Alek san dra Bu jacz Psychologia JakoÊci ˚ycia
Yüklə 221,94 Kb. Pdf görüntüsü
|
117 nych aspek tach do bro sta nu, pro wa dzi do od mien nych wnio sków. W wi´k szo Êci nie sà one jed nak prze ciw staw ne, ale wza jem nie si´ uzu peł nia jà. Dzi´ ki he do ni stycz - ne mu uj´ ciu szcz´ Êcia w psy cho lo gii ba da cze za cz´ li po Êwi´ caç wi´ cej uwa gi ró˝ - nym ro dza jom po zy tyw nych emo cji. Wy ni ki ana li zy po nad dwu stu ró˝ nych ba daƒ wy ka za ły, ˝e po zy tyw ny afekt jest po wià za ny z wie lo ma za cho wa nia mi przy czy nia - jà cy mi si´ do osià ga nia po wo dze nia w ˝y ciu (Ly ubo mir sky, King i Die ner, 2005). Bar ba ra Fre drick son (1998) do wio dła zaÊ, ˝e po zy tyw ne emo cje przy czy nia jà si´ zna czà co do bu do wa nia za so bów oso bi stych nie zb´d nych dla roz wo ju i prze zwy - ci´ ˝a nia trud no Êci. W eu daj mo ni stycz nej kon cep cji szcz´ Êcia pod kre Êla si´ z ko lei zna cze nie nie ty le po zy tyw no Êci, co ce lo wo Êci w ˝y ciu czło wie ka. Z te go wzgl´ du ba da nia w tym ob sza rze pro wa dzo ne sà cz´ sto nad po j´ ciem au to no mii, nie zb´d - nej dla do ko na nia przez jed nost k´ wy bo ru wa˝ nych dla niej war to Êci i ce lów (np. Ry an i De ci, 2006). Ary sto te les pod kre Êlał, ˝e ka˝ de ludz kie dzia ła nie ma sens z punk tu wi dze nia pod mio tu, jed nak ka˝ dy czło wiek kie ru je si´ wła snym ze sta - wem mo ty wów mo bi li zu jà cych go do ak tyw no Êci. WÊród nich znaj do waç si´ mo gà rów nie˝ he do ni stycz ne dà ˝e nia, je Êli przy jem ne ˝y cie jest wła Ênie tym, co ce ni so - bie da na oso ba. Z te go punk tu wi dze nia lo gicz ne sta je si´, ˝e he do nizm nie mo ˝e byç trak to wa ny ja ko ry wal dla eu daj mo ni zmu, a jest on ra czej jed nà z opcji w je go ob sza rze (Key es i An nas, 2009). Nie za le˝ nie jed nak od ró˝ nic w de fi nio wa niu isto ty szcz´ Êcia przez he do ni stów i eu daj mo ni stów, jed ni i dru dzy sta wia jà so bie za cel zro zu mie nie me cha ni zmów od po wie dzial nych za psy chicz ny do bro stan. To wspól ne dà
˝e nie prze ja wia si´ w po dob nych za le ce niach dla przy szłych ba daƒ, for mu ło wa nych przez przed sta wi - cie li po dej Êcia he do ni stycz ne go i eu daj mo ni stycz ne go (Ka sh dan i in., 2008; Wa ter - man, 2008). Do naj wa˝ niej szych z nich na le ˝y re ko men da cja, aby do bro stan ba daç nie tyl ko ja ko stan, ale ja ko dy na micz ny pro ces, ma jà cy swo je êró dło w mo ty wach i efek tach ak tyw no Êci lu dzi. Tyl ko uchwy ce nie w ba da niach obu aspek tów dzia ła - nia – eu daj mo ni stycz ne go (ce lo wo Êci i sen su) oraz he do ni stycz ne go (kon se kwen cji za cho waƒ mie rzo nych na ska li po zy tyw ne go afek tu), po zwo li ba da czom po znaç peł ny ob raz me cha ni zmu bu do wa nia i utrzy my wa nia szcz´ Êcia przez lu dzi. Bi blio gra fia Ar gy le, M. (1999/2004). Przy czy ny i ko re la ty szcz´ Êcia. W: J. Cza piƒ ski (red.), Psy cho lo gia po zy tyw na. Na uka o szcz´ Êciu, zdro wiu, si le i cno tach czło wie ka. War sza wa: PWN, (165–203). Bi swas -Die ner, R., Ka sh dan, T., King, L. (2009). Two tra di tions of hap pi ness re se arch, not two di stinct ty pes of hap pi ness. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 4 (3), 208–211. Bo ehm, J. K., Ly ubo mir sky, S. (2008). Do es Hap pi ness Pro mo te Ca re er Suc cess? Jo ur nal of Ca re er As - ses sment, 16 (1), 101–116. Brown, K. W., Ry an, R. M. (2003). The be ne fits of be ing pre sent: Mind ful ness and its ro le in psy cho - lo gi cal well -be ing. Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 84 (4), 822–848. He do nizm i eu daj mo nizm w ba da niach psy cho lo gii po zy tyw nej PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp 3/4/13 4:44 PM Page 117
Brzo zow ski, P. (2010). Ska la Uczuç Po zy tyw nych i Ne ga tyw nych SUPIN. Pol ska ada pta cja ska li PANAS Da vi da Wat so na i Lee An ny Clark. Pod r´cz nik. War sza wa: Pra cow nia Te stów Psy cho lo gicz nych Pol - skie go To wa rzy stwa Psy cho lo gicz ne go. Bu jacz, A., Vit tersø, J., Hu ta, V., Kacz ma rek, Ł. (2012). Pol ska wer sja ska li HEMA. (Pra ca w przy go to - wa niu, ska la do st´p na u au to rów). Comp ton, W. C., Smith, M. L., Cor nish, K. A., Qu alls, D. L. (1996). Fac tor struc tu re of men tal he alth me asu res. Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 71 (2), 406–413. Coté, S. (1999). Af fect and per for man ce in or ga ni za tio nal set tings. Cur rent Di rec tions in Psy cho lo gi - cal Scien ce, 8, 65–68. Csik szent mi ha lyi, M. (2005). Prze pływ. Psy cho lo gia opty mal ne go do Êwiad cze nia. Ta szów: Bi blio te ka Mo de ra to ra. Cza piƒ ski, J. (2004). Psy cho lo gicz ne teo rie szcz´ Êcia. W: J. Cza piƒ ski (red.), Psy cho lo gia po zy tyw na. Na uka o szcz´ Êciu, zdro wiu, si le i cno tach czło wie ka. War sza wa: PWN, (s. 51–102). De ci, E.L., Ry an, Ri chard M. (2000). The „What” and „Why” of Go al Pur su its: Hu man Ne eds and the Self -De ter mi na tion of Be ha vior. Psy cho lo gi cal In qu iry, 11 (4), 227–268. Del le Fa ve, A., Bas si, M. (2009). The con tri bu tion of di ver si ty to hap pi ness re se arch. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 4 (3), 205–207. Del le Fa ve, A., Mas si mi ni, F. (2005). The In ve sti ga tion of Opti mal Expe rien ce and Apa thy. Eu ro pe an Psy cho lo gist, 10 (4), 264–274. Die ner, E., Em mons, R.A., Lar sen, R.J., Grif fin, S. (1985). The sa tis fac tion with li fe sca le. Jo ur nal of Per so na li ty As ses sment, 49, 71–75. Die ner, E., Lar sen, R.J., Le vi ne, S. & Em mons, R.A. (1985). In ten si ty and fre qu en cy: di men sions un der - ly ing po si ti ve and ne ga ti ve af fect. Jo ur nal of per so na li ty and so cial psy cho lo gy, 48 (5), 1253–1265. Die ner, E., Suh, E.M., Lu cas, E.R., Smith, H.L. (1999). Sub jec ti ve Well -Be ing: three de ca des of pro - gress. Psy cho lo gi cal Bul le tin, 125 (2), 276–302. Du ray ap pah, A. (2010). The 3P Mo del: A Ge ne ral The ory of Sub jec ti ve Well -Be ing. Jo ur nal of Hap pi - ness Stu dies, 12 (4), 681–716. Erik son, E. (1985/2002). Do peł nio ny cykl ˝y cia. Po znaƒ: Dom wy daw ni czy Re bis. Fo wers, B.J., Mol li ca, C.O., Pro cac ci, E.N. (2010). Con sti tu ti ve and in stru men tal go al orien ta tions and the ir re la tions with eu da imo nic and he do nic well -be ing. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 5 (2), 139–153. Fre drick son, B.L. (1998). What go od are po si ti ve emo tions? Re view of Ge ne ral Psy cho lo gy, 2, 300–319. Fre drick son, B.L., Man cu so, R.A., Bra ni gan, C. & Tu ga de, M.M. (2000). The Un do ing Ef fect of Po si tive Emo tions. Mo ti va tion and Emo tion, 24 (4), 237–258. Gal la gher, M.W. (2009). Well -Be ing. W: S.J. Lo pez (red.), The En cyc lo pe dia of Po si ti ve Psy cho lo gy (s. 1030–1034). Chi che ster: Blac kwell Pu bli shing. Hu ta, V., Ry an, R.M. (2010). Pur su ing Ple asu re or Vir tue: The Dif fe ren tial and Over lap ping Well -Be - ing Be ne fits of He do nic and Eu da imo nic Mo ti ves. Jo ur nal of Hap pi ness Stu dies, 11, 735–762. Jack son, S.A., Eklund, R.C. (2002). As ses sing flow in phy si cal ac ti vi ty: The Flow Sta te Sca le -2 and Di - spo si tio nal Flow Sca le -2. Jo ur nal of Sport and Exer ci se Psy cho lo gy, 24, 133–150. Ju czyƒ ski, Z. (2001). Ska la Sa tys fak cji z ˚y cia – SWLS. W: Z. Ju czyƒ ski, (red.), Na rz´ dzia po mia ru w pro - mo cji i psy cho lo gii zdro wia (s. 134–141). War sza wa: Pra cow nia Te stów Psy cho lo gicz nych PTP. Kacz ma rek, L.D., Stan ko -Kacz ma rek, M., Do mbrow ski, S.U. (2010). Ada pta tion and Va li da tion of the Ste en Hap pi ness In dex in to Po lish. Po lish Psy cho lo gi cal Bul le tin, 41 (3), 98–104. Kah ne man, D. (1999). Ob jec ti ve hap pi ness. W: D. Kah ne man, E. Die ner i N. Schwarz (red.), Well -Be - ing: The Fo un da tions of He do nic Psy cho lo gy (s. 3–25). New York: Rus sell Sa ge Fo un da tion. Kah ne man, D. (2000). Expe rien ced Uti li ty and Ob jec ti ve Hap pi ness: A Mo ment -Ba sed Ap pro ach.
W: D. Kah ne man A. Tver sky (red.), Cho ices, Va lu es and Fra mes (s. 673–692). New York: Cam brid - ge Uni ver si ty Press and the Rus sell Sa ge Fo un da tion. A. Bu jacz, E. Hor now ska 118 PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp 3/4/13 4:44 PM Page 118 119 Ka sh dan, T. B., Bi swas -Die ner, R., King, L. a. (2008). Re con si de ring hap pi ness: the co sts of di stin - guishing be twe en he do nics and eu da imo nia. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 3 (4), 219–233. Ka sprzak, E. (2010). Per ce ived so cial sup port and li fe -sa tis fac tion. Po lish Psy cho lo gi cal Bul le tin, 41 (4), 144–154. Key es, C.L.M., An nas, J. (2009). Fe eling go od and func tio ning well: di stinc ti ve con cepts in an cient phi - lo so phy and con tem po ra ry scien ce. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 4 (3), 197–201. Key es, C.L.M., An nas, J. (2009). Fe eling go od and func tio ning well: di stinc ti ve con cepts in an cient phi - lo so phy and con tem po ra ry scien ce. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 4 (3), 197–201. King, L.A., Na pa, C.K. (1998). What ma kes a li fe go od? Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 75 (1), 156–65. King, L. A., Hicks, J.A., Krull, J.L., Del Ga iso, A.K. (2006). Po si ti ve af fect and the expe rien ce of me - aning in li fe. Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 90 (1), 179–196. Lar sen, J.T., He me no ver, S.H., Nor ris, C.J., Ca ciop po, J.T. (2002/2004). Czer pa nie ko rzy Êci z nie po wo dze - nia: o za le tach współ po bu dza nia emo cji po zy tyw nych i ne ga tyw nych. W: J. Cza piƒ ski (red.), Psy cho lo - gia po zy tyw na. Na uka o szcz´ Êciu, zdro wiu, si le i cno tach czło wie ka. War sza wa: PWN, s. 303–316. Ly ubo mir sky, S., King, L., Die ner, E. (2005). The be ne fits of fre qu ent po si ti ve af fect: do es hap pi ness le ad to suc cess? Psy cho lo gi cal Bul le tin, 131 (6), 803–855. Ma slow, A.H. (1986). W stro n´ psy cho lo gii ist nie nia. War sza wa: In sty tut Wy daw ni czy PAX. McGregor, I., Lit tle, B.R. (1998). Per so nal pro jects, hap pi ness, and me aning: on do ing well and be ing your self. Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 74 (2), 494–512. Mo ne ta, G.B., Vul pe, A. & Ro ga ten, J. (2012). Can po si ti ve af fect „un do” ne ga ti ve af fect? A lon gi tu - di nal stu dy of af fect in stu dy ing. Per so na li ty and In di vi du al Dif fe ren ces, 53 (4), 448–452. Mo ne ta, G.B., Csik szent mi ha lyi, M. (1996). The ef fect of per ce ived chal len ges and skills on the qu ali - ty of sub jec ti ve expe rien ce. Jo ur nal of Per so na li ty, 64 (2), 275–310. Nix, G., Ry an, Ri chard M., Man ly, J.B., De ci, E.L. (1999). Re vi ta li za tion thro ugh Self -Re gu la tion: The Ef fects of Au to no mo us and Con trol led Mo ti va tion on Hap pi ness and Vi ta li ty. Jo ur nal of Expe ri - men tal So cial Psy cho lo gy, 35 (3), 266–284. Paw lik, A. (2011). Udział aspek tów he do ni stycz nych i eu daj mo ni stycz nych w ge ne ro wa niu zdro wia i szcz´ Êcia (nie pu bli ko wa na pra ca ma gi ster ska). Szko ła Wy˝ sza Psy cho lo gii Spo łecz nej, Wy dział Za - miej sco wy we Wro cła wiu. Pe ter son, C., Park, N., Se lig man, M.E.P. (2005). Orien ta tions to hap pi ness and li fe sa tis fac tion: the full li fe ver sus the emp ty li fe. Jo ur nal of Hap pi ness Stu dies, 6 (1), 25–41. Ri ley, J. (1993). On Qu an ti ties and Qu ali ties of Ple asu re. Uti li tas, 5, 291–300. Ry an, R.M., De ci, E.L. (2001). On Hap pi ness and Hu man Po ten tials: A Re view of Re se arch on He do - nic and Eu da imo nic Well -Be ing. An nu al Re view of Psy cho lo gy, 52, 141–166. Ry an, R.M., De ci, E.L. (2006). Self -re gu la tion and the pro blem of hu man au to no my: do es psy cho lo gy ne ed cho ice, self -de ter mi na tion, and will? Jo ur nal of Per so na li ty, 74 (6), 1557–1585. Ry an, R.M., Fre de rick, C. (1997). On Ener gy, Per so na li ty, and He alth: Sub jec ti ve Vi ta li ty as a Dy na mic Re flec tion of Well -Be ing . Jo ur nal of Per so na li ty, 65 (3), 529–565. Ry an, R.M., Hu ta, V., De ci, E.L. (2008). Li ving well: a self -de ter mi na tion the ory per spec ti ve on eu da - imo nia. Jo ur nal of Hap pi ness Stu dies, 9 (1), 139–170. Ryff, C.D., Sin ger, B. (1998). The Con to urs of Po si ti ve Hu man He alth. Psy cho lo gi cal In qu iry, 9 (1), 1–28. Ryff, C.D. (1989). Hap pi ness is eve ry thing, or is it? Explo ra tions on the me aning of psy cho lo gi cal well - -be ing, Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 57, 1069–1081. Ryff, C.D., Sin ger, B. (2002/2004). Pa ra dok sy kon dy cji ludz kiej: do bro stan i zdro wie na dro dze ku Êmier ci. W: J. Cza piƒ ski (red.), Psy cho lo gia po zy tyw na. Na uka o szcz´ Êciu, zdro wiu, si le i cno tach czło wie ka. War sza wa: PWN, 147–162. Schu el ler, S.M., Se lig man, Mar tin E.P. (2010). Pur su it of ple asu re, en ga ge ment, and me aning: Re la - tion ships to sub jec ti ve and ob jec ti ve me asu res of well -be ing. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 5 (4), 253–263. He do nizm i eu daj mo nizm w ba da niach psy cho lo gii po zy tyw nej PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp 3/4/13 4:44 PM Page 119
Se lig man, M.E.P. (2005). Praw dzi we szcz´ Êcie. Psy cho lo gia po zy tyw na a urze czy wist nie nie na szych mo˝ li wo Êci trwa łe go speł nie nia. Po znaƒ: Me dia Ro dzi na. Se lig man, M.E.P. (kwie cieƒ, 2011). What is Well -Be ing? Po zy ska no z http://www.au then ti chap pi ness. sas.upenn.edu/new slet ter.aspx?id=1533 Shel don, K.M., Ry an, R.M., De ci, E.L., Kas ser, T. (2004). The in de pen dent ef fects of go al con tents and mo ti ves on well -be ing: it’s both what you pur sue and why you pur sue it. Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy Bul le tin, 30 (4), 475–86. Şimşek, Ö.F. (2008). Hap pi ness Re vi si ted: On to lo gi cal Well -Be ing as a The ory -Ba sed Con struct of Sub - jec ti ve Well -Be ing. Jo ur nal of Hap pi ness Stu dies, 10 (5), 505–522. Ste ger, M.F., Fra zier, P., Oishi, S., Ka ler, M. (2006). The Me aning in Li fe Qu estion na ire: As ses sing the pre sen ce of and se arch for me aning in li fe. Jo ur nal of Co un se ling Psy cho lo gy, 53, 80–93. Szcze Êniak, M., So ares, E. (2011). Are pro ne ness to for gi ve, opti mism and gra ti tu de as so cia ted with li fe sa tis fac tion? Po lish Psy cho lo gi cal Bul le tin, 42 (1), 20–23. Ta tar kie wicz, W. (1990). O szcz´ Êciu. War sza wa: Wy daw nic two Na uko we PWN. Ta tar kie wicz, W. (1999). Hi sto ria fi lo zo fii (t. II). War sza wa: Wy daw nic two Na uko we PWN. Ti be rius, V., Ma son, M. (2009). Eu da imo nia. W: S.J. Lo pez (red.), The En cyc lo pe dia of Po si ti ve Psy cho - lo gy (351–355). Chi che ster: Blac kwell Pu bli shing. Traw ka, K., Der bis, R. (2006). Sa mo oce na, afekt i na strój ja ko wy znacz ni ki po czu cia ja ko Êci ˝y cia. Psy -
cho lo gia Ja ko Êci ˚y cia, 5 (1), 1–23. Ve en ho ven, R. (2001). World Da ta ba se of Hap pi ness. On go ing Re gi ster of Em pi ri cal Re se arch Fin - dings on Ove rall En joy ment of Li fe. Ava ila ble at: www.eur.nl/fsw/re se arch/hap pi ness. Vit tersø, J. (2003). Flow ver sus li fe sa tis fac tion: a pro jec ti ve use of car to ons to il lu stra te the dif fe ren ce be twe en the eva lu ation ap pro ach and the in trin sic mo ti va tion. Jo ur nal of Hap pi ness Stu dies, 4, 141–167.
Vit tersø, J. (2009). He do nics. W: S.J. Lo pez (red.), The En cyc lo pe dia of Po si ti ve Psy cho lo gy (s. 473–478). Chi che ster: Blac kwell Pu bli shing. Vit tersø, J. (2012). Func tio nal Well -Be ing: Hap pi ness as Fe elings, Eva lu ations, and Func tio ning. W: Bo ni well i S. Da vid (Red.), The Oxford Hand bo ok of Hap pi ness. Oxford: Oxford Uni ver si ty Press. Vit tersø, J., Dyr dal, G. M., Røysamb, E. (2005). Uti li ties and ca pa bi li ties: A psy cho lo gi cal ac co unt of the two con cepts and the ir re la tion to the idea of a go od li fe. The 2nd Work shop on Ca pa bi li ties and Hap pi ness. Mi lan, Ita ly. Re trie ved from http://uit.no/get fi le.php?PageId%C2%BC1935FileId% C2%BC381 (pra ca do st´p na u au to rów). Vit tersø, J., Over wien, P., Mar tin sen, E. (2009). Ple asu re and in te rest are dif fe ren tial ly af fec ted by re - play ing ver sus ana ly zing a hap py li fe mo ment. The Jo ur nal of Po si ti ve Psy cho lo gy, 4 (1), 14–20. Wa ter man, A.S. (1993). Two con cep tions of hap pi ness: Con tra sts of per so nal expres si ve ness (eu da imo - nia) and he do nic en joy ment. Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 64 (4), 678–691. Wa ter man, A.S. (2008). Re con si de ring hap pi ness: a eu da imo nist’s per spec ti ve. The Jo ur nal of Po si ti - ve Psy cho lo gy, 3 (4), 234–252. Wat son, D., Clark, L.A., Tel le gen, A. (1988). De ve lop ment and va li da tion of brief me asu res of po si ti - ve and ne ga ti ve af fect: The PANAS sca les. Jo ur nal of Per so na li ty and So cial Psy cho lo gy, 54, 1063–1070. Za lew ska, A. (2002). „Ska la afek tu w pra cy” – wst´p ne wy ni ki pra ca nad ada pta cjà tech ni ki. Stu dia
Psy cho lo gicz ne, 40 (4), 173–192. A. Bu jacz, E. Hor now ska 120 PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp 3/4/13 4:44 PM Page 120 121 Aleksandra Bujacz Adam Mickiewicz University, Institute of Psychology El˝bieta Hornowska University of Social Sciences and Humanities, Faculty in Wrocław Hedonia And Eudaimonia In Positive Psychology Research Happiness is a key concept for positive psychology. Due to different ways of defining it, psychological research on well-being can be divided into two categories – hedonic and eudaimonic. This division, derived from basic philosophical discussion, has recently become more significant for researchers. The difference in definition leads to the different operationalization of psychological well-being, which has a direct impact on the planning of research in each of the distinguished categories. This article provides a subjective summary of the international debate on issues of hedonism and eudaimonia in positive psychology. Keywords: hedonism, eudaimonia, well-being, happiness He do nizm i eu daj mo nizm w ba da niach psy cho lo gii po zy tyw nej PJZ 01 12_PJZ 01 12.qxp 3/4/13 4:44 PM Page 121 Yüklə 221,94 Kb. Dostları ilə paylaş:
|