Almaz Əliyeva Məcid qızı nato da həRBİ-Sİyasi İslahatlar və
Yüklə 1,82 Mb.
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Elman Nəsirov Azərbaycan Respublikasının Prezideiti yanında Geostrateji Araşdırmalar Mərkəzinin
Rusiya və Çin iddialıdır və bu istiqamətdə m übarizə apanrlar. Avropa İttifaqı, Rusiya və Çin dünyanın siyasi proseslərinin vahid mərkəzdən- ABŞ-dan idarə olunması ilə razılaşmırlar və çoxvektorlu dünya düzəninin formalaşmasını israr edirlər, ABŞ isə Avropa ittifaqı ilə qismən razılaşsa da, Rusiya və Çinlə bu səlahiyyətləri qətiyyən bölüşmək istəmir
və öz
nüfuzunun zəifləməsindən ehtiyat edir. Fəsildə yer alan digər məsələlərdən biri də NATO-nun universal! aşması kontekstində alyansda qeyri-hərbi əməkdaşlıq məsələlərinin təhlil olunmasıdır. Burada müəllif alyans daxilində həyata keçirilən hərbi-siyasi islahatlar kontekstində onun məhz “siyasi” istiqamətini önə çəkmiş və mövqeyini konkret elmi yanaşmalarla əsaslandırmışdır. Müəllifin qənaətinə görə, NATO çərçivəsində əməkdaşlıq məsələlərinin xüsusi aktuallıq kəsb etməsi alyans daxilində baş verən transformasiyaların mühüm göstəricisi kimi dəyərləndirilə bilər. Monoqrafiyanın ikinci fəsli «NATO-nun genişlənmə strategiyasında Azərbaycan Respublikasının yeri və rolu» adlanır. Tədqiqatçı burada daha çox Qafqaz regionunda cərəyan edən hadisələrə, NATO-nun Cənubi Qafqaz siyasətinə və bu siyasətdə Azərbaycanın yeri və roluna aid məsələlərə diqqəti cəlb etmişdir. Bu, bir həqiqətdir ki, NATO postsovet məkanında təhlükəsizlik sahəsində baş verən hadisələrə müvafiq reaksiya verməsi təsadütı olmayıb, ilk növbədə alyansın missiyasından, eyni zamanda milli, etnik vo ərazi r O münaqişələrinin son nəticədə qlobal təhlükəsizlik sisteminə təhdid yaratması reallığından qaynaqlanır. Bu məntiqdən çıxış edərək, hərbi-siyasi təşkilat kimi NATO bütün dünyada, o cümlədən postsovet məkanında münaqişələrin ləğv edilməsində öz rolunu artırmağa səy göstərir. Tədqiqat işində müəllif NATO-nun Cənubi Qafqaz siyasətini şərh edərkən, o burada yerələşən dövlətlərin hər biri ilə NATO arasında olan münasibətləri geniş bir şəkildə təhlilər müstəvisinə çıxarmış, apardığı analizlər əsasında yekun nəticələrə gəlməyə çalışmışdır. M üəllif burada haqlı olaraq göstərir ki, NATO-nun Cənubi Qafqaz siyasəti regionu özünün xüsusi təsir zonası kimi hesab edən Rusiya tərəfindən böyük narahatlıqla qarşılanır. Bu isə öz növbəsində Gürcüstan istisna olmaqla, digər iki respublikanın alyansla bağlı yeritdiyi siyasətin tarazlaşdırılmış olmasını şərtləndirir. Lakin bu tarazlığın səviyyəsi baxımından Azərbaycan və Ermənistanın alyansla bağlı
siyasəti kifayət
qədər fərqlidir. Ermənistanın NATO ilə bağlı siyasəti Rusiyanın çəkdiyi trayektoriya üzrə həyata keçirilirsə, Azərbaycan beynəlxalq konyukturam və regionda formalaşmış qüvvələr nisbətini nəzərə almaqla, müstəqil olaraq həmin siyasətin konturlarını müəyyən edir. Gürcüstan-NATO münasibətlərinə gəldikdə isə, müəllif qeyd edir ki, rəsmi Tbilisi Rusiyanın bütün təzyiqlərinə baxmayaraq, alyansa üzv olmaq üçün israrlıdır və bu istiqamətdə davamlı olaraq addımlar atmaqdadır. 7
Bu fəsildə
Azərbavcan-NATO münasibətlərinin yaranma dövrü,
onun formalaşması prosesi və
perspektivləri ilə bağlı məsələlər geniş təhlillər predmeti olaraq araşdmlmışdır. Almaz xamm düzgün olaraq qeyd edir ki, Azərbaycan Avroatlantik məkana inteqrasiya siyasətinə prioritet verir və bu kontekstdə NATO ilə əməkdaşlığın genişləndirilməsində maraqlıdır. Bu, heç də ölkəmizin NATO-nun üzvü olması istəyinin ifadəsi kimi dəyərləndirilməməlidir. NATO-nun sülhməramlı əməliyyatları və strateji proqramlarında Azərbaycan Respublikasının yeri və roluna gəlincə isə müəllif burada göstərməyə çalışmışdır ki, Azərbaycan terrordan daha çox əziyyət çəkən bir dövlətdir. NATO-nun fəaliyyətinin əsas istiqamətlərindən birinin də məhz antiterror mübarizə kursu olduğu bəllidir. Azərbaycan da terrordan əziyyət çəkdiyi üçün NATO-nun bütün sülhməramlı əməliyyatlarında yaxından iştirak edir. Xüsusilə qeyd etmək lazımdır ki, Almaz Əliyeva kitabda faktlara və arqumentlərə söykənməklə NATO ilə Azərbaycan arasında formalaşmış hərbi-siyasi əməkdaşlığın səciyyəvi xüsusiyyətlərini üzə çıxara bilmişdir. Bundan başqa, müəllif burada qeyd edilən prosesin mahiyyət və məzmunu ilə bağlı müxtəlif proqramlar çərçivəsində həyata keçirilən bir çox prosesləri də
ətraflı şərh etmişdir. Tədqiqatçı təkcə ikitərəfli münasibətlərdə real vəziyyətə qiymət verməmiş, eyni zamanda qarşılıqlı əməkdaşlığın perspektivlərinə xidmət edən bir çox fikir və mülahizələr də irəli sürmüşdür. 8 Monoqrafiyanın nəticə hissəsinə gəldikdə isə, Almaz xanım burada elmi ümumiləşdirmələr aparmış, problemin həlli məqsədlərinə xidmət göstərən çoxsaylı təklif və tövsiyələr irəli sürmüşdür. Monoqrafiyanın yerli və xarici ədəbiyyatın tənqidi analizi əsasında yazılmasını da onun müsbət cəhətlərindən biri kimi qeyd etmək olar. Güman edirəm ki, gənc tədqiqatçı Almaz Əliyevanın elmi- analitik araşdırmalarının məhsulu olan bu kitab xarici siyasət və mili təhlükəsizlik problemləri ilə məşğul olan mütəxəssislər, tələbə və müdavimlər, eləcə də geniş oxucu kütləsi üçün faydalı olacaqdır.
9
Yüklə 1,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|