Alisher navoiy nomidagi samarqand davlat universiteti hisoblash usullari

Matematika o’qitish uslubiyati
fani "matematika pedagogikasi" sifatida ta’limning 
umumiy qonuniyatlarining matematika sohasida namoyon bo’lish xususiyatlarini o’rganadi. 
Matematika qo’itish uslubiyati fani avvalo uzaro bir-biriga boglik to’rtta savolga javob 
berishi lozim. 
Birinchisi 
– nima uchun matematikani urgatish kerak? 
Bu savolga javobni ta’lim va tarbiya umumiy vazifalariga asoslanib topish mumkin, uz 
navbatida bu vazifalar jamiyat rivojining ma’lum bir boskichida uning oldida turgan 
umumbashariy maksad va vazifalar bilan aniklanadi. 
Ikkinchisi 
– kimni matematikaga urgatish kerak? 
Bir tomondan bu savol yosh xakida bo’lib, kachondan boshlab bolalarni matematikaga 
urgatish maksadga muvofik va kachon barcha uchun majburiy dastur urnatishni tugatish 
zarurligini ifoda etadi. Ikkinchi tomondan, maktabdan keyingi matematik ta’limning uzviyligini 
ifodalaydi. 
Uchinchisi
–urganiladigan matematika mazmuni kanday bulishi kerak? Yoki nimani 
urgatish kerak? 
Bu savolga javob matematika ukitish maksadlari xakidagi savol bilan mustaxkam boglik. 
Matematika fanidan uni ukitish va urgatish uchun kanday xajmda va kanday ma’lumotlar olish 
masalasi baxsli masalalardan xisoblanadi. 
Turtinchisi 
– matematikani kanday urgatish kerak? 
Bu savolga javob matematika ukitish uslubiyatining muxim kismi bulib, eng xarakatchan, 
eng ilgor va eng kulay ukitish usullari bilan birga ijodiy yondashishni talab etadigan usullar 
tizimini asoslash va targib kilish talab etiladi. 
Matematika ukitish uslubiyati fanining 
asosiy vazifalari
kuyidagilar: matematikani 
urganishning maksadlari va ukuv predmeti maz-munini aniklash; kuyilgan masalalarni amalga 
oshirish uchun eng kulay usullar va asosiy ukitish shakllarini yaratish.
Matematika ukitish uslubiyati uchta bulimdan iborat: matematika ukitish 
umumiy 
uslubiyati
(masalan, ukitish usullari prinsiplari va xokazo masalalar kiradi); matematika ukitish 
xususiy uslubiyati
(maktab matematika kursining ayrim bulimlari yoki tushunchalari 
yunalishlarini urganish usul va yullari karaladi); matematika ukitish 
maxsus uslubiyati
(masalan, 
akademik lisey, kasb-xunar kollej va maxsus ukuv yurtlarida matematika ukitishning 
xususiyatlari urganilishi mumkin). 
Matematika ukitish uslubiyati fani uz oldida turgan vazifalar kulamiga kura boshka fanlar 
bilan uzviy alokada. Avvalo matematikaning uzi bilan mustaxkam boglik bulib, shu asosda 
ukitishning mazmuni va usullari takomillashib boradi.
Matematika o’kitish uslubiyati pedagogik fan bo’lganligi uchun tabiiy ravishda 
pedagogika fani
yutuklariga tayanadi. Bundan tashkari u 
psixologiya
konuniyatlari asosida 
matematika o’kitish konuniyatlarini ochib beradi,chunki ta’lim jarayonida o’kuvchilarning 
ma’lum guruxi(sinf) va xatto ayrim o’kuvchilar xususiyatlariga e’tibor berish, ularning kizikish 
va dikkat-e’tiborlari, xotiralarini xisobga olish, o’zlashtirish boskichlari, akl, xulki xususiyatlari 
va x.k.larni xisobga olish talab etiladi. 
Maktabda matematika o’kitish uslubiyati 
mantikka
xam tayanadi.Bunga sabab bir 
tomondan matematika o’kitish bir vaktning o’zida mantikiy matematik tilga o’rgatish xisoblansa, 
ikkinchi tomondan, fan sifatida matematikaning o’zi mantik konunlari asosida kurilgan. 
Maktabda matematika o’kitishda asosiy narsa o’kituvchining pedagogik maxorati bo’lib, 
u xech kanday ta’rif va tavsifga muxtoj emas, chunki bu san’atdir. San’atni o’rganish lozim, 

---

41
san’atni egallash kerak. Pedagogik maxoratni egallashdagi birinchi va zarur boskichlardan biri 
matematika o’kitish uslubiyatini o’rganish xisoblanadi. 
3.