Ali Akbar Amneziya (2010)

---

---

 
1
Əli Əkbər 
 
 
 
 
 
AMNEZİYA 
esxatoloji perspektivdə avtoritarizm anatomiyası 
 
 
 
 

---

 
2
Saparmurad Türkmənbaşı  
və Yelena Çauşeskunun əziz xatirələrinə ithaf olunur. 

---

 
3
Üz qapağının dizaynı: Orxan Hüseynov 
 
Arxa qapaq fotosu: Türkan Hüseynova 
Arxa qapaq fotosundakı məkan: Bakı katolik kilsəsi 
(Fondakı İsa Məsih heykəli Bakı katolik kilsəsinə Azərbaycan Gömrük Komitəsi tərəfindən hədiyyə edilib)  

---

 
4
"...Əlbəttə, hakimiyyət kiçik, imtiyazlı bir zümrəyə  
aid olduğu halda belə, ölkə sərvətlərinin bərabər, ədalətli bölgüsü aparıla, 
insanlara özəl mülkiyyət və komfortlu həyat haqqı tanına bilər.  
Lakin belə bir cəmiyyət uzunömürlü olmayacaq.  
Çünki hər kəsə sərvətlərdən pay düşsə, insanların əyləncəyə vaxtı qalsa  
kütlə savadlanacaq, müstəqil düşünməyə başlayacaq, nəticədə isə imtiyazlı fəqət  
heç bir funksiyası olmayan kiçik hakim zümrəni devirəcək. Bu səbəbdən 
 iyerarxik cəmiyyət yalnız yoxsulluq və cəhalət üzərində bərqərar olmalıdır...” 
 
“...Partiyanı dağıtmaq qüdrətində olan narazılar, ölkənin 85 faizini təşkil edir...  
Bu narazılar öz güclərinin, imkanlarının fərqinə varsalar, çevriliş etmək üçün  
əlbir olmalarına da ehtiyacları qalmaz. Bunun üçün, onların ayağa qalxaraq,  
at kimi üstlərindəki milçəkləri silkələməsi kifayətdir. Partiyanı məhv etmək  
onların istəklərinə bağlıdır və çox asandır. Gec-tez buna ağılları çatacaq. Amma!..” 
 
George Orwell 
“1984” 
 
 
“...Respublika Prezidentinin adını anmaq, millətin müqəddəs maraqlarına  
məşəl kimi işıq tutmaq deməkdir! O millət ki, ulu öndərin müdrik rəhbərliyi altında  
bütün sahələrdə inkişafa nail olub və olmaqda davam edir! Öz taleyi, dolaylı olaraq da  
Vətənin taleyi üçün narahat olan, ləyaqətli və anarxiya düşməni azad vətəndaşlar  
olaraq bildiririk ki, ölkəmizin çiçəklənməsi yalnız və yalnız bizim ulu  
prezidentimizin yenidən bu posta seçilməsilə mümkündür! Nə üçün dövlət gəmisinin  
idarəsini başqasına verərək riskə getməliyik? Axı bizim ölkəni hal-hazırda əsrimizin  
ən görkəmli dövlət xadimi idarə edir! Tarix onu dahilərin dahisi, müdriklərin müdriki,  
azadlıq mücahidi, mütəfəkkir və demokrat kimi ucaldıb artıq! Prezident postunda  
onun yerinə hansısa başqa adamı təsəvvür edən kəs, dərhal millətin, yəni  
bizim hamımızın maraqlarına xəyanət edən xain kimi damğalanmalıdır!  
Belə bir fikri ağlına gətirənlər, kimliyindən asılı olmayaraq cəmiyyət üçün təhlükəli  
ruhi xəstələr kimi təcrid olunmalı, əgər ruhi xəstə deyillərsə, onda qanunlarımıza  
müvafiq olaraq Vətənə xəyanət maddəsi ilə ittiham olunaraq həbsxanaya göndərilməlidirlər!..”  
 
Migel Anxel Asturias 
“Sinyor prezident” 
 
 
 
 
 
 
 

---

 
5
HƏR ŞEY BELƏ BAŞLADI 
(Trivial reminissensiya) 
 
 
 
Hər şey, sərsəri bir bombanın partlaması ilə başladı. 
Yox, müharibə çoxdan bitmişdi, bomba da göydən düşməmişdi. Heç kəs - o cümlədən 3 yaşlı  İslamın II Dünya 
müharibəsinin veteranı olan qəhrəman atası da - yerin dibindən bombanın çıxacağını təsəvvür edə bilməzdi.  
Talıb Qulamov 1950-ci ildə ali məktəbi bitirən kimi, Odessa şəhərindəki Maşınqayırma zavoduna təyinat almışdı. 
Odessanın cənub-qərbində, almanların bombalayaraq yerlə bir etdiyi yaşayış məntəqələri – kəndlər və qəsəbələr artıq 
bərpa olunmuş, həyat normal axarına düşmüşdü. Bərpa olunan rayonlardan biri də, Artsiz rayonu idi. Talıbgilin ailəsinə 
də bu rayondakı Nadejdovka qəsəbəsində, elə  qəsəbənin adına uyğun, ailənin ümid yeri olan bir mənzil verilmişdi. 
Talıbın işləyəcəyi Maşınqayırma zavodu da, evinin yarım kilometrliyində yerləşirdi. 
Yeni inşa edilmiş, gözoxşayan üç mərtəbəli “stalinka”nın birinci mərtəbəsində, iki otaqlı mənzil hələ də boya, lak, aseton 
qoxuyurdu. Talıbın arvadı Ceyranın ilk işi, bütün pəncərə altlarını və balkonu dibçəklərlə bəzəmək olmuşdu.  
Nadejdovka qəsəbəsinin mərkəzində tikilən dörd üç bloklu “stalinka” kvadrat formada inşa edildiyi üçün, həyətdə geniş 
bir meydan boş qalmışdı. Sakinlər mənzillərə köçəndən sonra, qəsəbə soveti onlara həyətyanı sahə ilə bağlı göstəriş 
vermişdi. “Müharibə yenicə bitib, hələ hökumətimiz özünə gəlməyib, çətinliklər var. Bu həyəti də siz abıra salmalısınız. 
Uşaqlara meydança qurun, özünüz üçün ağaclar  əkin. Mərkəzə yazmışıq. Skamyalar, bir-iki dənə  də karusel söz 
veriblər. İş üçün lazım olan bütün alətlər veriləcək...” 
Yeni mənzillərdən son dərəcə razı qalan, xoşbəxt sovet vətəndaşları, böyük həvəslə  işə girişdilər. SSRİ müharibədə 
qalib gəlmişdi və bu insanlar, hələ də zəfər eyforiyasından çıxmamışdılar. Hər kəs böyük məmnuniyyətlə dövlətlə əl-ələ, 
qol-qola olmağa, gecə-gündüz işləməyə, yoldaş Stalinə kömək etməyə hazır idi. Həyətdə park salmaq, uşaqlarına oyun 
meydançası hədiyyə etmək istəyən sakinlər hamılıqla qollarını çırmayıb, qadınlı-kişili torpaqda eşələnirdilər. 
İslamın anası Ceyran da qonşu qadınlarla bir yerdə yer belləyir, ağac əkir, hamıdan daha əzmli və inadkar olmağı ilə 
ərini qürurlandırırdı. Tibb bacısı olan Ceyranın həyəcanını başa düşmək çətin deyildi - canından əziz oğlu, uzağı bir həftə 
sonra bu həyətdə o baş-bu başa qaçacaqdı. Ceyran əlinin tərsi ilə alnının tərini silib, belı növbəti dəfə, var gücü ilə  
torpağa sancdı. “Bu nədi belə?” - belin tiyəsi sərt bir cismə dirənmişdi.  
Daş plitələrin döşəndiyi hissədə  işləyən Talıb, Ceyranın səsləməsi ilə arvadına yaxınlaşdı. Onun əlindən beli alıb bir 
neçə dəfə sərt cismə vurdu. Cisim daşa oxşamırdı. Qəribə küt səs çıxarırdı.  
Talıbın yəhudi, gürcü, kalmık qonşuları karıxdığını görüb ona yaxınlaşdılar.  
- Lopatka ilə olmur – Talıb dedi. – Gəlin lomla vuraq. 
Talıb, gürcü Aftandilin əlindən lingi alıb, birinci zərbəni özü vurdu. Sonra yenə, yenə, yenə vurdu. Tərlədi. Aftandil lingi 
götürüb bir neçə dəfə özü vurdu. Ceyran da bir yandan belin ucu ilə torpağı eşələməklə kişilərə kömək edirdi. 
Yəhudi David qonşularının əziyyət çəkdiyini görüb: 
- Çəkilin qırağa. Bu dəfə mən sınayım. 
Davidin zərbəsi sonuncu oldu.  
Hər  şey bir göz qırpımında baş verdi. Üçüncü Reyxin “Luftwaffe”sindən qalma “yadigar” mərminin partlaması ilə, 
bayaqdan sərt cismin ətrafında toplaşıb ona zərbələr endirən, hətta tamaşa edənlərin hamısı parça-parça oldu. 
Üç yaşlı İslam isə, o vaxt Zoya Kosmodemyanskaya adına 2 saylı uşaq bağçasında mışıl-mışıl yatırdı. 
 
*** 
 
Faciənin xəbəri SSRİ-yə yayılmadı. 
Ümumiyyətlə SSRİ-də  nəinki pis, bəzən yaxşı  xəbərlər də yayılmırdı. Total təcrid sistemi mükəmməl işləyirdi bu 
dövlətdə. Elə  də olmalıydı. “Əmin addımlarla kommunizmə doğru irəliləyən” vətəndaşları ruhdan sala biləcək, onları 
bədbinləşdirəcək xəbərlərin qarşısı alınmalıydı. Hər şey elə ustalıqla ört-basdır edildi ki, bir ay sonra “stalinkalara” köçən 
yeni sakinlər, onlardan əvvəl bu həyətdə nələrin baş verdiyindən bixəbər idilər. 
Bəs 3 yaşlı  İslamın taleyi necə oldu? Azərbaycanın gələcək birinci katibinin, daha sonra isə prezidentinin rəsmi 
tərcümeyi-halında valideynlərinin faciəvi surətdə öldüyü, İslamın isə  uşaq evində böyüdüyü yazılmaqdadır. Bu 
məlumatların üstündən ötəri keçilsə  və  uşaqlığı ilə yeniyetməliyi barədə başqa heç nə bilinməsə  də, onun tələbəlik 
dövrü, xüsusən də Leninqrad Politexnik İnstitutunda oxuduğu illər haqqında kifayət qədər məlumat var.  

---