Aile Hekimliğinden Haberler V Türkiye Aile Hekimliği Dergisi

---

Aile Hekimliğinden Haberler

 v

Türkiye Aile Hekimliği Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 18 | Say 3 | 2014

     Kazakistan’ın Türkistan şehrinde bulunan Hoca 

Ahmet  Yesevi  Türk-Kazak  Üniversitesi  Tıp  Fa- 

kültesi’nde ders ve seminer vermek üzere 04–18 Mayıs 

2014  tarihleri  arasında  görevlendirildim.  Görev-

lendirme gönüllülük esasına dayalı olup, iki üniversite 

arasında  imzalanan  protokol  ile  gerçekleştirilmiştir. 

Türkistan’da  bulunduğum  süre  boyunca  edindiğim 

bilgileri  ve  yaşamış  olduğum  tecrübeyi  sizlerle  ve 

camiamızla  paylaşmak  adına  bu  yazıyı  hazırlamış 

bulunmaktayım.  Öncelikle  Kazakistan  sağlık  sistemi 

ve  üniversite  hakkında  genel  bir  bilgi  vermek  gere-

kirse:

     Kazakistan sağlık sistemi: 

“Sağlık sisteminde 

oblast  adlı  yerel  yönetimlerce  programlar  uygu-

lanmakta,  sağlık  hizmetleri  oblast  sağlık  bölümleri 

(hastaneler  ve  poliklinikler)  tarafından  idare  edil-

mektedir.  Sağlık  hizmet  sunumu  kırsal  ve  kentsel 

alanlarda farklılık göstermekte olup, kırsal alanlardaki 

birincil sağlık hizmetleri feldşer noktaları, kırsal kesim 

klinikleri ve küçük kırsal kesim hastaneleri tarafından 

sağlanmaktadır.  Kırsal  alanlarda  sağlık  ocakları,  do-

ğumevleri,  kırsal  doktor  klinikleri  bulunmaktadır. 

Kentsel alanlarda birincil ve ikincil bakım rayon has-

tanelerinde polikliniklerde, uzmanlaşmış bakım oblast 

veya şehir hastanelerinde polikliniklerde, üçüncül ba-

kım  ise  ulusal  ihtisas  kuruluşlarında  sağlanmaktadır. 

Özel  sağlık  hizmetleri  uygulamaları  toplumun  düşük 

satın alma gücü nedeniyle, eczaneler ve özel muayene 

yapan doktorların dışına çıkamamıştır. Özel klinikler; 

aile danışmanlığı, özel tıbbi danışmanlık, rehabilitas-

yon merkezi şeklinde hizmet vermektedir.” 

Hazırlayan:  Yrd. Doç. Dr. Hüseyin CAN

Aile Hekimliğinden Haberler | 

News from Family Practice

© TAHUD  2014

Orta Asya’da ilk aile hekimliği 

izlenimleri: Türkistan / Kazakistan

---

Aile Hekimliğinden Haberler

vi

Türkiye Aile Hekimliği Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 18 | Say 3 | 2014

        Ülkede  koruyucu  sağlık  hizmetine  ayrılan  fi- 

nansman  yeterli  değildir.  Daha  çok  tedavi  edi-

ci  hizmetlere  yönelinmiştir.  Bugünkü  haliyle  sis-

tem  sıkı  bir  devlet  kontrolündedir.  Halk,  sağlık 

hizmeti  ihtiyaçlarını  kendi  imkanlarıyla  sağlamaya 

çalışmaktadır.

[1]

  Ülkemizde  bulunan  birkaç  özel  has-

tane  ve  kurumun  ülkede  özel  sağlık  hizmeti  verme 

yönünde girişimleri mevcuttur.

              

Hoca Ahmet Yesevi Türk-Kazak Üniversitesi 

Tıp Fakültesi: 

Fakülte, 1991 yılında Kentav şehrinde 

Alternatif  ve  Tedavi-Tıp  adıyla  kurulmuş  olup,  şuan 

bölümlerin  büyük  kısmı  Türkistan  şehrindedir.  Tıp 

Fakültesinde yaklaşık 800 öğrenci eğitim görmektedir. 

Üniversitenin  Türkistan  yerleşkesinde,  Rektörlük 

ana  binasına  ek  olarak,  bütçesinin  tamamı  Türkiye 

Cumhuriyeti tarafından karşılanan 100 yatak kapasiteli 

Tıp Fakültesi Hastanesi bulunmaktadır. Hastanede tüm 

yönlendirmeler  Türkçe  ve  Kazakça  yapılmakta  olup, 

otomasyon sistemi de bu diller üzerine tasarlanmıştır. 

Fakülte  öğrencileri  için,  Üniversite  Tıp  Fakültesi 

Hastanesi başta olmak üzere, Türkistan Şehir Hastanesi, 

Kentav  Şehir  Hastanesi, Türkistan  Doğumevi, Talgat 

Hastanesi, Sanitas Hastanesi, Dermatoloji Dispanseri, 

Kentav  Psikiyatri  Dispanseri,  Türkistan  Pediatri 

Hastanesi,  Türkistan  Verem  Dispanserinde  uygulama 

dersleri yapılmaktadır. Fakülte, 2008 yılından itibaren 

uluslararası  standartlarda  eğitim  vermeye  başlamış 

olup,  Genel  Tıp  ve  Diş  Hekimliği  olmak  üzere  iki 

bölümden  oluşmaktadır.  Kazakistan  yönetimi  tara-

fından  da  büyük  destek  gören  üniversite  hastanesi, 

aynı  zamanda  ülkenin  ilk  üniversite  hastanesi  olma 

özelliğine sahiptir.

[2]

   

Ulaşım  ve  Günlük  Yaşam: 

Kazakistan’ın 

Türkistan  kentine  ulaşımım  biraz  meşakkatli  oldu. 

İzmir’den  İstanbul’a,  oradan  da  Kazakistan’ın 

Çimkent  havaalanına  uçak  ile  yapılan  seyahat  ve 

yaklaşık  2  saatlik  kara  yolculuğu  sonrası  Türkistan 

kentine ulaştım. İzmir’den 04.05.2014 tarih 22.00’da 

başlayan  yolculuğum  Türkistan’da  05.05.2014  saat 

15.00’da yerini yoğun bir çalışma temposunda bıraktı. 

Eğer  kalış  süreniz  bir  ayı  geçmiyorsa  vize  almanıza 

gerek  kalmıyor,  ülkeye  giriş  ve  çıkışta  size  verilen 

ve  yerel  karakolda  onaylatmış  olduğunu  bir  evrak 

yeterli  oluyor.  Ülkemiz  ile  Türkistan  arasındaki  3 

saatlik  zaman  dilimi  farkına  ve  aşırı  sıcak  havaya 

bir anda alışmak biraz güç oldu. Kaldığım üniversite 

misafirhanesi  (hotel)  ile  üniversite  arasında  sürekli 

taksi  ile  ulaşım  sağladım.  Aslında  taksi  dediğime 

bakmayın,  elinizi  kaldırdığınızda  duran  her  arabaya 

binip “üniversite” demeniz yeterli oluyordu. Her araç 

farklı  bir  fiyat  uygulamasına  rağmen  ortalama  200 

Tenge  (100  Tenge=1.15  Lira)  ulaşım  sağlanıyordu. 

Eğer toplu taşıma aracına binmek isterseniz ortalama 

40 Tenge birçok yere ulaşımınızı sağlayabilmektesiniz. 

Bulunduğum  süre  zarfında  yemek  ihtiyacımı  da 

bulduğum  bir  Türk  lokantasında  giderdim  (Adı: 

Burgerland). Gece 01.00’a kadar rahatlıkla ulaşımımı 

sağlayabildim. Tabi Kazakistan’a gidip kımız (at sütü) 

ve  kımran  (deve  sütü)  içmemek  olmazdı.  Doğrusunu 

söylemek  gerekirse  kımızı  pek  sevmedim.  Ülkede  at 

eti, diğer etlere göre daha pahalı ve genelde özel kişilere 

ikram edilmekte. Ancak ben at etine pek yanaşmamayı 

tercih  ettim.  Yaşlı  bir  öğretim  üyesinin  bir  sözünü 

ise  unutmayacağım:  “Siz  Anadolu’daki  Türkler  ata 

bindiniz  ve  Anadolu’ya  kadar  gittiniz,  biz  Kazaklar 

ise atı kesip yedik ve burada kaldık”. Şehir içerisinde 

görülebilecek en büyük tarihi yapı Hoca Ahmet Yesevi 

Türbesi. Hatta şehirde saygıdan dolayı hiçbir binanın 

bu türbeden daha yüksek yapılmasına izin verilmiyor.  

      Dersler  ve  Aile  Hekimliği: 

Türkistan’daki 

ilk  günüm  Rektörlük,  Üniversite  ve  Tıp  Fakültesi 

ziyaretleriyle  geçti.  Bulunduğum  süre  zarfında  resmi 

olarak 36 saat ders anlatmış olmakla birlikte, dersler 

sonrası  öğrencilerle  küçük  gruplar  halinde  ders  an-

latımına devam ettik. Çoğunluğu Tıp Fakültesi birinci 

sınıf öğrencisi olmakla birlikte, Diş Hekimliği birinci 

sınıf  ve  Tıp  Fakültesi  ikinci  sınıf  öğrencilerine  de 

ayrıca ders anlattım. 

---

Aile Hekimliğinden Haberler

 vii

Türkiye Aile Hekimliği Dergisi | Turkish Journal of Family Practice | Cilt 18 | Say 3 | 2014

Program  boyunca  anlatmış  olduğum  derslerin  konu 

başlıkları  şu  şekilde  idi:  “Korunma  Kavramı  ve 

Koruyucu  Hizmetleri”,  “Sağlıkta  Yaşam  Kalitesi”, 

“Yaşam  Tarzı  Değişikliklerinin  Sağlığa  Etkisi”, 

“Birinci  Basamakta  Araştırmanın  Önemi  ve  Temel 

Araştırma Yöntemleri”, “Periyodik Sağlık Muayenesi 

ve  Check-up”,  “Aile  İçi  Şiddet”,  “Aile  Planlaması-

Kontrasepsiyonda  Güncel  Yaklaşımlar”,  “Temel  İlk 

Yardım”, “Obezite ve Obezite İle Mücadele”. 

      Gerek öğretim üyelerinin gerekse öğrencilerin Aile 

Hekimliği ile ilgili bilgileri yoktu. Bu fırsatı kaçırmamak 

adına, biraz müfredat dışına çıkarak “Aile Hekimliği 

Tanımı  ve  Temel  İlkeleri”  konusunda  konuşmalar 

gerçekleştirdik.  Öğretim  üyelerinin  de  zaman  za-

man  katılmış  olduğu  dersler  sırasında  en  ilgi  çekici 

noktanın  “biyopsikososyospiritüel  yaklaşım”  olduğu 

şeklinde geri bildirimler aldım. Eğitim programlarının 

ve  sağlık  sistemlerinin  koruyucu  sağlık  hizmetleri 

ve  hastaya  yaklaşım  konusunda  birçok  eksiklikleri 

bulunduğunu kendileri de ifade ettiler. Öğrenciler ders- 

lere  bir  hayli  ilgi  gösterdiler  (her  ders  ortalama  50 

öğrenci), zaman zaman yaşadığımız Türkçe dil sorunu 

dışında herhangi bir sorun yaşamadım. Kazak ve Rus 

grubu sınıflarda, öğrenciler Türkçe hazırlık görmeleri-

ne rağmen iletişim kurmak çok da kolay olmadı.  

   Kendi  adıma  yaşadığım  ilginç  bir  tecrübe  ol- 

makla  birlikte,  aslında  eğitim  konusunda  oldukça 

yol  almış  olduğumuzu  gördüm.  Bazen  hep  ileriye 

bakmaktan  aslında  bulunduğumuz  yerin  ne  kadar 

değerli olduğunu unutuyoruz. Her ne kadar ülkemizde 

birinci  basamak  sağlık  hizmetleri  istenilen  düzeye 

ulaştırılamamış  olsa  da  Aile  Hekimliği  adına  ciddi 

mesafe  alınmıştır.  Avrupa  ve  Amerika’nın  yanı  sıra 

Orta  Asya  ülkelerine  de  Aile  Hekimliği  konusunda 

açılımların  yapılması  gerektiğini  ve  gerek  TAHUD 

gerekse camiamızın önde gelen hocaları ile bir plan-

lama içerisine gidilebileceğini düşünmekteyim.

Kaynaklar: 

1.  Sargutan EA ve ark. Ülkelerin Karşılaştırmalı Sağlık Sistemleri. 

Kazakistan  Sağlık  Sistemi.  http://www.sargutan.com/KAZAK-

ISTAN%20SAGLIK%20SISTEMI.pdf Erişim tarihi: 17.05.2014

2.   Hoca  Ahmet  Yesevi  Türk  Kazak  Üniversitesi  Tıp  Fakültesi. 

http://www.yesevi.edu.tr/index.php?option=com_content 

&view=article&id=99 Erişim tarihi: 17.05.2014

Yrd. Doç. Dr. Hüseyin CAN

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Tıp Fakültesi 

Aile Hekimliği Anabilim Dalı

[e-mail]