29
ƏZƏLƏ QÜVVƏSİ
Əzələ yığılarkən, qısalır və müəyyən qüvvə ilə bağlanan ucu
başlanan uca yaxınlaşdırır. Əzələnin qüvvəsi bir sıra anatomik,
fizioloji və mexaniki səbəblərdən asılıdır.
Anatomik cəhətcə əzələnin qüvvəsi onun qurluşundan asılıdır;
əzələ liflərinin miqdarı və qalınlığı nə qədər artıq və sərt
birləşdirici toxuma elementləri çox, beləliklə əzələnin qüvvəsi
əzələ liflərinin miqdarına onun fizioloji en kəsiyilə düz
mütanasibdir. F=ap
2
/
3
F-quvvə, a-fiziki hazırlıq,
p-bədənin çəkisi
Əzələ qüvvəsinin əzələ lifləri uzunluğuna olan nisbətinə
gəldikdə, bu nisbətin əks mütanasib olduğunu görürük, yəni əzələ
lifləri nə qədər qısa olarsa, fizioloji en kəsiyi, beləliklə əzələ
qüvvəsi bir o qədər artıq olacaqdır və əksinə.
Fizioloji cəhətcə əzələnin qüvvəsi onun olduğu haldan və
qıcığın dərəcəsindən asılıdır.
Əzələ nə qədər dartılmış halda olarsa yığılarkən bir o qədər
artıq qüvvə əldə edəcəkdir. Zəif qıcıqlanma nəticəsində əzələ
liflərinin yeni-yeni əzələ lifləri işə cəlb olunur. Nəhayət güclü
qıcıqlanma zamanı əzələ maksimum qüvvə ilə yığılır.
Beləliklə, əzələnin qüvvəsinə təsiredici amillərə əzələ
liflərinin miqdarı, qalınlığı, uzunluğu, birləşdirici toxuma
elementlərinin miqdarı əzələnin halı (əzələnin dartılma dərəcəsi)
qıcığın dərəcəsi, əzələnin sümüyə zəbt olan səthinin ölçüsü
(istinad səthinin ölçüsü) bağlannma üsulu və seqmentin (oynağın)
vəziyyəti aiddir.
Əzələnin qüvvəsi onun fizioloji en kəsiyinin ölçüsü ilə edilir.
Məlumdur ki, insanda 1sm
2
fizioloji en kəsiyinə malik əzələ,
maksimum qıcıqlanma və liflərin uzunluğu ən əlverişli olmaq
şərti ilə, 4-dən 10kq-dək yükü qaldırma qüvvəsinə malikdir. Bu
qüvvə kiloqram metri ilə yükün çəkisini qaldırılan yüksəkliyə
vurmaqla ölçülür. İstədiyimiz bir əzələnin qüvvəsini təyin etmək
üçün fizioloji en kəsiyi ölçüsünü 10-a vurmaq lazımdır. Məsələn,
həmən əzələ 5sm
2
fizioloji en kəsiyinə malik olarsa, o zaman
5·10=50 kq ağırlığında yükü qaldırmağa qadir qüvvə ilə