Akademik Mwmmwd Arif Dada]zadwnin xatirwsinw



Yüklə 38,68 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix26.08.2018
ölçüsü38,68 Kb.
#64687


1

T

T



T

Taaaallllvvv

vaaaarrrr

E

E



E

Ellll[[[[iiiin

n

n

n



Akademik Mwmmwd Arif Dada]zadwnin xatirwsinw.

1

Wvvwlcw a`ac ]aqq\lt\s\ e]idildi vw bu a`ac ]aqq\lt\s\ g^nortan\n c\rhac\r istisindw tamam



kimswsizlw]mi] hwywtdw [ox g=zlwnilmwz swslwndi, sonra a]a`\ ba]dak\ ayaqyolundan [\xan

G^la`an\n g=zlwri birdwn-birw bwrwldi vw u]aq bilmwdi ki, q\]q\rs\n, ya nw etsin.

Hwywtin ortas\ndak\ xartut a`ac\n\n g=vdwsi =z-=z^nw ]aqq\lt\ ilw iki yerw b=l^nd^ vw bir

m^ddwt tut ya`\]\ym\] kimi, qara tut hwywtin asfalt\na t=k^ld^.

Hwywtw birinci boylanan A`amuxtar\n arvad\ Anaxan\m oldu. Anaxan\m mwtbwxdw oturub

nahar ^[^n k^ftw yumurlay\rd\, ]aqq\lt\n\ e]idib ikinci mwrtwbwdwn a`aca baxd\, sonra

[a]ba] qalm\] G^la`an\ g=r^b wtli-ya`l\ wllwrini wski ilw twlwm-twlwsik silw-silw:

—Adw, G^la`a,—q\]q\rd\,—qa[ ki]iyw xwbwr elw, tut par[aland\!..

Vw G^la`a da daha i]in nw yerdw oldu`unu ba]a d^]^b babas\n\n ota`\na twrwf qa[d\ ki,

ki]ini [a`\rs\n, amma Wliabbas ki]ini [a`\rmaq laz\m deyilmi], [^nki G^la`a hwlw onun

hwywt qap\s\na [atmam\], ki]i =z^ a` tuman\n\n ^st^ndwn ]alvar\n\ belinw [wkw-[wkw elw a`

k=ynwkdwcw [oxdan bwri gwzmwdiyi iti add\mlarla qap\dan [\x\b xar tuta twrwf gwldi.

—Tez elwyin!—dedi.—Tez elwyin! Biri dw gwrwk qalmas\n yerdw! Ham\s\n\ y\`\n bir-bir!

Bircwsi dw qalsa, g^nah olar! Ham\s\n\ y\`\n! Yeyilsin gwrwk ham\s\!—dedi.—Tez

elwyin!—Sonra =z^ wyilib a`ac\n dibindwn bir dwnw tut g=t^rd^ qoydu a`z\na vw

do`rudan-do`ruya ki]iyw elw gwldi ki, =mr^ndw bu lwzzwtindw tut yemwyib.—Y^z ilin

tutudu bu, y^z ilin!—Sonra da wllwrini a`ac\n ikilw]mi] g=vdwsinw s=ykwyib yar\`a

baxd\—yar\`\n hwr iki ^z^ qupquru idi, elw bil ne[w vaxt\ g^n^n alt\nda qal\b qurumu]du;

qocal\qdan idi bu, can\ndan ]irw [wkilib getmi]di.

Ax\r ki, y^z^ haqlad\ bu xartut.

Wliabbas ki]i ba]\n\ ikinci mwrtwbwyw twrwf qald\r\b b=y^k gwlini Anaxan\ma dedi:

—A] bi]ir bu g^n.




2

Anaxan\m =mr^ndw qay\natas\n\n ^z^nw a` olmam\]d\ vw ki]inin bir s=z^n^ he[ vaxt iki

elwmwmi]di; bu dwfw dw demwdi ki, k^ftwbozba] as\ram; ki]inin ^rwyi a] istwyir, nw olar,

ax]ama da a] bi]irwr vw buras\ da g^ndwn-g^nw Anaxan\m\n ovcunun i[i kimi ayd\n olurdu

ki, qocalmaq, wslindw twzwdwn u]aqla]maqd\.

Wlbwttw, bu saat Wliabbas ki]i b=y^k gwlinin bu fikirlwrindwn xwbwrsiz idi vw o, bu dwfw

G^la`aya dedi:

—G=rd^n! G=rd^n ki! Elw soru]urdun, d^z deyirswn, yoxsa yox? G=rd^n?!

Do`rudan da yaman oldu bu xartutun par[alanmas\, daha buna s=z ola bilmwzdi, d^z

deyirmi] ki]i, xartut y^z ya]\na [atanda par[alan\rm\] vw buras\n\ da lap do`ru deyirmi]

ki, bu tutun y^z ya]\ var.

—Wcwb tutdur!—Bunu, bu tutdan birinci dwfw yeyirmi] kimi, Fwtullan\n arvad\ Mwsmw

dedi.

—Y\`\b qon]ulara da pay g=ndwrmwk laz\md\r…—Bunu da Anaxan\m\n hwmi]w swxavwt



g=stwrwn ki[ik gwlini Fwridw dedi.

Mwsmw ^rwyindw fikirlw]di ki, swnw nw var, ay bwxtwvwr, pay da g=ndwrwrswn, o twrwfw dw

ke[wrswn, =z mal\n deyil ax\; bunu fikirlw]di, amma yeznwsinin gwlininw bir s=z demwdi.

Wliabbas ki]inin d=rd^nc^ nwvwsi A`aswlim ^z^n^ arvad\ Zibeydwyw tutub:

—Bo]qab gwtir! Qazan gwtir!—dedi.—Tut g^n^d^ bu g^n.

Wliabbas ki]i dedi:

—Hw, hw!.. Biri dw qalmas\n yerdw gwrwk . G^nahd\…

B^t^n mwhwllwdw mw]hur bu tut a`ac\n\n y^z ya]\ tamam olan hwmin isti iyul g^n^

Wliabbas ki]inin evdwki b^t^n o`ul-u]a`\, nwvw-nwticwsi, gwlinlwri hwywtw [\xm\]d\ vw ham\

bu dwm cidd-cwhdlw hwywtw swpwlwnmi] xartutu y\`maqla mw]`ul idi.

Wlbwttw, g^nah mwswlwsini Wliabbas ki]i elw-belw, =z^ndwn dedi, he[ kim he[ vaxt

demwmi]di ki, tut a`ac\n\n y^z ya]\ tamam olanda vw g=vdwsi ikiyw b=l^nwndw yerw

t=k^lm^] tutlar\n ham\s\n\ y\`maq laz\md\, yoxsa ki, g^naha batarsan; belw bir qayda yox

idi, necw ki, tutun y^z ya]\ tamam olanda plov bi]irmwk dw adwt deyildi, amma bir halda

ki, bu tut a`ac\ bu d^nyada y^z il =m^r s^rm^]d^ vw onu y^z ya]\n\n tamam olmas\n\

Wliabbas ki]i belwcw g=zlwmi]di, demwli, bayram idi bu g^n vw bu y^z ya]l\ a`ac\n bwhrwsi

dw bwrwkwt kimi bir ]ey idi, onu ayaq alt\nda qoymaq g^nah i]di.



3

Wliabbas ki]i tut a`ac\n\n alt\nda dayanm\]d\ vw bu vaxt budaqdan onun sinwsinw, d^z

^rwyinin ba]\na bir tut d^]d^, ki]inin a` k=ynwyindw o saat q\pq\rm\z\ bir lwkw wmwlw gwldi

vw bunu g=rwn A`amuxtar\n b^t^n bwdwni birdwn-birw ^rpw]di.

Wliabbas ki]inin b=y^k o`lu A`amuxtar d=rd il cwbhwdw vuru]mu]du, Mozdokdan Berlinw

qwdwr vuru]a-vuru]a getmi]di vw b^t^n mwhwllw u]aqlar\ yax]\ bilirdi ki, A`amuxtar

wminin bir ordeni, on ^[ medal\ var. A`amuxtara birdwn-birw elw gwldi ki, atas\n\n ^rwyinin

ba]\na g^llw dwydi vw bu q\rm\z\ lwkw dw qan yeridi. Sonra A`amuxtar daha tamam-kamal

ax\r vaxtlar ne[wnci dwfw fikirlw]di ki, ki]i yaman qocal\b.

Wslindw A`amuxtar\n belw fikirlw]mwyw bir o qwdwr dw haqq\ yox idi, [^nki he[ =z^ dw

atas\ndan [ox se[ilmirdi; hwtta bir dwfw qon]ular\ qwssab A`anwcwfin arvad\ Balacaxan\m

dar dalan\n qaba`\nda dayan\b tum [\rtlaya-[\rtlaya ba]\na topla]m\] cavan mwhwllw

q\zlar\na demi]di:

—G=r^rs^z, a`wz, adam he[ bilmir ki, Wliabbas ki]i A`amuxtar ki]inin atas\d\, yoxsa

A`amuxtar ki]i Wliabbas ki]inin atas\d\r…

Wlbwttw, bu s=z gwlib Anaxan\ma [atanda, Balacaxan\m cavab\n\ alm\]d\, amma bir i] vard\

ki, A`amuxtar da yaman qocalm\]d\.

Vw wn qwribwsi bu oldu ki, hwmin dwm Wliabbas ki]inin dw g=zlwri b=y^k o`lunun a`appaq

a`arm\] sa[lar\na sata]d\ vw bu a`appaq sa[lar\ birinci dwfw g=r^rm^] kimi, ki]i hwmin yay

g^n^n^n xartut bayram\na baxmayaraq, birdwn-birw wmwlli-ba]l\ pwjm^rdwhal oldu.

A`amuxtar\n u]aq vaxtlar\ onun yad\na d^]d^, lap o vaxtlar ki, hwlw divardan tuta-tuta

gwzirdi, sonra o vaxtlar ki, bu a`aca d\rma]\b tut yeyirdi, a`z\-burnu, ^st-ba]\ qapqara

qaral\rd\. Wliabbas ki]i =z^n^ saxlaya bilmwyib ^rwyindw d^nyan\n wblwh i]lwri barwdw, ywni

d^nyan\n etibars\zl\`\ barwdw bir-iki ya`l\ s=z dedi; buna yand\-yax\ld\ ki, illwr adam\ g=r

nw g^nw qoyur—o balaca u]aq indi qocal\b nw g^nw qal\b; sonra ]airin s=z^ Wliabbas ki]ini

yad\na d^]d^: “Biz gwldi-gedwrik, swn ya]a, d^nya!” vw o, a`appaq b\`lar\n\n alt\ndan

g^l^mswyib ba]\n\ bulad\, d^nyan\n i]lwrinw ac\`\ tutma`\ da indi ona g^lmwli g=r^nd^,

yenw dw ^rwyindw dedi ki, Isgwndwrw qalmayan d^nya kimw qalacaq vw buras\n\ da fikirlw]di

ki, A`amuxtar\n qocal\`\n\ g=r^r, amma =z^ndwn he[ bir s=z demir…

Wliabbas ki]inin ki[ik o`lu Fwtulla nwvwsi G^la`aya dedi:

—Qa[ get evdwn vedrw gwtir.

Bo]qablar, qazanlar ba]barmaq boyda xartutla doldu, mwhwllwnin u]aqlar\ tutun y^z ya]a

[at\b par[alanmas\ xwbwrini e]idib Wliabbas ki]igilin hwywtinw dara]d\lar, hwrw be]-on tut

qoydu a`z\na vw b=y^k dw, ki[ik dw, ham\ belw bir yekdil fikrw gwldi ki, bu tutun lwzzwti

ba]qa ]eydi vw he[ kim =mr^ndw bu lwzzwtdw tut yemwyib. Qon]ular\n hwrwsinw bir nim[w

tut pay getdi, elw bil Wliabbas ki]igilw ni]an gwlmi]di, ]irni paylay\rd\lar.




4

Qwssab A`anwcwfin arvad\ Balacaxan\m ba]\na twzw x\na qoydu`u ^[^n t^nd-qwhvwyi

barmaqlar\ ilw xartutu bir-bir sapla`\ndan tutub a`z\na qoyurdu vw a`z\n\ mar[\ldada-

mar[\ldada deyirdi:

—Bwxti var dw, camaat\n!.. Bu c^r tutdan yeyib kef elwyirlwr =zlwriy[^n…—Sonra hwrdwn

onlara gwlib i]inw-g^c^nw k=mwk elwywn qon]ular\, ya]\ otuzu ke[mi], amma hwlw dw wrw

gedw bilmwywn Lumiywyw g=z vururdu:—Vitamindir e, a`wz, bu… Adam q\z\]d\ran

]eydi…


Lumiyw dw hwmi]wki kimi, q\zar\b p=rt^rd^, amma wslindw belw s=hbwtlwr ^rwyindwn idi vw

Balacaxan\m da bunu yax]\ bildiyi ^[^n ]aqqanaq [wkib bwrkdwn g^l^rd^.

Bir s=zlw, hwmin ]wnbw g^n^ mwhwllwnin u]a`\ndan tutmu] b=y^y^nwcwn ham\ Wliabbas

ki]inin hwywtindwki xartutun par[alanmas\ndan xwbwr tutdu vw tamahkarl\qda tay\-bwrabwri

olmayan molla Fwrzwli dw, twbii ki, wsas\n\ d=ywclwyw-d=ywclwyw gwldi durdu Wliabbas

ki]igilin k^[w qap\s\ a`z\nda, ustan\ bay\ra [a`\rd\, ba]lad\ o yandan, bu yandan, Irandan-

Turandan, ax\rda gwldi [\xd\ mwtlwb ^stw ki, hwkim mwnw deyib qaratutu s\x, suyunu i[,

pulum da yoxdur ki, gedim bazardan al\m, elw bir balaca qazan verswn, bwsimdi.

&zbw^z swkidw, k=lgwlikdw oturub rus dili m^wllimi Alxas bwylw nwrd oynayan zwrgwr

Wlw]rwf molla Fwrzwliyw bax\b dedi:

—Hwmi]w belwcw yaz\qlan\r, amma axtarsan g=rwrswn ki, bir donuzu [at\]m\r…—Zwrgwr

Wlw]rwf bunu dedi vw Alxas bwyin qan\n\ qaraldan ya`l\ bir qo]a ]e] atd\.

Wlbwttw, molla Fwrzwli dw hwmi]wki kimi, bir qazan tutunu al\b getdi.

Hwmin ax]am Anaxan\m yax]\ca plov bi]irdi vw arvad ne[w stwkan d^y^ dwmlwmi]disw,

b^t^n hwywtw [atd\, Wliabbas ki]inin bir b=y^k hwywt o`ul-u]a`\na, nwvw nwticwsinw.

Mwhwllwdw wn [ox toy bu hwywtdw olmu]du.

Ayd\n mwswlw idi ki, bu hwywt hwmi]w belwcw [ox adaml\, belwcw gur olmam\]d\. Wliabbas

ki]inin atas\ usta Hwzrwtqulu buran\ alanda bu hwywtdw iki otaql\ bir mwrtwbwli ki[ik bina

vard\. Bu hwmin uzaq vaxtlard\ ki, onda hwywtdwki xartut hwlw cavan a`ac idi. Wliabbas ki]i

dw balaca u]aq, bu tutun g=vdwsi indiki budaqlar\ndan nazik idi.

Wliabbas ki]i Tubuxan\mla evlwnwndwn sonra =z^nw iki otaq da tikdi—bu, inqilabdan

qaba`\n s=hbwtidi vw indi hwmin iki otaqda Wliabbas ki]inin nwvwsi A`aswlim ailwsilw

ya]ay\rd\, sonra u]aqlar b=y^d^; u]aqlar b=y^d^, hwywt ki[ildi, d=rd otaq oldu alt\ otaq,

sonra swkkiz otaq, sonra bir mwrtwbw bina iki mwrtwbw oldu… O`ullar evlwndi, nwvwlwr

evlwndi vw hwmin tut a`ac\ par[alanan hwywtdw ham\ya bir par[a yer tap\ld\.



5

Wliabbas ki]i ilw Tubuxan\m\n iki o`lu, d=rd q\z\ vard\. Do`rudan da qwribwdi d^nyan\n

i]lwri: A`amuxtar da, Fwtulla da m^haribwdwn sa`-salamat qay\td\lar, ba]lar\ [ox qwzav^-

qwdwr, [ox mw]wqqwt [wksw dw, indi, ]^k^r salamatd\ ikisi dw vw ikisi dw [oxdan babayd\;

amma q\zlar\n ham\s\ getdi, d=rd^ dw: Swlimnaz hwlw m^haribwdwn wvvwl getdi

miningitdwn, he[ kim qalmad\ Swlimnazdan, twk gwldi, twk getdi vw bu da [ox qwribwydi ki,

ax\r vaxtlar d=rd q\zdan wn [ox Swlimnaz gwlib dururdu Wliabbas ki]inin g=zlwrinin

qaba`\nda; Fatma m^haribw vaxt\ getdi, he[ kim dw bilmwdi ki, nwdwn getdi; d^zd^ dedilwr

ki, M^rswlin xiffwti partlatd\ ^rwyini—M^rswl Fatman\n wriydi, cwbhwdw idi vw bir m^ddwt

ondan xwbwr-wtwr gwlmwdi; indi dw sa`d\ M^rswl, kefi k=k, dama`\ da [a`d\, d=rd^nc^

arvad\yla ya]ay\r. (Bir dwfw M^rswl Wliabbas ki]ini k^[wdw g=r^b qucaqlay\b a`lam\]d\ ki,

Fatmadan sonra he[ bir qad\nla ya]aya bilmirwm, yaman bwd ]eydi, Wliabbas day\,

mwhwbbwt! Wliabbas ki]i dw demi]di ki, vallah, wgwr budusa mwhwbbwt, gwrwk swnin[^n bwd

]ey olmas\n…) Fatmadan bir o`lu qal\b, atas\na ox]amay\b, ana twrwfw [wkib, evi-e]iyi, ^[

dw balas\, Sumqay\tda ya]ay\rlar vw ^mumiyywtlw, q\zlar\n u]aqlar\ndan bu hwywtdw he[

kim yoxdu. A`amuxtarla, Fwtullan\nk\lard\ burda.

Swfurw ilw Kwmalw dw m^haribwdwn sonra getdilwr. Nw isw… D^nyan\n i]lwridi. Wliabbas

ki]inin Swfurw ilw Kwmalwdwn yeddi nwvwsi vard\ vw yeddisi dw ev-e]ik, o`ul-u]aq sahibi idi,

amma bir i] vard\ ki, bu boyda k^lfwtw baxmayaraq, wslindw, lap wslindw, Wliabbas ki]i twk

idi.


Mwswlw buras\nda idi ki, Wliabbas ki]i d^z ^[ il bundan wvvwl Tubuxan\m\ torpa`a

basd\rm\]d\ vw xartutun y^z ya]\ tamam olan hwmin ]wnbw g^n^n^n gecwsi yerinw girib

g=zlwrini yummu]du, amma Tubuxan\m gwlib durmu]du g=zlwrini qaba`\nda, hwm dw twzw

gwlin gwlmi] Tubuxan\m, k=n^l ^[^n a`\ll\, g=z ^[^n g=zwl olan Tubuxan\m.

Qabaqlar zarafatla dediyi, amma indi zarafatdan wswr-wlamwt qalmam\] d=rd misra yenw

gwlib Wliabbas ki]inin ^rwyindwn ax\b ke[di:

Yat\ram yan\m a`r\r,

Dururam can\m a`r\r,

Swn yad\ma d^]wndw

Tamam wndam\m a`r\r.

Ki]i ba]a d^]d^ ki, bu gecw dw swhwrw kimi g=z^nw yuxu getmwywcwk, [oxdan, lap

qwdimlwrdw olub-ke[wnlwr yad\na d^]wcwk vw =z^ dw twwcc^b edwcwk ki, be] ya]\nda, alt\

ya]\nda oldu`u vaxtlar\n whvalatlar\ necw yad\nda qal\b, amma iki g^n bundan wvvwlin

s=hbwti yad\ndan [\x\b gedir.

O, be]-alt\ ya]\ olanda da`lar balas\ idi: me]wlwr yad\na gwlirdi, s\ld\r\m qayalar yad\na

gwlirdi, ba]\ qarl\ uca da`lar yad\na gwlirdi, k=p^klwnw-k=p^klwnw axan da` [ay\nda

kwndin u]aqlar\ ilw birlikdw [immwyi, palans\z e]]wyw d\rma]\b [apma`\ yad\na gwlirdi vw

bir dw bir [wpi] yad\na gwlirdi; bu [wpi] onun [wpi]i idi, hara getswydi dal\na d^]^rd^,




6

wlindwn yarpaq yeyirdi; [wpi] dedi, Cwbi] yad\na d^]d^; bir dostu vard\, qon]ular\ idi

deywswn, Cwbi idi ad\. Durur g=rwswn? Sa` olar, o twrwfin adamlar\ [ox ya]ay\rlar,

havas\ndand\, suyundand\.

Swn az ya]am\san bws, a Wliabbas ki]i?

Ham\ yatm\]d\: ki]ilwrin yeri a[ma-y\`ma [arpay\da tutun alt\nda sal\nm\]d\ vw bu y^z

ya]l\ tut a`ac\n\n alt\ ay i]\`\nda yataqxanaya ox]ay\rd\; hwywtin qad\n-q\zlar\ mwhwccwr

uzunu birinci mwrtwbwnin art\rmas\nda, ikinci mwrtwbwnin ]^]wbwndindw yatm\]d\;

yeniyetmw o`lanlar, u]aqlar isw damda yat\rd\lar vw indi yeddinci yuxudayd\lar. Sentyabr\n

ortalar\na qwdwr belwcw olacaqd\, sonra yava]-yava] q\z-gwlinlwr evw ke[wcwkdi, ki]ilwr

art\rmaya, ]^]wbwndw, sonra onlar da evw, hwrw =z arvad\n\n yan\na vw wn nwhaywt dw

u]aqlar g^n^-g^nw sata-sata ax\r\ ki, hwrw =z evindw yatacaqd\.

B^t^n bunlar sonralar olacaqd\, yay qurtaranda, pay\z gwlwndw. Indi isw Wliabbas ki]i tut

a`ac\n\n alt\ndan gwlwn xorultular\ a[\q-ayd\n e]idw-e]idw bir daha fikirlw]irdi ki, bu gecw

yata bilmwywcwk vw ona g=rw yox ki, hwywtdwn c^rbwc^r swsli-nwfwsli xorultular gwlirdi, yox,

yay vaxt\ bu swslwrw =yrwncwli idi vw wslindw hwmin xorultular onun ^[^n bir n=v gecw

laylas\yd\, bu mwnada ki, =z^n^ twk hiss etmirdi; ona g=rw ki… elw-belw, yuxusu qa[m\]d\,

vwssalam.

Wliabbas ki]i yayda da q\]dak\ kimi evdw yat\rd\, =z^ dw yor`an-d=]wkdw tuman-k=ynwklw

^]^y^rd^. Wliabbas ki]i, bwzwn yay\n c\rhac\r\nda da ^]^y^rd^ gecwlwr.

Wliabbas ki]i birdwn-birw fikirlw]di ki, o =z^ dw elw hwywtdwki o y^z ya]l\ tut a`ac\ kimi bir

]eydi; bunu fikirlw]di vw ona elw gwldi ki, bwdwnindwki b^t^n damarlar tutun ]wxalwridir vw

indi pay\zd\, ]axwlwr dw qupquru quruyub.

Onun u]aqlar\, nwvwlwri, gwlinlwri, bir s=zlw, b^t^n b=y^k k^lfwti xalis ]whwr adamlar\ idi,

kwnddwn, da`lar\n qoynundak\ o kwnddwn xwbwrlwri yox idi; o kwnddwn ki, ax\r vaxtlar tez-

tez Wliabbas ki]inin yad\na d^]^rd^ vw bwzwn gecwlwr lap do`rudan-do`ruya o da`lardak\

kwklikotunun iyi burnuna gwlirdi, o da`lar\n [wni-[iskini uzun-uzun illwr mwsafwdwn bir

qwriblik gwtirirdi.

Birindwn soru]ublar ki, haral\san, deyib hwlw evlwnmwmi]wm; Tubuxan\m i[wri]whwrli q\z\

idi vw wslindw elw Wliabbas ki]inin =z^ dw ]whwr adam\ idi—dan\]\`\, fikri-zikri ilw dw;

kwnddwn yaln\z uzaq illwrin dumanl\ xatirwli qalm\]d\, bir dw uzun-uzad\ illwr

mwsafwsindwn g^clw s^z^l^b gwlwn bir qwriblik.

2

Wliabbas ki]inin atas\ kwnddwn k=[^b Bak\da, Sabun[u neft mwdwnlwrindw fwhlw i]lwyirdi,



sonralar buruq ustas\ oldu; indi o yerlwrw “Leninneft” mwdwnlwri deyirlwr vw Sabun[udan


7

tutmu] Ramanayacan uzan\r. Wliabbas ki]inin u]aql\`\n\n [ox hisswsi, yeniyetmwliyi o

yerlwrdw ke[mi]di, amma o, neft[i olmam\]d\, d^lgwr olmu]du. O vaxtlar buruqlar

taxtadan qura]d\r\lard\. Wliabbas\n da mismar vurma`a, taxta yonma`a x^susi hwvwsi var

idi vw hwlw lap u]aql\qdan bu i]dw swliqwsinw s=z ola bilmwzdi. Sonralar Wliabbas

mwdwnlwrdwn tamam uzaqla]d\ vw tan\yanlar-bilwnlwr aras\nda adl\-sanl\ d^lgwr oldu.

B^t^n bunlar ham\s\ [ox-[ox uzaqlar\n s=hbwti idi vw bwzwn gecwlwr, yerinw girib yuxuya

getmwzdwn wvvwl belw bir uzaql\`\n xofu ki]ini bas\rd\; =z^ dw inanm\rd\ ki, bu d^nyada

bu qwdwr =m^r s^r^b, bu =l^m-itim d^nyas\nda.

Wliabbas ki]i bir ne[w il bundan wvvwl ax\r ki, twqa^dw [\xm\]d\ vw twqa^dw [\xan kimi ba]a

d^]m^]d^ ki, nw qollar\nda q^vvwt var, nw dw ayaqlar\nda taqwt; usta buras\n\ da yax]\

ba]a d^]m^]d^ ki, onun k=hnw (amma iti) mi]ar\, rwndwsi, baltas\ indi art\q yer tutur, ywni

bu mwnada ki, oduna gedwn baltas\ iti olar, i]lwywr, gedw bilmwywnin yox. Alwt i]lwr, wl

=y^nwr deyiblwr, amma wl ki, daha alwti tuta bilmir, demwli, qurtard\ mwswlw, vwssalam-

]^ttamam.

Usta b^t^n bunlar\ yax]\ bilirdi, amma bu vwssalam-]^ttamam mwswlwsi [ox m^]k^l

mwswlw idi vw adam\n atas\n\ yand\r\rd\. Iki g^n bundan wvvwl Wliabbas ki]i baltas\n\,

mi]ar\n\, rwndwsini, [wkicini g=t^r^b hwywtlwrinin k^[w qap\s\ a`z\nda balaca bir skamya

d^zwltmwyw ba]lad\. Mismarlar wyri getdi, [wkiclw barma`\n\ vurdu, ax\rda da balta ilw wlini

zwdwlwdi vw pwncwrwlwrindwn boylanan bekar-bekar k^[wyw baxan Balacaxan\m, qwssab

A`anwcwfin arvad\, bir haray-hw]ir qopard\ ki, b^t^n mwhwllw ki]inin ba]\na y\`\ld\:

—Vaxsey!.. Balta wlini apard\ ki]inin!..

Wlbwttw, balta ki]inin wlini aparmam\]d\, zwdwlwmi]di bir balaca vw Balacaxan\m\n bu

haray-hw]iri dw wslindw bekar[\l\qdan idi.

A`amuxtar dedi:

—W]]i, wl [wk bu i]dwn dw, nwyinw laz\md\?! Gwrwk elw skamya d^zwldwswn?!

K^[w qap\lar\ ^zbw^z bir-birinw baxan Alxas bwy dedi:

—Ki]i, get otur, uzan, yat, istirahwtini elw dw!..

Benzin kalonkas\nda sat\c\ i]lwywn Meyranqulunun o`lu Wliqulu—]er yazan vw mwhwllwnin

tarixindw qwzetdw, jurnalda imzas\ olan ilk adam—heyran-heyran dedi:

—Necw dw wmwksevwr qocad\r! Wsl ]er qwhrwman\, swnwt qwhrwman\d\r! Bu rw]adwt poetik

twfwkk^r^n yox, hwyat\n bwhrwsidir!




8

Wliqulunun dan\]\qlar\n\ mwhwllwdw [ox adam wmwlli-ba]l\ ba]a d^]m^rd^ vw bu dwfw dw

bu s=zlwrw fikir verwn olmad\.

Wliabbas ki]i sa` wlindw tutdu`u tiywsi qanl\ baltaya baxd\, baxd\ vw Balacaxan\m\n bir g=z

q\rp\m\nda k^[wyw y\`d\`\ adamlar\n aras\ndan ke[ib hwywtw girdi; a`z\n\ a[\b bircw kwlmw

dw s=z demwdi. Mwswlw onda deyildi ki, ki]ini qeyrwt bo`urdu—bu =z yerindw, mwswlw

bunda idi ki, belw bir naxwlwflik adam\ yand\r\b-yax\rd\. Usta onsuz da bilirdi ki, bu

skamya onun d^lgwrlik alwmindw ax\r\nc\ s=z^d^ (Wliabbas ki]i hwlwlik belw fikirlw]irdi vw

biz g=rwcwyik ki, belw fikirlw]mwk tez imi]…) vw indi usta buras\n\ da =z^ ^[^n lap ywqin

etdi ki, bu balta ki, altm\]-yetmi] ildwn sonra onun wlin kwsir, [wkic dw barma`\n\ wzir,

daha lap do`rudan-do`ruya qurtard\ mismar vurmaq, taxta rwndwlwmwk.

Xartutun y^z ya]\ tamam olan hwmin g^n^n swhwri Wliabbas ki]i yerindwn qalx\b adwti

^zrw wvvwlcw hwywtin a]a`\ ba]\na dwydi, sonra hwywt kran\nda swliqw-sahmanla yuyundu,

b=y^k gwlini Anaxan\m\n s^bh tezdwn dwmlwdiyi [aydan i[ib [=rwyini yedi vw q\f\l\n

a[ar\n\ g=t^r^b vaxtilw hwywtdw taxtadan d^zwltdiyi, divarlar\n\ suvaqlay\b, a`ard\b, ^st^nw

q\rm\z\ kirwmit d^zd^y^ alwtxanas\n\n qap\s\n\ a[d\.

Wliabbas ki]i bir o qwdwr dw ^rwyi yuxa olanlardan deyildi vw bu alwtlwrw nw =z^ bir xatirw

kimi baxmaq istwyirdi, nw dw istwyirdi ki, ba]qalar\ buna xatirw kimi baxs\n.

Zwrgwr Wlw]rwf deyirdi vw [ox d^z deyirdi ki, zwr qwdrini zwrgwr bilwr; bu mi]ar da, bu

rwndw, [wkic, qwlwm dw o ustan\n olmal\ idi ki, i] g=r^r—pwncwrw sal\r, qap\ d^zwldir, a`ac

yonur, mismar vurur, hwm dw mismar\ d^z vurur, wlini dw zwdwlwmir vw qwssab A`anwcwfin

arvad\ Balacaxan\m kimisi dw bekar[\l\qdan haray-hw]ir salm\r.

Xartutun y^z ya]\ tamam oldu`u hwmin yay gecwsi Wliabbas ki]i bu qwrara gwldi ki,

alwtlwrin wn yax]\s\n\ se[ib apar\b sats\n. Burada, wlbwttw, wsas mwswlw pul mwswlwsi deyildi;

wvvwla, Wliabbas ki]igilin dolanaca`\ yax]\ idi, ikincisi b^t^n alwtlwrin qiymwti bir o qwdwr

pul da elwmirdi; wsas mwswlw buras\ndayd\ ki, bu alwtlwr i] g=rmwliydi, qal\b

paslanmamal\yd\. Wliabbas ki]i alwtlwri bir-bir mwhwllwnin adamlar\na ba`\]laya da bilwrdi,

amma belw bir swxavwtin mwnas\ yox idi, [^nki belw bir swxavwt bu alwtlwrw rwva deyildi;

[^nki bu alwtlwr hwmi]w bwhrw vermi]di, g=zwl-g=zwl qap\lar, pwncwrwlwr, taxtalar, sand\qlar

d^zwltmi]di, onlar\ ancaq wl-aya`a ili]wn mismar ba]\ wzmwyw swrf elwmwk d^z olmazd\.

Ki]inin yenw alwtxanan\ a[\b [wkic, mi]ar g=t^rmwyini birinci Mwsmw g=rd^ vw elw ba]a

d^]d^ ki, qay\natas\ k^[w qap\s\ a`z\ndak\ yar\m[\q qalm\] skamyan\ twzwdwn d^zwltmwk

istwyir, tez Fwtullan\ swslwdi. Fwtulla ]^]wbwnddw oturub [ay i[w-i[w televizorun g^nd^z

verili]lwrinw bax\rd\: ax]amlar b^t^n hwywtin q\z-gwlini, arvadlar\ y\`\]\rd\ Fwtullagilin

]^]wbwndindw televizora (twkcw futbola baxm\rd\lar) vw ki]ilwrin dw k^[wyw [\x\b nwrd

oynamaqdan vw nwrd oynayanlara tama]a etmwkdwn ba]qa [arwlwri qalm\rd\.




9

Fwtulla hwywtw [\xd\, sonra A`amuxtar hwywtw [\xd\, Wliabbas ki]inin gwlinlwri

pwncwrwlwrdwn boyland\ vw ham\ bu twzw xwbwrdwn dilxor oldu.

A`amuxtar dedi:

—A ki]i, ax\ dost var, d^]mwn var, ba]layacaqsan [wkic satma`a?

A`amuxtar bu s=zlwri dedi, amma atas\n\ da yax]\ tan\y\rd\ vw bilirdi ki, ki]inin beyninw

bir ]ey girdisw, onu ordan dart\b [\xarmaq [wtin i]di.

—Ywni ba]layacaqsan wmwlli-ba]l\ [wkic-mi]ar satma`a?—Bunu da Fwtulla dedi.

—Nwdi, mwnw bwywm havay\ ba`\]lay\blar bu [wkici, mi]ar\?—Bu s=z-s=hbwt Wliabbas

ki]inin xo]una gwlmwdi vw o, o`ul-u]a`\n ^st^nw [\xm\rd\:—Gedin, gedin =z i]inizlw-

g^c^n^zlw mw]`ul olun, mwnim ba]\ma a`\l qoymay\n!—amma Wliabbas ki]i buras\n\

demwdi ki, nw satmaqbazl\qd\r, ]air demi]kwn, “mwqsudimiz ne mey, nw meyxanwdir,

didari-yar\ g=rmwk ^[^n bir bwhanwdir;” bir yax]\ usta [\xsa qar]\s\na ki, bu alwtlwrw swrraf

g=z^ ilw baxa bilir, qolunda g^c^ var, aya`\nda da taqwt, pulsuz-zads\z halal edwr ona bu

[wkici dw, mi]ar\ da, rwndwni dw vw ba]qa nwyi varsa da ham\s\n\.

Mwsmw fikirlw]di ki, ki]i qocal\b, ba]\ xarab olub, alwmi g^ld^rwcwk bizw, sonra qay\natas\

haqq\nda belw h=rmwtsiz fikirlw]diyinw g=rw =z^-=z^ndwn utand\ vw pwncwrwnin

qaba`\ndan [wkildi.

Wliabbas ki]i alwtlwrinin i[indwn bir yax]\ [wkic, bir yax]\ mi]ar, bir yax]\ rwndw vw bir dw

bir qwlwm se[ib torbaya y\`d\, sonra he[ kimin bir mwtlwb anlamad\`\ s=z dedi:

—Bax\n, bax\n bu tuta, y^z^ndw necw par[alan\b…—Wli ilw hwywtin ortas\ndak\ xartutu

g=stwrdi vw asta add\mlarla k^[wyw [\xd\.

Hwywtdwkilwrin ham\s\ d=n^b xartuta baxd\ vw yenw dw he[ kim he[ nw ba]a d^]mwdi.

Wslindw he[ Wliabbas ki]inin =z^ dw bilmwdi ki, niyw bu xartutu g=stwrdi vw bu xartutun

onun [wkic-mi]ar satma`\na nw dwxli vard\.

3

Wliabbas ki]igilin mwhwllwsindwn yeddi-swkkiz tin a]a`\da twzw bir ba`[a sal\nm\]d\ vw



birinci g^n usta hwlwlik d=rd alwt se[ib bu ba`[aya gwlwndw, skamyalardan birindw wylw]ib

alwtlwri dw yan\na d^zwndw, twsbehini [evirw-[evirw fikirlw]di ki, istirahwt, do`rudan da,

qiyamwt ]eydi. Adamlara baxd\, u]aqlara baxd\ vw wvvwlcw narahat oldu ki, u]aqlar indi

y\`\lacaq ba]\na, ba]layacaqlar mi]ara, rwndwyw baxma`a, amma bir az ke[di, ora-bura

y^r^ywn, bir-birlwri ilw oynayan u]aqlar\n he[ biri ona twrwf mwhwl qoymad\, he[ ayaq



10

saxlay\b bu alwtlwrw baxmad\ da vw Wliabbas ki]i fikirlw]di ki, do`rudan da, d^nya yaman

dwyi]ib. U]aqlar\n hwrwsinin wlindw avtomat tapan[a, rwngbwrwng balaca vedrw, bel, y^z

c^rw oyuncaq var, kimdi bu mi]ara, [wkicw fikri verwn. Ki]i bunu fikirlw]di vw ^rwyi a`rad\,

bu [wkic-mi]ara yaz\`\ gwldi, onlar\n bu kimswsizliyi, sahibinin g^cs^zl^y^, acizliyi onu

yand\r\b-yaxd\.

Birinci g^n Wliabbas ki]inin rwndw-mi]ar\na m^]twri gwlmwdi.

Ikinci g^n usta yenw gwlib ba`[adak\ skamyalardan birindw wylw]di vw yenw dw alwtlwri

yan\na d^zd^. Yenw adamlara, u]aqlara baxd\ vw yenw dw birdwn-birw Cwbi yad\na d^]d^,

=z u]aql\`\n\ g=rd^, o da`lar\n wtrini duydu, o da`lar\n d=]^ndwki g^l-[i[wyin rwngi

g=zlwrinin qaba`\na gwldi, o da`lar\n [wni-[iskini ^[^n dar\xd\, fikirlw]di ki, bir dw he[

vaxt o da`larda olmayacaq, bir dw he[ vaxt o da` [ay\ boyunca add\mlamayacaq, o saf

havadan sinwdolusu nwfws almayacaq. Usta fikirlw]di ki, nw tez gwlib ke[di bu illwr vw belw

bir fikri g=zlwyirmi] kimi, g=zlwrinin qaba`\ndan says\z-hesabs\z adamlar gwlib =td^;

[oxunun he[ ad\n\ da bilmirdi, harda g=rd^y^n^ yad\na salm\rd\, amma sifwtlwr gwlib

ke[irdi—uzun-uzad\ illwr boyu g=rd^y^, rastla]d\`\ vw bwlkw dw ham\s\n\n indi Yer ^z^ndw

olmad\`\ adamlar\n sifwti.

Ikinci g^n dw Wliabbas ki]inin [wkic-mi]ar\na m^]twri tap\lmad\.

&[^nc^ g^n hava bir balaca tutuldu, xwzri wsmwyw ba]lad\. Wliabbas ki]i bir m^ddwt

hwywtdw vurnuxub tez-tez g=yw baxd\ vw o`ul-u]aqda da bir ^mid yarand\ ki, bwlkw ki]i

da]\ t=kd^ wtwyindwn (elw bil usta =z^ dw ^rwyindw ya`\] ya`mas\n\ istwyirdi), amma yava]-

yava] g=y a[\ld\ vw Wliabbas ki]i dw torbas\n\ qoltu`una vurub ba`[aya getdi, skamyada

cavan bir gwlin wylw]mi]di, bir wlindw kitab tutmu]du, o biri wli ilw [a`a yatm\] kalyaskan\

asta-asta yellwdirdi. G=zlwrini kitabdan ay\r\b Wliabbas ki]iyw baxd\ vw salam verdi.

Wliabbas ki]i gwlinin salam\n\ ald\ vw yad\na sald\ ki, d^nwn dw, sra`ag^n dw bu gwlin

ba`[ada idi. Gwlin g^l^mswdi vw Wliabbas ki]iyw elw gwldi ki, bir balaca ba]\n\ bulad\, ywni

ki, bu nw m^]twri axtarmaq dwsgah\d\, ki]i? Wlbwttw, ustan\n =z halal puluna ald\`\ mi]ar-

rwndwni satma`\n\n he[ kimw dwxli yox idi, amma hwr halda bu gwlinin bu c^r g^l^mswyib

ba]\n\ bulamas\ adam\ bir az naqolay vwziyywtw sal\rd\. Bir az ke[di vw g=y^n ^z^ yenw

tutuldu. Ba`[adak\lar\n [oxu—u]aql\ analar, qoca arvadlar yava]-yava] durub getdi vw bu

zaman iyirmi be]-iyirmi alt\ ya]lar\nda bir o`lan Wliabbas ki]iyw yax\nla]\b alwtlwrw baxd\,

sonra salams\z-kwlams\z soru]du:

—Ne[wywdi, ki]i, bu zubul?

Wliabbas ki]i istwr-istwmwz ilk n=vbwdw bu o`lan\n wllwrinw baxd\ vw o`lan da hwmin

bax\]lar\n mwnas\n\ ba]a d^]d^; onun belw bir inams\zl\qdan xo]u gwlmwdi:

—Nwdi, ki]i, wlimw bax\rsan g=rwswn ustayam, ya yox? Ustayam, =z^ dw lap yax]\s\ndan,

lap kefin istwywndwn, wlimdw dw bax, g=r^rswn, bir dwnw d=ywnwk dw yoxdu. Wlcwklw



11

i]lwyirwm mwn, elektriklw i]lwyirwm. Swnin bu zubulun da he[ kimw laz\m deyil indi,

d^kanlar doludu elektrik dreli ilw, on ^[ manat wlli qwpiyw biri…

Wliabbas ki]i bu ]wstli o`lana:

—Get, bala, get,—dedi.—Get al elektrik dreli. Swni q\snayan var ki, gwl bu zubulu al?

O`lan bir s=z demwdi, wlini o twrwf-bu twrwfw yellwdi vw [\x\b getdi.

Bu o`lan bwlkw dw usta idi vw bwlkw do`rudan da kefin istwywn usta idi, amma onun ^rwyi

usta ^rwyi deyildi.

&[^nc^ g^n hwmin o`lan Wliabbas ki]inin [wkic-mi]ar\ ilw maraqlanan yeganw adam oldu.

D=rd^nc^ g^n Wliabbas ki]i hwywtw [\x\b alwtxanan\ a[d\, torbas\n\ g=t^rd^ vw hwrwsi =z

pwncwrwsindwn hwywtw baxan Anaxan\mla, Mwsmw bu dwfw mwnal\-mwnal\ bir-birinw baxd\,

ywni ki, a`bir[wk vaxt\m\zda g=rwcwk g^nlwrimiz varm\]. (Tramvay s^rwn A`amehdinin

anas\ vw mwhwllwnin wn qiybwt[isi t\n-t\n Firuzw ]aiyw yaym\]d\ ki, usta Wliabbas\n o`ullar\,

gwlinlwri ona yax]\ baxm\rlar, ki]i dw nawlac qal\b =z [wkicini, kwlbwtinini sat\r; d^zd^r, bu

s=hbwti e]idwn mwhwllw arvadlar\ t\n-t\n Firuzwnin a`z\ndan vurmu]du, amma hwr halda

yax]\ s=z-s=hbwt deyildi bu.)

Wlbwttw, Anaxan\m da, Mwsmw dw hwmin g^n^n macwras\n\ bilswydilwr, indi bir-birlwrinw

mwnal\-mwnal\ baxmazd\lar vw dilxor da olmazd\lar.

Wliabbas ki]i hwywtdwn [\x\b twzw ba`[aya getmwk wvwzinw, torban\ qap\n\n a`z\ndak\

yar\m[\q skamyan\n ^st^nw qoydu, qollar\n\ [\rmalay\b skamyan\ d^zwltmwyw ba]lad\ vw

wn qwribwsi dw bu oldu ki, mismarlar d^z getdi, balta da =z i]ini ne[w-ne[w illwr bundan

wvvwlki kimi, swliqwli g=rd^, [wkic dw, rwndw dw, kwlbwtin dw Wliabbas ki]inin qup-quru

quruyub qaxaca d=nm^] wli nw istwdisw onu elwdi. Bir saat-saatyar\mdan sonra skamya

haz\r oldu vw Anaxan\ma da, Mwsmwyw dw elw gwldi ki, qay\natalar\ yenw dw iyirmi-otuz il

bundan qabaqk\ usta Wliabbasd\.

Swhwri g^n Wliabbas ki]i evin qap\-pwncwrwsinw wl gwzdirmwyw ba]lad\, sonra hwywtin

]^]wbwndini swliqwyw sald\, sonra qon]ulara ba] [wkdi, s^rahilwr twzwlwndi, pwncwrw

[wr[ivwlwri sahmanland\, hwywtlwrin ikinci mwrtwbwyw qalxan taxta pillwkwnlwri qaydaya

d^]d^ vw yava]-yava] yay ke[ib getdi, pay\z ba]lad\, gecw yatanda ki]ilwr arvadlar\n\n

yan\na ke[di, cavanlar damdan evw k=[d^, y^z ya]l\ xartutun meyvwsi [oxdan yeyilib

qurtard\, yarpaqlar\ saralma`a ba]lad\, Wliabbas ki]inin isw yenw qollar\ g^cl^, hwrwkwtlwri

cwld, swrrast idi. Elw bil ]eytan ustan\ [a]d\r\b yoldan elwmwk istwyirmi] ki, i]i-g^c^ burax,

gwl otur, =l^m^n^ g=zlw. B^t^n mwhwllw vw o c^mwlwdwn dw Wliabbas ki]inin o`ul-u]a`\

ustan\n birdwn-birw belwcw cavanla]mas\na mwwttwl qalm\]d\, hwtta Wliqulu da i]dwn o

qwdwr vwcdw gwlmi]di ki, ki]inin ]wninw poema yazma`a ba]lam\]d\ vw bir g^n mwhwllwyw



12

xwbwr yay\ld\ ki, qwzetdw Wliqulunun poemas\ndan bir par[a [ap olunub. Wliqulu ]eri

q\r\q-q\r\q misralarla yaz\rd\ vw mwhwllwdw bu ]erlwrw barmaqaras\ bax\rd\lar, amma camaat

ki, qwzetdw Wliqulunun imzas\n\, bir ne[w misrada Wliabbas ki]inin ad\n\ g=rd^, bu cavan

]airin h=rmwti mwhwllwdw birw-on artd\, Anaxan\m da, Mwsmw dw Wliqulunun ]erini

qwzetdwn kwsib u]aqlar\n, qohum-wqrwban\n ]wkillwrini y\`d\qlar\ alboma qoydular;

Wliabbas ki]inin =z^ isw qwzetw baxd\ vw twkcw ba]\n\ bulad\.

Qwssab A`anwcwfin arvad\ Balacaxan\m k^[w a`z\nda dayan\b tum [\rtlaya-[\rtlaya ba]\na

topla]m\] cavan mwhwllw q\zlar\na g=z vurub deyirdi:

—Ki]i yaman dirilib!.. Bir dw g=rd^n sabah =z^nw cavan bir arvad al\b!.. Hwr swhwr dw

yor`an-d=]wkdwn qalxanda arvad\n da g=zlwrinin alt\ qapqara…

Balacaxan\m bu s=zlwri deyirdi vw bwrkdwn ]aqqanaq [wkib g^l^rd^.

Wliabbas ki]i gecwlwr daha o d=rd misran\ bir o qwdwr dw tez-tez yad\na salm\rd\:

Yat\ram yan\m a`r\r,

Dururam can\m a`r\r.

Swn yad\ma d^]wndw

Tamam wndam\m a`r\r.

Wlbwttw, ona g=rw yox ki, Tubuxan\m daha yad\na gec-gec d^]^rd^; ona g=rw ki, wli-aya`\

a`r\yanda yenw wvvwllwrdwki kimi i]in [oxlu`undan a`r\y\rd\, qocal\qdan yox.

Ham\ bu fikirdw idi ki, Wliabbas ki]i dw hwywtlwrindwki xartut kimi y^z^ =twcwk.

Balacaxan\m hwrdwn gwlib Wliabbas ki]igilin k^[w qap\s\ndak\ skamyada otururdu.

Mwhwllwnin q\zlar\ i]dwn-g^cdwn on dwqiqw dw olsa vaxt tap\b onun ba]\na y\`\]\rd\ vw

Balacaxan\m lwzzwtli s=hbwtlwr edw-edw, bwrkdwn ]aqqanaq [wkib g^lw-g^lw o qwdwr tum

[\rtlay\rd\ ki, b^t^n swki tum qab\`\ ilw dolurdu. Bir dwfw dw Balacaxan\m twrs-twrs bir ona,

bir dw swkinin ^st^ndwki tum qab\qlar\na baxan Wliabbas ki]iyw dedi:

—S^p^rwcwywm, ay Wliabbas day\, s^p^rwcwywm ham\s\n\. Neynwyim, bizim qap\ a`z\nda

bir skamya d^zwltmirswn dw, mwnim[^n…

Balacaxan\m belwcw gileylwndi, g^l^mswdi vw q\z\l di]lwri g^n i]\`\nda par\ldad\.

Balacaxan\m a`z\ndak\ sap-sa` di]lwrinin ham\s\n\ q\z\l karonkaya sald\rm\]d\ vw t\n-t\n

Firuzw dw bu q\z\l di]lwrin pax\ll\`\ndan yan\b-yax\l\rd\.

Wlbwttw, Balacaxan\m s=z idi deyirdi vw he[ vwchlw g=zlwmirdi ki, Wliabbas ki]i deywcwk:

—Neynwk, sizin dw qap\n\n a`z\nda swnin[^n bir skamya d^zwldwrwm…




13

Balacaxan\m elw bil =mr^ndw bu c^r sidq-^rwkdwn sevinmwmi]di:

—Do`rudan? {ox sa` ol, ay Wliabbas day\! Amma elwsini d^zwlt ki, he[ bir mwhwllwdw belw

skamya olmas\n! Balaca bir talvar\ da olsun, Wliabbas day\, yayda g^n d^]mwsin

^st^m^zw…

Yay vaxtlar\ swhwrdwn qwssab A`anwcwf ax]am i]dwn qay\danacan Balacaxan\m k^[w qap\s\

a`z\nda dayan\b o q\zla, bu gwlinlw s=hbwt edirdi, laqq\rt\ vururdu vw ham\ twwcc^b edirdi

ki, hwrwsi bir-birindwn bir ya] b=y^k be] u]a`\n x=rwyini kim vw necw bi]irir. T\n-t\n Firuzw

belw deyirdi ki, guya qwssab A`anwcwf yaz\q, g^nd^zlwr kolxoz bazar\nda wt sat\r, ax]amlar

da qon]ular g=rmwsin deyw gizli-gizli sabah\n x=rwyini bi]irir; bu barwdw bir s=z deyw

bilmwrik, amma bir hwqiqwt vard\ ki, ham\ qwssab A`anwcwfdwn [wkinirdi, qwssab A`anwcwf

isw Balacaxan\mdan qorxurdu.

Wliabbas ki]i:

—Neynwk,—dedi,—talvar da d^zwldwrwm.—Wlbwttw, mwswlw onda deyil ki, Balacaxan\m

hwmin talvar\ skamyada oturub laqq\rt\ vuracaqd\, mwswlw onda idi ki, Wliabbas ki]inin

wllwrinin bir bwhrwsi dw artacaqd\—Taxta laz\md\ bir az.

Balacaxan\m:

—A-a-a…—dedi.—Nw var ona?.. A`anwcwfw deywrwm, lap bir vaqon taxta t=kd^rwr bura…

Wliabbas ki]i swhwri g^ndwn i]w ba]lad\, qwssab A`anwcwfgilin k^[w qap\s\ a`z\nda skamya

d^zwltdi, balaca bir talvar ^[^n taxta dirwklwr haz\rlad\ vw onun cwmi bircw g^nl^k

i]i—talvar\ d^zwltmwk qalm\]d\ ki, Balacaxan\m t\n-t\n Firuzw kimilwrin ac\`\na, elw bil

toya gedirdi, geyininb-ke[inib otursun bu talvarl\ qiyamwt skamyada.

B^t^n mwhwllw bu fikirdw idi ki, bu skamya Wliabbas ki]inin sonradan-sonrak\ ustal\`\n\n

]ah wswridi.

Hwmin oktyabr swhwri Bak\ya elw bil twzwdwn yay qay\tm\]d\ vw y^z ya]l\ xartutun hwywtw

swpwlwnmi] xwzwli ilw belw bir isti he[ uyu]murdu. {ayniki qaz\n ^st^nw qoyub swhwr-swhwr

tabaqcada qwnd do`rayan Anaxan\m ]^]wbwnddwn hwywtw bax\rd\. Arvad\n g=z^

qay\natas\n\n alwtxanas\na sata]d\, sonra ki]inin yatd\`\ evin qap\s\na twrwf boyland\ vw

necw oldusa, birdwn-birw Anaxan\m\n ^rwyini nigaran[\l\q b^r^d^.

Wliabbas ki]i hwmi]w bu vaxtlar hwywt-bacada dola]ard\.

Bir m^ddwt ke[di, ki]ilwr oyand\, u]aqlar twlwm-twlwsik [ay-[=rwklwrini yemwyw ba]lad\lar\

ki, mwktwbw gecikmwsinlwr.




14

Wliabbas ki]i hwywtw [\xmad\.

Anaxan\m [wkinw-[wkinw qay\natas\n\ i]w getmwyw haz\rla]an A`amuxtardan xwbwr ald\.

A`amuxtar arvad\n\n g=zlwrinin i[inw baxd\, bir s=z demwdi vw hwywtw d^]^b atas\n\n

yatd\`\ ota`a girdi.

Wliabbas ki]i gecw yuxuda ikwn ke[inmi]di.

Hwmin g^n b^t^n mwhwllw gecwyar\s\na kimi Wliabbas ki]igilin hwywtinw gwlib-getdi, y^z

ya]l\ xartutun alt\nda d^z^lm^] stullarda, kwtillwrdw oturub bir stwkan [ay i[di,

A`amuxtara, Fwtullaya ba]sa`l\`\ verdi.

{ox adaml\ hwywt elw bil ki, ki]inin getmwyiylw yetimlw]mi]di.

O isti pay\z g^n^ y^z ya]l\ tut a`ac\ da twk-twnha idi.

Swhwr isw mwhwllw g=r^nmwmi] bir hadiswnin ]ahidi oldu: Balacaxan\m\n k^[w qap\s\

a`z\ndak\ skamyan\n ^st^ndw [ox yara]\ql\ bir talvar var idi.

B^t^n mwhwllw, qwssab A`anwcwf dw, a`lamaqdan g=zlwri q\zarm\] Balacaxan\m da,

Wliabbas ki]inin o`ul-u]a`\ da bu i]w heyrwt etdilwr.

Mwhwllwnin lap balaca u]aqlar\ aras\nda belw bir inam vard\ vw ^mumiyywtlw mwhwllwdw

belw bir ]aiyw gwzirdi ki, Wliabbas ki]inin [wkic-mi]ar\, rwndw-kwlbwtini gecw =z-=z^nw gwlib

ustan\n yar\m[\q qalm\] i]ini qurtar\blar.

______

Veb direktor: Betti Bleyer



Mwtni y\`d\: Swkinw Isgwndwrova

Yoxlad\: G^lnar Aydwmirova

Veb ^[^n haz\rlad\: Aydan Nwcwfova

AZERI.org-a qoyuldu: Yanvar, 2005



Yüklə 38,68 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə