Al-lulu vəl-mərcan



Yüklə 5,61 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə2/228
tarix05.02.2018
ölçüsü5,61 Mb.
#24492
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   228

 

 



tapdıqdan sonra mənə öyüd-nəsihət verəndən, səhvlərimi və xətalarımı mənə 

bəyan edəndən Allah razı olsun. Allah onu xeyirlə mükafatlandırsın! Mən ona 

əvvəlcədən öz təşəkkürümü bildirirəm.  

Güvəndiyim  Allahdır,  işlərimi  Ona  həvalə  edirəm  və  Ona  arxalanıram. 

Həmd  və  nemət  yalnız  Onadır.  Müvəffəqiyyət  bəxş  edən  və  xətalardan 

qoruyan  da  Odur.  "Məni  yaradan  və  məni  doğru  yola  yönəldən  Odur!  Məni 



yedirdən də, içirdən də Odur! Xəstələndiyim zaman mənə yalnız O şəfa verir. 

Məni  öldürəcək,  sonra  dirildəcək  də  Odur  və  Qiyamət  günü  xətamı 

bağışlayacağına  ümid  etdiyim  də  Odur!  Ey  Rəbbim!  Mənə  hikmət  bəxş  et  və 

məni  salehlərə  qovuşdur!  Sonra  gələnlər  arasında  mənə  yaxşı  ad  qismət  et! 

Məni Nəim Cənnətlərinin varislərindən et". (əş-Şuəra 78-85). 

Allahın  salavat  və  salamı  onun  Peyğəmbəri  Muhəmmədə  ,  onun  ailə 

üzvlərinə,  səhabələrinə  və  Qiyamətə  qədər  onun  yolu  ilə  gedən  saleh 

möminlərin üzərinə olsun!  

 

BitirdimMiladi 2014-ci il 29 Mart 

Hicri: 1435-cü il Cumədəl Əvvəl 27 

Həmd Olsun Aləmlərin Rəbbi Olan Allaha! (Yunus 10) 

 



 

 



Muhəmməd İbn İsmail Əl-Buxari  

 

Əbu  Abdullah  Muhəmməd  İbn  İsmail  İbn  İbrahim  İbn  əl-Muğira  İbn 



Bərdizbəh  əl-Cufi  əl-Buxari.  Hədis  elmində  Muhəddislərin  əmiri  sayılır.  H. 

194-ci il Şəvval ayının 11 Buxara şəhərində (Bəzi rəvayətlərdə: Bəhratəng adlı 

Buxaraya  yaxın  bir  kənddə)  dünyaya  göz  açmışdır.  Çox  kiçik  yaşlarından 

hədis  elmini  öyrənməyə  başlamış  və  bu  səbəbdən  də  elm  almaq  üçün 

dünyanın  bir  çox  ölkələrini  dolaşmışdır.  O,  uşaq  ikən  kor  olur.  Anası  gecə-

gündüz  oğlu  üçün  dua  edir  və  Uca  Allah  onun  görmə  qabiliyyətini  qaytarır. 

Anası  hicrətin  210-cu  ilində  onu  və  qardaşı  Əhmədi  Həccə  aparır  və  hədis 

elminə olan həvəsinə görə onu Məkkə şəhərində qoyub gedir. Tarixçilər qeyd 

edirlər  ki,  o  zaman  Buxari    artıq  yetmiş  min  hədis  əzbər  bilirdi.  Artıq  18 

yaşında  o  «Tarix»  kitabını  yazır.  Sonralar  hədisləri  toplamaq  üçün  o  Şam, 

Misir,  Bəsrə,  Hicaz,  Kufə,  Bağdad  və  bir  çox  başqa  yerlərə  səyahət  edir.  İbn 

Kəsir  demişdir: «O, bir dəfə kitaba baxmaqla (oxumaqla) onu əzbərləyərdi». 

İbn  Mücahid   demişdir:  «Muhəmməd  İbn  Səlləmin  yanında  idim.  O  mənə 

dedi:  –  Bir  az əvvəl gəlmiş olsaydın, sənə  yetmiş  min  hədis  əzbər  bilən  uşağı 

göstərərdim».  Quteybə  İbn  Səid    demişdir:  «Fəqihlərlə,  zahidlərlə  və 

abidlərlə  oldum,  lakin  Muhəmməd  İbn  İsmail    kimisini  görmədim.  O,  öz 

zamanında  Ömər   kimi idi».  Tirmizi   demişdir:  «Sənəd  (Hədisin  mətninə 

qədər  sadalanan  ravilərin  (yəni  hədisi  rəvayət  edən  kəslərin)  silsiləsinin 

araşdırılması) və iləl (Hədisin sənədində və ya mətnində olan və onu zəiflədə 

biləcək  amillərin  araşdırılması)  elmində  Muhəmməd  İbn  İsmail  kimisini 

görmədim».

 

Əhməd  İbn  Hənbəl, Yəhyə  İbn Məin,  İbn əl-Mədini, əl-Həmidi  – 



Allah Onlardan Razı Olsun - və s. kimi muhəddislərdən hədis rəvayət etmişdir. 

Onun  tələbələrindən  məşhur  Müslim,  Nəsai,  Tirmizi,  əl-Firabridir  –  Allah 



Onlardan Razı Olsun  -.  Əsərlərindən  “Tarix  əl-Kəbir”,  “Ədəbul  Mufrad”  və  s. 

Lakin bu əsərlərin içərisində xüsusi bir yeri tutan “əl-Cəmis Səhih” əsəridir. Bu 

əsərdə  7563  hədis  toplanmışdır  ki,  müəllif  bu  hədisləri  600000  min  hədisin 

içərisindən  seçmişdir.  Imam  Buxari   bu  əsərinə  topladığı  hər  bir  hədisi  iki 

rükət istixarə namazı qıldıqdan sonra yazmışdır. Buxari «əs-Səhih» əsərini iki 

əsas  səbəbə  görə  yazmışdır  –  O  rəvayət  edir  ki,  biz  İshaq  İbn  Rəhaveyhin 

yanında idik. O bizə dedi: «Yaxşı olardı ki, Peyğəmbərin   sünnəsi barəsində 

səhih  kitab  tərtib  edəsiniz».  Onun  təklifi  çox  xoşuma  gəldi  və  «əl-Cəmius 

Səhih»  kitabını  tərtib  etməyə  başladım.  –  O  rəvayət  edir  ki,  bir  dəfə  mən 

Peyğəmbəri   yuxuda gördüm. Əlimdəki yelpiklə onu yelpikləyir və üzərinə 

qonan  milçəkləri  ondan  uzaqlaşdırırdım.  Alimlərdən  gördüyüm  yuxu 

barəsində soruşduqda onlar mənə dedi ki, sən Peyğəmbərin  adından istifadə 

olunaraq  uydurulan  rəvayətləri  ondan  uzaqlaşdıracaqsan.  Bu  da  mötəbər 




 

 



hədisləri  cəm  etməyim  üçün  bir  səbəb  oldu.

 

Buxaridə  –  İbn  Salaha    görə 



təkrarla  birlikdə  7275  hədis,  təkrarsız  4000  hədis,  Muttasıl  sənədlərlə  gələn 

hədislər  təkrarsız  2602.  İbn  Həcərə    görə  7397  hədis,  1341  Muallaq,  341 

Mutabi  hədis.  Ümumi  olaraq  9082  hədis  vardır.  Muhəmməd  İbn  Fuad 

Abdulbakini  təkrarla  Muttasıl  7563  hədis  vardır.  Müxtəsər  Buxaridə  isə 

təkrarsız  2226  hədis  vardır.  Bu  kitab  Qurani  Kərimdən  sonra  ən  səhih  və 

etibarlı  kitab  sayılır.  Müəllif    deyir  ki:  Mən  bu  kitabda  yalnız  səhih  olan 

hədisləri  qeyd  etmişəm.  Halbuki  mən  100000  min  səhih,  200000  min  isə  zəif 

hədis  bilirəm.  Mən  1000  yaxın  şeyxlərdən  hədis  toplamışam  və  elə  bir  hədis 

yoxdur ki, mən onun ravilər silsiləsini əzbərdən bilməyim. Hafiz ləqəbli alim 

Zəhəbi  demişdir: “Buxarinin “Cəmius Səhih” adlı əsərinə gəlincə o, İslamın 

ən  möhtəşəm  kitablarındandır.  O,  uca  Allahın  kitabından  sonra  ən  əfzəl 

kitabdır.  İnsan  onu  dinləmək  üçün  min  fərsəx  yol  qət  etsə  belə  bu  səfərlə 

vaxtını  zay  etmiş  sayılmaz”.  H.  256-cı  il  30  Ramazan  ayında  Səmərqəndə 

dünyasını dəyişmişdir. 

 

Muslim İbn Həccac  

 

Müslim  İbn  əl-Həccac  əl-Quşeyri  ən-Nisapuri.  Hədis  elmində  İmam 



Buxaridən    sonra  ikinci  böyük  şəxsiyyət  sayılır.  əl-Məmun  adlı  xəlifənin 

xilafəti  dövründə,  H.  204-206-cı  ildə  Məşədin  yaxınlığında  yerləşən  Nisapur 

şəhərində  dünyaya  gəlmişdir.  Quşeyr  adlı  böyük  və  məşhur  bir  qəbiləyə 

məxsusdur.  Bu  qəbilənin  adı  isə  Kuşeyr  İbn  Kəbdən  gəlir.  Çox  kiçik 

yaşlarından  hədis  elmini  öyrənməyə  başlamış  və  bu  səbəbdən  də  elm  almaq 

üçün dünyanın bir çox ölkələrini İraq, Hicaz, Şam və Misri dolaşmışdır. Böyük 

hədis  alimləri  olan  İmam  Buxari,  Əhməd  İbn  Hənbəl,  Yəhyə  İbn  Məin,  Əbu 

Heysəmə, İbn Əbu Şeybə  – Allah Onlardan Razı Olsun - və s. dərs almışdır. Öz 

növbəsində də Tirmizi, İbn Əbu Xatim, İbrahim İbn Muhəmməd İbn Sufyan  – 

Allah Onlardan Razı Olsun - kimi  muhəddislərə  dərs  vermişdir.  Alimlər  İmam 

Muslim haqda yüksək tərifəlayiq sözlər demişlər. Əbu Zura və Əbu Hətim   

Muslimi  onun  zamanında  yaşayan  digər  alimlərdən  üstün  tutmuşlar.  Şeyx 

Məhəmməd  İbn  ƏbdülVahhab  əl-Fərra    deyir:  “Muslim  insanların  ən 

savadlısı və elm dəryası idi. Onun haqqında xeyirdən başqa heç nə bilmirəm”. 

Məsləmə  İbn  Qasim    deyir:  “Onun  alimlər  arasında  qədir-qiyməti 

yüksəkdir”.  İmam  Nəvəvi    isə  demişdir:  “Onun  (bu  elmdə)  imam,  alim 

olmasına,  yüksək  məqamına,  elmdə  dəqiqliyinə  və  öncüllüyünə  hamı  ittifaq 

etmişdir”.  Ən  məşhur  əsəri  əl-Cəmi  əs-Səhihdir  ki,  bu  əsərdə  7275,  təkrarsız 

4000 hədis toplanmışdır. Bu kitab İmam Buxarinin   səhihindən sonra ikinci 

səhih əsər sayılır.  İmam Muslim “Səhih” əsərini Nisapur şəhərində on beş ilə 



Yüklə 5,61 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   228




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə