Almaz Əliyeva Məcid qızı nato da həRBİ-Sİyasi İslahatlar və
Yüklə 1,82 Mb.
|
tədqiqat institutu təşkil edilmiş və 30-dan çox nəşr işıq üzü görmüşdür. Hər bir tədqiqatın Ömrü altı ildən on iki ilə kimi davam edir. Müasir cəmiyyət problemləri üzrə Komitə çərçivəsində mövcud olan təqaüdlər proqramı üç qrup tədqiqatçılara - tələbələrə, alimlərə və gənc tədqiqatçılara dəstək üçün nəzərdə tutulmuşdur. Birincilərə elmi təqaüdlər təhsili başa vurmaq, ikincilərə - tədqiqatlar aparmaq, üçüncülərə isə kvalifikasiyasını artırmaq üçün verilir. Komitənin tərəfdaş dövlətlərlə əməkdaşlığına gəlincə, Müasir cəmiyyət problemləri üzrə Komitə ilə Şimali Atlantika Əməkdaşlıq Şurasının ilk birgə iclası 1993-cü ilin fevralında Brüsseldə olmuşdur. Burada tərəfdaşlar öz ölkələrindəki çoxsaylı ekoloji problemləri sadalayaraq, göstərilən problemlərin həllində Müasir cəmiyyət problemləri üzrə Komitə tərəfindən yardım almaqda maraqlı
olduqlarını bildirmişlər. Şimali Atlantika Əməkdaşlıq Şurasının Şimali Atlantika Tərəfdaşlıq Şurasına (ŞATŞ) çevrilməsindən sonra Komitə
tərəfdaşlarla əməkdaşlığı artıq yeni struktur daxilində davam etdirir. Komitə öz iclaslarını ildə iki dəfə keçirir və hər il MCPK/ŞATŞ fonnatında görüşlər olur. Şərqlə Qərb arasında ətraf mühitin mühafizəsi sahəsində əməkdaşlığın fəallaşması ilə əlaqədar olaraq 1996-cı ilin martında Komitənin yeni, daha çevik iş qaydası təsdiq
olundu. «Pilot»
eksperimental tədqiqatlardan başqa MCPK iki yeni təşəbbüsü - qısamüddətli ixtisaslaşmış layihələri və
tematik simpoziumları həyata keçirməyə başladı. Sonuncuların məqsədi sosial
problemlər üzrə
informasiyanın yayılmasıdır. Qısamüddətli ixtisaslaşmış layihələrə gəlincə isə onlann 4 ilə qədər davam edə bilən eksperimental tədqiqatlardan fərqi 6 aydan 18 aya qədər reallaşmasıdır. Fəaliyyəti ərzində MCPK yüzdən çox tədqiqat və bir neçə qısamüddətli layihə həyata keçirmişdir. Onlarla tədqiqat isə reallaşma mərhələsindədir. Alyans üçün əlavə problem yaradan məsələlərdən biri də NATO ölkələrində baş verən texnogen fəlakətlərdir. Texnogen fəlakət deyəndə insanın bilərəkdən yaxud bilmədən etdiyi hərəkətlərin nəticəsi başa düşülür. NATO ölkələrində baş verən ən güclü texnogen fəlakətlər aviaqəzalar, partlayışlar, dəmir yolunda, suda olan fəlakətlər, yanğınlar və ekoloji fəlakətlərdir. 1949-cu il noyabrın 29-da Yohanngeorgenndştadıdakı uran mədənində 370 nəfər həlak olmuşdu 1969-cu il iyunun 2-də Reyndə balıqlar məhv olmağa başladı. Bundan əvvəlki iki il ərzində çaya insektisidlə dolu iki 25 kiloqramlıq kanistr düşmüşdü. Bu fəlakət milyonlarla balığın qırılmasına səbəb oldu. 2000-ci il yanvarın 24-də Norveçdə ölkə tarixində ən dəhşətli dəmir yolu qəzası baş verdi və 30 nəfər həlak oldu. Beynəlxalq terrorizmə ən parlaq misal 2001 -ci il sentyabrın 11-də ABŞ-a qarşı edilmiş terror aktıdır. Həmin gün saat 08:46-da (yerli vaxtla) Nyu-Yorkda yerləşən Dünya Ticarət Mərkəzinin əkiz qüllələrindən birinə- Şimal qülləsinə «American Airlines» şirkətinə məxsus sərnişin təyyarəsi çırpıldı. 09.03 radələrində isə Cənub qülləsi buna bənzər hücuma məruz qaldı. Sonuncu hücumdan 40 dəqiqə sonra ABŞ-m Müdafiə Nazirliyinin binası- Pentaqon da təyyarə ilə vuruldu. Bu hücumdan 25 dəqiqə keçdikdən sonra eyni məqsədlə qaçırılan bir 91
sərnişin təyyarəsinin vurularaq zərərsizləşdirildiyi açıqlandı. Həmin təyyarənin hədəfinin Ağ Ev olduğu bildirildi. Terror nəticəsində üç minə yaxın insan həyatla vidalaşdı. ABŞ və digər NATO ölkələri beynəlxalq terrorizmə qarşı mövqelərini dərhal sərtləşdirdilər və bu bəla ilə mübarizədə səylərini birləşdirmək üçün həm öz aralarında, həm də Rusiya ilə əməkdaşlıq yolunu tutdular. İtaliya və Fransada iri daşqınlar başlayanda (2003-2004- cü illər) və İspaniyada dəmir yolu qəzası baş verəndə NATO ölkələrinin mülki müdafiə bölmələri hərəkətə gələrək
bu fəlakətlərin nəticələrinin aradan
qaldırılmasında yaxından iştirak etmişlər. Göründüyü kimi, XXI əsr sosial inkişaf və təhlükəsizlik sferasında qlobal problemləri ön plana çıxarmışdır. Elmi- texniki tərəqqinin nailiyyətləri əsasında NATO ölkələri tərəfindən uğurla həll olunan sosial problemlər yeni texnologiyaların təntənəsinin neqativ nəticələri ilə - texnogen problemlərlə dramatik şəkildə qarışmışdır. Bunların aradan qaldırılması milli gəlirin xeyli hissəsinin cəlb olunmasını, resursların təmərküzləşməsinin başqa sistemini, həmçinin dövlətlərin əlaqələndirici rolunu, böyük regionlar, hətta dünya birliyi hüdudlarında birgə hərəkətlərini tələb edir. NATO ölkələrinin bu strateji istiqamətlərdəki praktik işi səmərəli sayılır, ictimai dəstək alır
və kütləvi
informasiya vasitələrində geniş işıqlandırılır. Toplanmış təcrübə əsasında bu mürəkkəb prosesləri anlamağa və araşdırmağa cəhd edək. ıvlilli maraqlan dəqiq təsəvvür etmədən və başa düşmədən NATO ölkələrinin təhlükəsizlik konsepsiyasını işləyib hazırlamaq mümkün deyildir. Bunu bütün dünyada baş verən obyektiv 92 dəyişikliklər diktə edir. Bu dəyişikliklər xeyli dərəcədə ətraf mühitin böhranlı vəziyyəti və planetdəki praktik olaraq nəzarət edilməyən dinamik demoqrafik proseslərlə, təbii resursların tükənməsinin görünən hüdudları və əksər ölkələrdə resursqoruyucu texnologiyalara lazımi diqqət yetirilməməsi, nüvə, kimyəvi, bakterioloji və digər dağıdıcı silahların dünyada mövcud olan çox böyük ehtiyatlan ilə müəyyənləşir. Milli təhlükəsizlik ölkələrin həyati vacib maraqlarının həm daxili, həm də xarici siyasi, iqtisadi, hərbi, informasiya, ekoloji və digər təhlükələrdən şərtsiz müdafiəsini nəzərdə tutur. Texnogen ekoloji təhlükəsizliyə zəmanət
ilk növbədə
təhlükəsiz texnologiyaların inkişafı, istehsalın keyfiyyətli parametrləri və onun
fəaliyyəti zamanı
dramatik nəticələrin baş vermə ehtimalını aşağı salmaq üçün istifadə edilən resursların mövcudluğu, təbii fəlakətlərin proqnozlaşdırılması və onların nəticələrinin aradan qaldırılmasına yönələn vəsaitlərin təmərküzləşməsi ilə müəyyənləşir. Bu proseslərə təsirin iki - daxili və xarici növünü ayırmaq olar. Daxili təsir müxtəlif sənaye strukturlarının məxaricləri ilə bağlıdır; onlar fəaliyyətləri prosesində müdafiə olunma amilləri yaradırlar, həm də rəqabət belə xərclərin payının azalmasını stimullaşdırır. Xarici təsir isə o zaman olur ki, hər hansı bir struktur fəlakət hallarının qarşısının alınmasına təsir edən instituta çevrilir. Bunlar əsasən istehsal müəssisələrinə müəyyən tələblər işləyib hazırlayan və bununla da istehsal prosesində fövqəladə halların aradan qaldırılması xərclərinin həcmini və məzmununu optimall asdıran qurumlardır. Qeyd etmək lazımdır ki; NATO ölkələrinin iqtisadi böhranı şəraitində 93
Yüklə 1,82 Mb. Dostları ilə paylaş:
|