Plani Hapësinor për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna”
Instituti për Planifikim Hapësinor
10
Plani hapësinor i Parkut Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna” bazohet në:
•
Parimet e përcaktuara me Ligj,
•
Vizionin dhe caqet strategjike,
•
Raportet e sektorëve të rëndësishëm,
•
Strategjitë zhvillimore të sektorëve të ndryshëm,
•
Elemente tjera të përcaktuara me akt te veçantë
Procesi, pjesëmarrja publike, burimi i të dhënave
Pas miratimit të Ligjit për Parkun Kombëtar “Bjeshkët e Nemuna” nga
Kuvendi i Kosovës, Instituti për Planifikim Hapësinor (IPH) e ka marrë
iniciativën për hartimin e planit hapësinor të këtij parku. Puna rreth
hartimit të planit ka filluar me shqyrtimin dhe sistemimin e të dhënave që
IPH i ka patur në dispozicion para se ta fillojë punën. Paralelisht me këtë,
IPH e ka inicuar themelimin e dy grupeve punuese: grupit punues
ndërministror (GPN) dhe grupit të ekspertëve për zonimin e territorit të
parkut. Grupet janë themeluar me vendimet e Kryeshefit Ekzekutiv të
Agjencisë për Mbrojtjen e Mjedisit të Kosovës (AMMK). Grupi punues
ndërministror kishte në përbërje të tij pjestarë nga sektorë të ndryshëm të
Qeverisë së Kosovës dhe nga qeveritë lokale të komunave, në territoret e
të cilave shtrihet parku. Detyra e tij ka qenë ta mbështesë stafin e IPH për
hartimin e këtij plani. Grupi i ekspertëve për zonimin e territorit të parkut
përbëhej nga ekspertë të lëmive të biologjisë dhe gjeografisë, nga
Universiteti i Prishtinës “Hasan Prishtina” dhe nga Ministria e Mjedisit dhe
Planifikimit Hapësinor (MMPH). Grupi e ka patur për detyrë që në terren
t’i identifikojë dhe t’i caktojë kufinjtë e zonave sipas regjimit të mbrojtjes
dhe shfrytëzimit të tyre.
Procesi i hartimit të planit ka kaluar nëpër 5 faza të punës si rezultat i të
cilave përpilohen 5 pjesët (kapitujt) e planit hapësinor:
1.
Profili i zhvillimit hapësinor dhe analiza e gjendjes;
2.
Vizioni, parimet dhe caqet;
3.
Korniza e zhvillimit hapësinor;
4.
Strategjitë dhe veprimet për zbatim;
5.
Dispozitat për zbatim
Tek pjesa e parë e planit, “Profili i zhvillimit hapësinor dhe analiza e
gjendjes” paraqitet dhe analizohet gjendja ekzistuese në hapësirën e
parkut, e vështruar në katër fusha tematike: mjedisi dhe shfrytëzimi i
tokës, demografia dhe zhvillimi social, zhvillimi ekonomik, dhe
infrastruktura. Paralelisht me mbledhjen e të dhënave për paraqitjen e
gjendjes ekzistuese nga stafi i IPH-së i mbështetur nga GPN, gjatë kësaj
faze të punës, grupi i ekspertëve në terren i ka caktuar kufinjtë e tri zonave
sipas regjimit të mbrojtjes dhe shfrytëzimit të tyre.
“Vizioni, parimet dhe caqet” është pjesë e dokumentit të planit hapësinor
ku jepet një vizion për të ardhmen e parkut dhe tregohen synimet dhe
objektivat që dëshirohet të arrihen në park.
Në fazën e tretë të punës është përpiluar “Korniza e zhvillimit hapësinor”.
Në të jepen konceptet kryesore të zhvillimeve të ardhshme hapësinore në
park, ndërkaq synimeve dhe objektivave u jepet dimensioni hapësinor,
tregohet në mënyrë më të përgjithësuar se ku dhe çka dëshirohet të
arrihet sa i përket fushave tematike të përmendura më lartë.
Ajo se si është menduar të arrihen të gjitha ato që janë paraqitur tek pjesa
e kornizës, tregohet në pjesën e katërt të planit “Strategjitë dhe veprimet
për zbatim”. Kjo përmban masat, veprimet konkrete dhe projektet që
duhet të realizohen në mënyrë që të arrihen synimet dhe objektivat për
parkun kombëtar.
Gjatë fazës së pestë është hartuar pjesa e fundit e planit hapësinor
“Dispozitat për zbatim”. Në këtë dokument renditen të gjitha kushtet që
detyrimisht duhet të plotësohen gjatë zbatimit të planit.
Gjatë procesit, çdoherë pas përfundimit të pjesës së caktuar të planit, ajo
u është shpërndarë anëtarëve të GPN që ta analizojnë dhe komentojnë me
qëllim të përmirësimit eventual të dokumentit. Procesi ka qenë
gjithëpërfshirës, transparent dhe me pjesëmarrje publike në
vendimmarrje.
Pjesëmarrja publike nënkupton involvimin e ministrive të Qeverisë së
Kosovës, autoritetet komunale, institucionet shkencore dhe hulumtuese,
organizatat e shoqërisë civile, agjencitë e KB-ra, agjencitë e huaja
zhvillimore, zyret ndërlidhëse në Kosovë, institucionet e BE-së, etj.
→ Skema e procesit
Gjatë procesit të hartimit të Planit, është zhvilluar një proces i suksesshëm
dhe shumë transparent i diskutimeve, në të cilin janë përfshirë të gjitha
grupet e interesit. Qëllim dhe fokus i takimeve ka qenë përfshrja e
komunitetit dhe njohja e tyre me procesin dhe rëndësinë e pjesëmarrjes
së tyre në këtë proces. Përshtypja e përgjithshme e këtyre diskutimeve
ishin keqkuptimet dhe keqinterpretimet për procesin, të cilat te një pjesë e
konsiderueshme e popullatës kanë shkaktuar ndjenjën e refuzimit të
procesit si të tillë. Me kalimin e kohës, me takime dhe diskutime të
shpeshta, është tejkaluar kjo situatë, komuniteti ka filluar të jetë pjesë
aktive e takimeve me ide dhe projekte konkrete për zhvillim. Ndikim
pozitiv në këtë drejtim kanë treguar autoritetet komunale, të cilat me
përkushtim maksimal kanë ofruar të gjitha të dhënat e mundshme dhe
përkrahjen shumë të nevojshme në proces.
Për herë të parë, pjesë e diskutimeve kanë qenë edhe përfaqësues të
institucioneve të Shqipërisë, me të cilat është diskutuar për fillimin e
iniciativës në hartimin e një plani të përbashkët hapësinor, duke përfshirë
edhe Malin e Zi si pjesë e rëndësishme e kësaj zone.
SUBJEKTET
VERIFIKIMI/HARMONIZIMI
M
O
N
IT
O
RIM
I/
EV
AL
U
IM
I/
AZ
H
U
RN
IM
I/
RIP
ËR
CA
KT
IM
I
PROFILI I ZHVILLIMIT
HAPËSINOR DHE ANALIZA E
GJENDJES
PLANET E VEPRIMIT
VENDIMET E PARA
PROPOZIMI PËR HARTIMIN E PLANIT HAPËSINOR
TË PK “BJESHKËT E NEMUNA”
PLANI HAPËSINOR I PARKUT KOMBËTAR
“BJESHKËT E NEMUNA”
VENDIMI PËR HARTIMIN E PLANIT HAPËSINOR TË
PK “BJESHKËT E NEMUNA”
PUNËT PËRGATITORE
MMPH
QEVERIA E KOSOVËS
KUVENDI I KOSOVËS
VIZIONI, PARIMET DHE CAQET
KORNIZA E ZHVILLIMIT
HAPËSINOR
STRATEGJITË DHE VEPRIMET PËR
ZBATIM
DISPOZITAT PËR ZBATIM
PR
O
CE
SI I
H
A
RT
IM
IT
T
Ë P
LAN
IT
H
AP
ËS
IN
O
R
ORIENTIMET THEMELORE