Akdenġz bölgesġ
Yüklə 222,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- “taĢlarla örtülü ülke, diyar”
- Doğu Toroslar
11
TaĢeli Yarımadası, Antalya Körfezi ile Mersin körfezi arasında yer alan en büyük çıkıntıdır. Bu yarımada Batı ve Orta Torosların birbirine kaynaĢtığı, baĢta tektonizma olmak üzere Göksu Irmağı ve kollarının etkisiyle parçalanarak büyük ölçüde plato özelliği (TaĢeli Platosu) kazandığı bir sahadır. Miosen dönemine ait yatay tabakalı kalker kayaçların geniĢ yer kapladığı bu yarımadaya, üzerinin irili ufaklı kalker bloklarıyla kaplı olması nedeniyle, “taĢlarla örtülü ülke, diyar” anlamına gelen “TaĢeli” adı verilmiĢtir. Orta Toroslar, TaĢeli Yarımadasının batısından baĢlayıp, Uzun Yayla güneyine kadar Zamantı Çayı’na kadar sıralar halinde uzanmaktadırlar. Yukarıda değindiğimiz gibi, bu dağlar TaĢeli Yarımadasında plato özelliği taĢımaktadırlar, Bolkar Dağları’nın doğu kesiminde gerçek anlamda dağ özelliği kazanan Orta Toroslar, Aladağlar’ı içine alarak son bulur.
Munzur, Karasu-Aras dağlarını kapsamaktadır. Güneydoğu Toroslar, Akdeniz Bölgesi içerisinde çok az yer tutarlar. KahramanmaraĢ kuzeyinde batı-doğu doğrultusunda uzanan Ahır ve Engizek Dağları, Güneydoğu Torosların Akdeniz Bölgesi temsilcisidirler. Güneydoğu Torosların geriye kalan büyük kısmı, Güneydoğu Anadolu Bölgesini kuzeyden kuĢatmak üzere hilal Ģeklinde geniĢ bir yay çizmektedirler. Akdeniz bölgesindeki diğer önemli bir dağ sırası da Ġskenderun Körfezini doğudan kuĢatan ve eskiden Gâvur veya Amanos Dağları olarak anılan Nur Dağları’dır. Kuzey-güney doğrultusunda uzanan bu dağ sırası aynı zamanda Antakya-KahramanmaraĢ grabenini batıdan sınırlayan bir horst özelliği taĢımaktadır. Akdeniz bölgesindeki kıyılar, büyük ölçüde Karadeniz kıyılarına benzemekle birlikte, Karadeniz kıyıları kadar sade uzanıĢlı değildirler. Bir defa Akdeniz bölgesindeki Toroslar, her yerde kıyıya paralel uzanmamaktadırlar. Örneğin, batıda Teke Yarımadasında dağlar kıyıya dik bir Ģekilde uzanarak bu kesimde Ege bölgesinde olduğu gibi, enine kıyı tipinin meydana gelmesine yol açmıĢlardır. Antalya Körfezi kuzeyine rastlayan saha traverten basamaklarından oluĢmaktadır. Aksu ve Köprü Çayları’nın getirdikleri alüviyal malzeme traverten basmaklarının üzerini örterek Antalya Ovası’nın oluĢumunu sağlamıĢtır. TaĢeli Yarımadası kıyıları yüksek kıyılar olup, küçük dere ağızlarında yer yer düzleĢmektedir. Genelde yüksek uçurumların ( yarlar, falezler ) egemen olduğu bu kıyılar, biraz doğuda Göksu deltasından baĢlamak üzere yerini alçak ve düz kıyılara bırakmaktadır. Buradan itibaren Mersin Körfezi kıyıları baĢlamaktadır. Mersin körfeziyle en doğudaki Ġskenderun Körfezi arasında Ceyhan ve Seyhan Irmakları ile Tarsus (Berdan) Çayı’nın ortaklaĢa meydana getirdikleri delta ovası (Çukurova) yer almaktadır. Akdeniz bölgesinde kıyı kuĢağı ile dağlık saha birbirinden çok farklı iki ayrı dünya oluĢturmaktadırlar. Bölgenin denize dönük yüzü zengin bir tarım hayatına, turizm potansiyeline ve kalabalık nüfuslu yerleĢmelere sahip olduğu halde, Orta Anadolu’ya bakan cephesinde aynı özellikleri bulmak mümkün değildir. Yüzyıllarca bu iki kesim birbiriyle sıkı iliĢkilerini sürdürerek eksiklerini tamamlamaya çalıĢmıĢlardır. Son yıllarda kıyı kuĢağı içerisindeki tarım alanlarının turizm sevdası nedeniyle bilinçsizce ortadan kaldırılarak yerleĢim alanı haline getirilmesi, bölge için en önemli olumsuzluktur.
12
AKDENĠZ BÖLGESĠNĠN ĠDARĠ BÖLÜNÜġÜ
Akdeniz Bölgesi sınırları dahilinde 16 ilin ( Antalya, Isparta, Burdur, Ġçel, Adana, Osmaniye, Hatay, KahramanmaraĢ, Muğla, Denizli, Afyon, Konya, Karaman, Niğde, Kayseri, Gaziantep ) toprakları bulunmaktadır. Bu illerden Antalya, Isparta, Burdur, Ġçel, Adana, Osmaniye ve Hatay’
ın idari alanlarının tamamı Akdeniz bölgesinde yer almaktadır. KahramanmaraĢ ilimizin Merkez, Göksun, Andırın, Türkoğlu, Pazarcık ve Çağlayancerit ilçeleri Akdeniz bölgesinde kaldığı halde 4 ilçesi ( AfĢin, Elbistan, Ekinözü, Nurhak ) Doğu Anadolu Bölgesinde kalmaktadır. Merkezleri ve idari alanlarının büyük bölümü Ege bölgesinde bulunan Muğla, Denizli ve Afyon illerinin; Orta Anadolu’daki Konya, Karaman, Niğde, Kayseri illerinin; Güneydoğu Anadolu bölgesindeki Gaziantep ilinin bazı ilçeleri Akdeniz bölgesinde yer almaktadır. Antalya Bölümünde Yer Alan Ġdari Üniteler: Antalya, Burdur, Isparta illerinin bütünü; Muğla ilinin Köyceğiz, Ortaca, Dalaman ve Fethiye ilçeleri; Denizli ilinin Bozkurt, Çardak, Acıpayam, Çameli ilçeleri; Afyon ilinin Kızılören, Dinar, Evciler, Dazkırı ve BaĢmakçı ilçeleri; Konya ilinin Hüyük, BeyĢehir, Derebucak, SeydiĢehir, Yalıhüyük, Ahırlı, Bozkır, Hadim ve TaĢkent ilçeleri Antalya bölümünde yer almaktadır.
Adana Bölümünde Yer Alan Ġdari Üniteler: Mersin, Adana, Osmaniye ve Hatay illerinin tamamı; Karaman ilinin Merkez ilçesine bağlı BucakkıĢla bucağı, Kazımkarabekir ilçesinin Kızılyaka bucağı, Ermenek, BaĢyayla ve Sarıveliler ilçeleri; Konya ilinin Halkapınar ilçesi; Niğde ilinin UlukıĢla, Çamardı ilçeleri; Kayseri ilinin Yahyalı ilçesi güney kesimi (ilçe merkezi hariç); KahramanmaraĢ ilinin Merkez, Göksun, Andırın, Türkoğlu, Pazarcık, Çağlayancerit ilçeleri; Gaziantep ilinin Ġslahiye, Nurdağ ilçeleri Adana bölümünde yer almaktadırlar. BaĢlıca özelliklerini ve idari bölünüĢünü ele aldığımız Akdeniz bölgesi,baĢlangıçta belirttiğmiz gibi, Adana ve Antalya bölümleri olmak üzere iki alt coğrafi bölgeye ayrılmaktadır. Bu iki coğrafi bölümün ayrıntlı özelliklerini Adana bölümünden baĢlayarak ele alacağız. Yüklə 222,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|