Almaz Əliyeva Məcid qızı nato da həRBİ-Sİyasi İslahatlar və

barədə kontrakt imzalamışdır.  Bu tədbir hazırda da NATO 

ilə  Rusiya  arasındakı  sosial-iqtisadi  əməkdaşlığın  azsaylı 

nümunələrindən  biridir.  Mərkəzin  açılması 

ideyası 

Rusiyadan,  özü  də  hələ  1997-ci  ildə  gəlmişdi,  lakin 

praktikada yalmz beş il  sonra realizə olundu.  Mərkəzin  işi 

iqtisadi 

komitənin 

vəzifələrinin  birinci 

bəndi 

ilə 

tənzimlənir.  Orada  deyilir ki,  NATO  tərəfdaş  dövlətlərdə 

ehtiyata  buraxılmış  zabitlərin  yenidən  hazırlanmasına 

yardım  göstərir.  NATO  ilə  münasibətlərini  2000-ci  ildə 

bərpa 

etmiş 

Rusiya 

«Sülh 

Naminə 

Tərəfdaşlıq» 

proqramında  iştirak  edir,  buna  görə  də  belə  layihələrə 

ümid edə bilər.

Bundan  başqa  komitə  sədri  başqa  sahələrdə,  o 

cümlədən  Şimali  Atlantika  İttifaqı  üzvü  olan  ölkələr 

tərəfindən  rus  silahının  alınması  sferasında  da  Rusiya- 

NATO  əməkdaşlığının  genişlənməsi  imkanlarım  istisna 

etməmişdir.  Lakin,  onun  fikrincə,  hərbi  müəssisələrin 

sifarişlə  yüz  faizlik  təminatından  söhbət  gedə  bilməz. 

Yuxanda  adı  çəkilən  problematika  ilə  yanaşı  NATO-nun 

bu  komitəsi  namizəd  ölkələrin  Alyansa  daxil  olmalan 

üçün  iqtisadi  hazırlığını  da  təhlil  edir  və  qiymətləndirir. 

Kriterüərdən  biri  müdafiə  xərclərinin  ÜDM-iıı  2  faizi 

səviyyəsində  olmasıdır.  NATO-ya  üzv  olmaq  istəyən 

ölkələr  buna uzlaşdmlmış  və  təsdiq  olunmuş  planlar üzrə 

hazırlaşırlar,  özü  də  iqtisadi  aspektlər  İqtisadi  Komitə  ilə 

razılaşdırılmalıdır.

NATO-nun qeyri-hərbi  strukturunda informasiya və elm 

sahəsində əməkdaşlıq da mühüm yer tutur.

Alyans  üzvlərinin  informasiya  sferasında  əməkdaşlığı 

da  institut  şəklində  rəsmiləşmiş  və  müvafiq  strukturlar 

yaradılmışdır.  Blokun  fəaliyyətinin  informasiya  təminatı 

və  ictimai  rəylə  iş  NATO-nun  Baş  qərargahı  nəzdindəki

78

İnformasiya xidməti tərəfindən əlaqələndirilir.  Bu struktur 

bölmə  əsasən  NATO-nun  siyasətini  əhaliyə  izah  etmək 

məqsədilə  mətbuatla  daimi  təmasların  saxlanması  ilə 

məşğul  olur.  Bura  brifinq  və  mətbuat  konfranslarının 

təşkili, 

jurnalistlərin 

NATO-nun 

mənzil-qərargahı 

nəzdində  akkreditasiyası  və  redaksiyalarla  əlaqələrin 

tənzimlənməsi üzrə tədbirlər daxildir.

Hazırda  İnformasiya  xidmətləri  istisnasız  olaraq  bütün 

beynəlxalq,  o  cümlədən  hərbi  təşkilatların  strukturunda 

vacib rol oynayır. Hər il NATO ölkələri silahlanmaya külü 

miqdarda  vəsait  sərf edirlər.  Bu  şəraitdə  pullarının  necə 

sərf 

olunması 

barədə 

vergi 

ödəyicilərimn 

məlumatlandırılması 

mühüm  əhəmiyyət 

kəsb 

edir. 

Məsələn,  NATO-nun  Kosovo  və  Bosniyada  keçirdiyi 

sülhyaratma  əməliyyatlarına  İnformasiya  xidməti  xüsusi 

diqqət yetirirdi.  Burada həmin orqanın  funksiyası  ikili  idi: 

əvvəla,  müttəfiqlərin  komandanlığı  ilə  yerli  əhalinin 

qarşılıqlı  anlaşmasına  kömək  etmək,  digər  tərəfdən  isə 

dünya 

ictimaiyyətini 

aparılan 

əməliyyatlar 

barədə 

məlumatlandırmaq.  Yuqoslaviyaya  hava  zərbələri  zamanı 

Miloşeviçə  qarşı  informasiya  müharibəsində  və  psixoloji 

döyüşdə informasiya xidməti başlıca rol oynamışdı.

Təşkilati  cəhətdən  İnformasiya  xidməti  dörd  şöbədən 

və  daha  aşağı  səviyyəli  üç  bölmədən  ibarətdir.  Burada 

NATO-nun  13  ölkəsinin  nümayəndələri  çalışırlar.  Birinci 

şöbə  NATO  qərargahının  rəhbər  zabitlərinə  kütləvi 

informasiya  vasitələrinin  işinə  dair  zəruri  informasiyanı 

verməklə  məşğul  olur.  Həmçinin  Kütləvi  informasiya 

vasitələri  şöbəsi  Alyansın  fəaliyyəti  ile  bağlı  məsələlərin 

KİV-də  adekvat  işıqlandırılmasını  təmin  edir.  Bu  qurum 

jurnalistlərə  NATO-nun  mütəxəssisləri  ilə  müsahibələrin 

təşkilində  və  keçirilməsində  kömək  edərək  dünya

79

---

ölkələrinin əhalisinə  Şimali Atlantika Alyansının mövqeyi 

barədə məlumat verir.

İkinci  şöbə  NATO-nun  keçirdiyi  cari  əməliyyatlara  və 

təlimlərə  informasiya  dəstəyi  verir  və  eyni  zamanda 

strateji  informasiya  planlaşması  ilə  məşğul  olur.  Üçüncü 

qurum-  Yeniliklərin  təhlili  şöbəsi  müxtəlif  ölkələrdə 

NATO-nun  fəaliyyətinin  necə  işıqlandırılmasına  dair  ən 

müxtəlif  mənbələrdən  informasiya  toplayır  və  onu 

dərindən  təhlil  edir.  Tez-tez  bu  təhlilin  nəticəsində 

NATO-nun informasiya siyasətinə ciddi düzəlişlər edilir.

Və  nəhayət,  İctimaiyyətlə  əlaqələr  şöbəsi  NATO  üzvü 

olan  ölkələrin  və  Şimali  Atlantika  Alyansına  daxil 

olmayan  dövlətlərin  ən  geniş  auditoriyası  üçün  brifinq  və 

konfranslar  keçirir  ki,  bu  da,  məsələn,  vaxtilə  NATO  və 

Varşava  paktının  sabiq  üzvləri  arasında  qarşılıqlı  anlaşma 

mühitinin  yaranmasında  mühüm  rol  oynamışdı. 

Bu 

brifinqlərdə jurnalistlərlə  yanaşı  geniş  ictimaiyyətin  digər 

nümayəndələri də iştirak edirlər.

1958-ci  ildə  NATO-nun  tərkibində  elm  komitəsi 

yarandı.  Bundan  bir  il  əvvəl  isə  başlıca  vəzifəsi  «elmi  və 

texniki  resursların  inkişafı  milli  proqramlarına,  beynəlxalq 

mübadilə  və  əməkdaşlığa  yardım  etmək»  olan  elmi  və 

texniki  əməkdaşlıq  üzrə  İşçi  qrupu  meydana  gəlmişdi. 

Hadisələrin  sonrakı  inkişafı  nəticəsində  NATO  Şurasının 

iclasında  İşçi  qrupu  elmi  problematika  ilə  məşğul  olan 

ayrıca komitəyə  çevirmək  tələb  olundu.  Elə  həmin  il  Baş 

katibin  elmi  məsələlər  üzrə  Müşaviri  postu  təsis  olundu. 

SSRİ-də  sürətlə gedən texnoloji proseslər,  məsələn,  Yerin 

süni  peykinin  orbitə  çıxarılması  bu  qərarın  qəbulunda heç 

də  sonuncu  rolu  oynamadı.  Qərb  ölkələri  həmin  elmi 

nailiyyətə  adekvat  cavab  verməli  idilər  ki,  bu  da  öz

80

növbəsində NATO  üzvü  olan bütün  dövlətlərin  səylərinin 

əlaqələndirilməsini tələb edirdi.

İlk  vaxtlar Komitə  yalnız  NATO  ölkələri  arasında  elmi 

əməkdaşlıqla  məşğul  olurdu.  Lakin  1999-cu  ildən  sonra 

proqramın  istiqaməti  dəyişdi  və  hazırda  Elmi  komitənin 

fəaliyyəti  tərəfdaş  dövlətlərin  (ilk  növbədə  Avroatlantik 

tərəfdaşlıq  Şurasının  üzvü  olan  ölkələrin)  və  NATO 

ölkələrinin  alimləri  arasında  əməkdaşlığa  yönəlmişdir. 

Yalnız NATO ölkələrinin alimlərinin dəstək almaq barədə 

ərizələrinə artıq baxılmır, bununla belə Elmi proqramın bir 

hissəsi  NATO  çərçivəsində  ənənəvi  əməkdaşlığın  davam 

etməsi  üçün  saxlanılmışdır.  Digər  profilli  komitələr  kimi 

bu  qurum  da  Qeyri-hərbi  əməkdaşlıq  üzrə  Komitənin 

tövsiyəsi  əsasında  yaradılmışdır.  Həmin  Komitənin  1958- 

ci 

ildəki  məruzəsində  deyilirdi  ki,  «elmi - texniki 

tərəqqi 

dövlətlərin 

təhlükəsizlik 

dərəcəsinin 

müəyyənləşdirilməsində həlledici  amil  ola bilər»  və  «elm 

və texnika Atlantik cəmiyyəti üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb 

edən sahələrdir».

Qeyd edək ki, Elmi Komitə ildə üç dəfə çağırılır və üzv 

dövlətlərin milli təmsilçilərindən ibarətdir.  İclaslardan bin 

Avroatlantik  Tərəfdaşlığı  Şurası  (AATŞ)  formatında 

keçirilir  ki,  burada  NATO  ölkələrinin  təmsilçilərinə 

tərəfdaş  dövlətlərin  nümayəndələri  qoşulur.  Komitə 

daxilində  yaradılan  işçi  qruplar  böyük  əhəmiyyət  kəsb 

edir.  Hər il Elmi proqramda  13  minə yaxın alim təqaüdçü, 

konfransların  iştirakçısı  yaxud  resenzent-ekspert  və 

müxtəlif komissiyaların  üzvü  kimi  iştirak  edir.  Yalnız  bir 

ildə  təkcə  Rusiyadan  mindən  çox  tədqiqatçı  NATO 

ölkələrindən olan alimlərlə birgə iş üçün qrant almışdır.

NATO-nun 

elmi 

proqramları 

təhlükəsizlik 

üstünlüklərinə 

aidiyyatı 

olan 

çoxşaxəli 

tədqiqatlar

81

---