57
gözlənilməz imkanlar meydana çıxır. Ağırlığı qaldırıb lazımi xalı
udub komandanı təmin etdikdən sonra, idmançı sərancamında
olan cəhtdən istifadə edərək riskə gedə bilər:
Öz nəticəsini daha da yaxşılaşdıraraq sonra isə rekord vurmaq
üçün səy göstərə bilər. Bu
şərtlə
yaxın rəqiblərin hərəkətlərinə nəzarət edilməlidir.
Onların naliyyət və uğursuzluqları, hərəkətləri asanlıqla,
yaxud çətinliklə, dəqiq müvəffəqiyyətsiz icra etməsi, müxtəlif
yanaşma variantları qabaqcadan müəyyən edilən yanaşma və çəki
artımları planlarınn dəyişdirilməsinə səbəb ola bilər.
Ağırlıqqaldıranların öz taktikası vardır, onu qabaqcadan
planlaşdırmaq lazımdır. Çox vaxt yarışın müvəffəqiyyəti düzgün
müəyyən edilmiş taktikadan asılı olur.
58
TAKTİKİ HAZIRLIĞIN PSİXOLOGİYASI
İdmançının taktiki ustalığı, onun müasir idmanda atletik
hazırlığın 4 istiqaməti – fiziki, taktiki, texniki və psixoloji
hazırlıq əsas götürülür.
Fiziki keyfiyyətlərin zəif inkişafı, idmançının taktiki
ustalığının artmasına mane olur. Texniki hazırlıq da idmançının
taktiki fəaliyyətinin səmərəsinə təsir edir. Taktiki ustalıq müxtəlif
psixi proses və funksiyaların – qavrayış, təsəvvür, diqqət,
təfəkkür və s. tələb olunan inkişafı olmadan qeyri-münkündür.
Taktiki hazırlıq ən əvvəl fiziki, texniki və psixoloji
keyfiyyətlərlə sıx bağlıdır. Belə ki, fiziki inkişafın tələb olunan
səviyyədə olmaması idmançıların taktiki ustalığına mənfi təsir
edir. Taktiki hazırlıq həm də psixi proseslər zamanı qavrayış,
təsəvvür, diqqət, təfəkkür və s. ilə həmahəng inkişaf edir.
İdman fəaliyyətinin nəzəri əsaslarında deyilir ki, taktika öz
quruluşuna görə üç mühüm amili təcəssüm etdirir.
1. İdman şəraitinin qavranılması,
2. Taktiki məsələlərin
fikrən həll edilməsi
3. Psixoloji fəallıqla icrası.
Birinci amil mahiyyət etibarı ilə ilkin mərhələ hesab olunur.
İdmançının tam və dəqiq məlumatlar toplamaq bacarığı ilə
səciyyələnir.
Fəaliyyətin nəticəsi ondan zövq almaq, daxili psixoloji
rahatlıq, insanın hiss və həyacanları və s.lər. Əksər hallarda
insanın psixoloji hazırlığın onun fəaliyyət hazırlığından asılıdır.
İdmançının psixoloji hazırlığı, idmanda təlim-tərbiyə
prosesinin bir tərəfidir. Burada onun son məqsədi, idmançının
münasibətlər sisteminin dəyişdirilməsi yolu ilə idman üçün
həlledici əhəmiyyət kəsb edən şəxsiyyətin təşəkkülü və təkmilləş-
dirilməsinin həyata keçirilməsindən ibarətdir.
Bu prosesin başlıca vəzifəsi idmançının psixoloji hazırlığının
yaxşılaşdırılması və təşkilindən ibarətdir.
Uzunmüddətli məşq proseslərinə psixoloji hazırlıq, xeyli
əvvəldən başlayır və ümumi psixoloji hazırlıq adlanır. Yarışlara
hazırlıq isə xüsusi psixoloji hazırlıq deyilir. Ümumi və xüsusi