Akif Aşırlı
Yüklə 3,25 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azəri türkləri
- Məhəmmədzadə Mirzə Bala
- Ə.Seyfullazadə
23
Bu gün mart faciəsindən sonra namus və heysiyatı təhqir olunmuş, hüquq və milliyyəti ayaqlar altına salınmış Azərbaycan türklərinin haqqında qonşu millətlərin çox mətbuatı nə lisan ilə danışdığı heç kəsə gizli olması gərəkdir. Azərbaycan türklərinə vəhşi, yartıcı, quldur, ərticaiyyun və qara qüvvə adlarına insaniyyətpərvər “Borba”larda, “Bayraqlar”da görünürdü.
Azəri türklərinin öz ana yurdları uğrunda tökdükləri qan, atdıqları güllə insaniyyətpərvər tiflislilərə sanki zəhərli bir ox kimi batır idi. Martda verilən müsəlman qurbanlarına uca səslə əksinqilabçı adı, ölən cəlladları- şaumyanlara həqiqi inqilabçı adları verilirdi... Bakı hadisəsi bitmiş və aylar geridə qalmış olduğuna baxmayaraq qonşular onu unutmamış, bütün dünya millətlərinə bunu bildirmək və bununla azəri türklərin vəhşi və yaşamağa layiq olmadıqlarını sübuta çalışyorlar. Məncə iki millət arasında olan mübahisə və toqquşma bir millətin yaşamağa layiq olmadığını göstərməz. Bakı və Şamaxı hadisələri üçün bir ədalətli məhkəmə qurulursa, yenə bir şey çıxmayacağına təminat verirəm. Çünki ermənilərin sentyabrda verdigi qurbanları martın müsəlman qurbanlarını təqib edir. Onlar Qars, Ərdəhan, Ərzurum, Anadolu, Urmiyə, Səlmas Acara vəhşiyyətlərini göz önünə götürəcək. Onlara da əl atılanda 1905 faciəsi daha o yana, Nikolay arxivləri meydana gələcək və bu avtoryetlər içində bir yandan Avropa diplomatiyasını, o biri yandan erməni Daşnak firqəsi öz qırx sənəlik tarixi ilə başlarını qanlar arasından qaldırıb ən müqtədir diplomatı belə şaşıracaqdır. Odur ki, axırda buraya gəlinəcək ki, Zaqafqaziyada həmişəlik bir həyati- mədinə təmini üçün bu qanlı məsələləri unutmaq və ümumi səadətdən ötəri yeni şərait təşkili üstə çalışmaya başlamaq lazımdır. Əgər böylə olarsa, əgər erməni başçıları bir feyz-vəhşiyanə üçün bu bədbəxt millətlərin həyat və səadətləri ilə oynamasalar yenə təminat verirəm ki, Zaqafqaziya millətlərinə azəri türkləri ən mehriban və ən mədəni bir qonşu olacaqdır. Bunu illərcə söyləməkdə əlimizdə dəlillər vardır. On iki illik bir vəqt içində azəri türklərdən görünən qeyrət, səy, tərəqqi və intibah dediklərimi təsdiq edər. Birinci inqilabda bir millət olduqlarını anlamaqdan başqa bir millət olmaya belə layiq olmayan azərilər, ikinci inqilabda türklük, istiqlaliyyət bayraqlarını 24
qaldırmış idi. Birinci Rusiya inqilabında cəhalət və səfalətdə boğulan ədəbiyyat, mətbuat, teatro və məktəbdən məhrum azərilər ikinci inqilaba kimi 12 ilin içində yüzə kimi qəzetə, jurnal çıxarmağa müvəffəq olur. Ədəbiyyatı dirilir, milli bir teatro, milli bir musiqi yaradır. Məktəb kitabları sərf-nəhv və müəllim düzəldir. Birinci inqilabdan sonra erkək cocuğunu məktəbə qoymaq istəməyən azərilər ikinci inqilabda saysız qadın, qız məktəbinə sahib olmaqdan başqa, qadın hürriyyəti, qadın hüquqi uğrunda belə bayraq qaldırır. Şərq, islam millətlərindən birinci olaraq azəri türklər mədəniyyətə və tərəqqiyə mane olan çəpərləri görür və dağılmasına səy edirlər. Məzhəb məsələsini aradan götürən, ruhanilər ilə mübarizə edən, qadınları həyati-ictimaiyyətə soxan birinci azərilər olmuşdur. Hələ o yana getmişlərdir. Mədəniyyəti tez və asan alıb öyrənmək üçün hər millətə sadə və dövlətli dil, möhkəm ədəbiyyat, asan hürufat və yazı lazımdır. Azəri türkləri bu barədə çalışmış və hənuz birinci dramaturq Mirzə Fətəli Axundov bu fikrilə böyük səfərlər etmişdir. İkinci inqilabda Rusiyada ilk qurultay çağıran və mədəniyyətin əxz etdiyi son tərz idarələrdən xalq cümhuriyyətini yenə azəri türkləri qəbul etdilər. Bu nə ilə 12 sənə içində azəri türklər mədəni, milli, siyasi və ictimai bir dəyərlik göstərmiş oldular. Hətta istiqlaliyyət və millətlərini mühafizə üçün çarpışmaya qalxıb saysız qurbanlar ilə hürriyyətlərini təmin etdilər. İndi azəri türklər müstəqil bir millətdirlər. Azəri türklər Millətlər İttifaqına girməyə layiq olduqlarını göstərmişdirlər. Əgər “imkan'“' verilsə təmin edərməgə azəri türklər Şərqin ikinci bir japonu (yaponu) olacaq və aləmi-insaniyyətə böyük xidmətlər edəcəklər.
25
Bakı və Şamaxı hadisəsində Azəri türklərin aldıqları zərbələr ən ağırı və ən
müdhiş mədəni
zərbələr olsa gərəkdir. Xüsusən Bakı faciəsinin səbəb axıntısını təhqiq etsək sosialist maskası al tında işləyən daşnakların bir müəyyən plan üzərilə Azəri türklərin yeni mədəni əsərlər və yeni gənc ziyalıarını məhv etmək istəklərini görərsiz. Bakının 18 mart faciəsində Azəri türklərinin müqəddəs saydıqları “İs
mailiyyə” binasının qurban etmələrini, asəri memarından Təzəpir came-şərifi və bir çox ali imarətləri itirdiklərini tarixi milliyəmiz qanlı sətirləriylə xatırlayacaqdır. 18 martda daşnakların evbəev gəzib Azəri türklərin gənc ziyahlarını, gələcək Turanın işıqlarını axtarmalarını, xaianə bir surətdə gülləbaran etmələrini heç bir vicdan sahibi soyuqqanlıqla ötürəməz “Kaspi”, “Açıq
söz” mətbəələrimiz yandırılmaqla milli
mətbuatımıza nə qədər ağır unudulmaz yara vurulmağını həmişə xatırlayacağız. Azərilərin sənələrcə qazandıqları sərvət və mədəniyyəti, gəmi və paraxodlarını zəbt etməklə Azərbaycan dövlət və mədəniyyətinə daha düzəlməyəcək bir zərbə endirmək istədiklərini yenə biliriz. Bu mədəni zərbələrə rəsmi bir rəng vermək üçün Bakı iqilabçıları” müsəlman (intiligensiyasını) əks- inqilabçılıqda, irticai pərəstilikdə müttəhim edir və bu ittihamı öz komitələrindən keçirib Azərbaycan istiqlalı uğrunda canından keçən müsəlman ziyalılarını tutub məzkur komitələrə təslim edib, nə böyük mükafatlar təyin edirlər. Bu nou ilə (özlərini mədəniyyətli, digərlərindən artıq istedadlı hesab edən) qonşularımız var qüvvələriylə Azərbaycanı böyük zəhmətləri və böyük məşəqqətləri sayəsində yaranmışı gənc mədəniyyətə zərbə vurmaqla Azəri türkləri ruhən ölmür. Onların sümükləri üstündə öz səadət və həyatlarını qurmaq istiyordular. Fəqət ona müvəffəq olamadılar. Bununla da ruhən ölmədiklərini və o ruh yüksəkliyi sayəsındə yeni, fəqət yeni azadə bir mədəniyyəti-milliyyə yarada biləcəklərini isbat etdilər. Azəri türklər verdikləri qurbanlar üstünə yeni qurbanlar əlavə etdilər. Ən fəal və gənc ziyalılarını itirdilərsə də istiqlaliyyət və hürriyyəti milliyyələrini saxlamaya müvəffəq oldular.
Yüklə 3,25 Mb. Dostları ilə paylaş:
|