öz b
orc öhdəliyini geri aldığı zaman, o, maliyyə vəziyyəti haqqında hesabatdan çıxarılır və
öhdəliyin balans dəyəri ilə ödənilmiş kompensasiya arasındakı fərq borc öhdəliyinin vaxtından
əvvəl ləğv edilməsi ilə əlaqədar yaranan gəlirlərə və ya zərərlərə aid edilir.
Bank geri qaytarıla bilinməyən hesab etdiyi aktivləri balansdan silir.
(viii)
Derivativ maliyyə alətləri
Derivativ maliyyə alətlərinə svoplar, forvardlar, fyuçerslər, spot əməliyyatları və faiz dərəcələri,
xarici valyutalar, qiymətli metallar və fond bazarları üzrə opsionlar, habelə qeyd edilən alətlərin
istənilən kombinasiyaları daxildir.
Derivativlər derivativ müqavilə bağlandığı tarixdə olan ədalətli dəyər əsasında uçota alınır, sonra
isə dövri qaydada ədalətli dəyər əsasında yenidən qiymətləndirilir. Bütün derivativ alətlər onların
ədalətli dəyəri müsbət olduqda aktiv kimi, ədalətli dəyər mənfi olduqda isə öhdəlik kimi qeydə
al
ınır.
Derivativlərin ədalətli dəyərində dəyişikliklər dərhal mənfəətdə və ya zərərlərdə əks edilir.
Derivativlər Sair alətlər üzrə müqavilələrə (əsas/baş müqavilə) daxil edilə bilər. Bu cür əlavə
edilmiş derivativ baş müqavilədən ayrılır və yalnız onun iqtisadi xüsusiyyətlərinin və risklərinin
baş müqavilənin iqtisadi xüsusiyyət və riskləri ilə sıx əlaqəsi olmadığı hallarda derivativ kimi uçota
alınır. Əlavə edilmiş derivativ ilə şərtləri eyni olan ayrıca alət derivativ anlayışına uyğundur; ümumi
(toplam) alət isə ədalətli dəyərində dəyişikliklər mənfəətdə və ya zərərlərdə əks edilərək ədalətli
dəyər əsasında uçota alınmır. Maliyyə aktivlərinə və ya maliyyə öhdəliklərinə mənfəət və ya
zərərlər vasitəsilə ədalətli dəyər əsasında əlavə edilən derivativlər ayrılmır.
Baxmayaraq ki, Bank, risklərin hedcinq edilməsi məqsədi ilə derivativlərin alqı-satqısında iştirak
edir, bu cür alətlər hedcinq uçotuna daxil edilmək üçün müvafiq meyarlara cavab vermir.
(ix)
Qarşılıqlı əvəzləşdirmə
Maliyyə aktiv və öhdəliklərin əvəzləşdirilməsi və xalis məbləğin maliyyə vəziyyəti haqqında
hesabata daxil edilməsi, qeydə alınmış məbləğlərin əvəzləşdirilməsi üçün qanunvericilikdə
müəyyən edilmiş hüquq, eləcə də əvəzləşdirməni aparmaq və ya eyni zamanda aktivi realizasiya
edərək öhdəliyi ödəmək niyyəti mövcud olduğu hallarda həyata keçirilə bilər.
15