1
|
2
|
3
|
4
|
Akvatol М-15
|
0,76
|
Grammonit 79/21
|
1,00
|
Grammonal А-45
|
0,79
|
Grammonit 50/50-V
|
1,01
|
Karbatol GL-10V
|
0,79
|
Dinaftalit
|
1,08
|
Grammonal А-8
|
0,80
|
Ifzanit T-80
|
1,08
|
Qoyali ammonit №1
|
0,80
|
Grammonal А-50
|
1,08
|
Qoyali ammonit №3
|
0,80
|
Akvatol 65/35
|
1,10
|
Detonit М
|
0,82
|
Ifzanit Т-60
|
1,10
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Alyumotol
|
0,83
|
Granulit М
|
1,13
|
Granulit AS-8
|
0,89
|
Igdanit
|
1,13
|
Suvga ustuvor ammonal
|
0,90
|
Akvatol AV
|
1,20
|
Akvatol MG
|
0,93
|
Granulotol
|
1,20
|
Akvatol AVM
|
0,95
|
Ifzanit Т-20
|
1,20
|
Granulit AS-4
|
0,98
|
Grammonit 30/70-V
|
1,26
|
Ammonin №6 JV
|
1,00
|
Karbatol 15Т
|
1,42
|
Skvajina sig’imi bo’yicha portlovchi modda zaryadi massasi (kg)
;
Zaboyka uzunligi (m)
.
Skvajina diametri (m)
; ; ;
Portlovchi modda solishtirma sarfi q korxona ish tajribasidan yoki sobiq “Союзвзрывпром” tavsiya etgan quyidagi 18.2-jadvaldan qabul qilinadi.
15.2-jadval
Tog’ jinsi
|
СНиП bo’yicha tog’ jinsi guruhi
|
М.М. Protodyakonov bo’yicha mustahkamlik koeffisienti, f
|
Maydalashga portlatish uchun portlovchi modda solishtirma sarfi, kg/m3
|
1
|
2
|
3
|
4
|
Qum-toshlar
|
VI-VII
|
3-6
|
0,4-0,5
|
Zich dolomit
|
VII
|
5-7
|
0,4-0,5
|
Ohaktosh:
|
|
|
|
zich
|
VII
|
5-7
|
0,45-0,55
|
mustahkam
|
VIII
|
8-10
|
0,5-0,6
|
kvartslangan
|
IX
|
12-14
|
0,6-0,7
|
Granit, granodiorit
|
VII-IX
|
11-14
|
0,5-0,7
|
Slanetslanmagan kvarsit
|
X
|
14-16
|
0,6-0,7
|
Porfirit
|
X-XI
|
16-20
|
0,7-0,75
|
Bazalt, diabaz, gabbro
|
IX-XI
|
16-18
|
0,6-0,75
|
Portlovchi modda solishtirma sarfi (kg/m3) quyidagio formula bo’yich aniqlanishi ham mumkin:
bunda: de – massivdagi tabiiy bo’laklar diametri, m;
f – М.М. Protodyakonov bo’yicha tog’ jinsi mustahkamlik koeffisienti;
п – tog’ jinsi zichligi, t/m3;
dн – negabarit bo’lagi ko’ndalang kesimi o’lchami, m.
Massivdagi tabiiy bo’laklar o’rtacha o’lchamlari darzdorlik toifasiga bog’liq holda 15.3-jadvalda keltirilgan.
15.3-jadval
Darzdorlik toifasi
|
Darzdorlik darajasi
|
tabiiy bo’laklar o’rtacha o’lchamlari, m
|
1
|
2
|
3
|
I
|
Favqulotda darzdor (mayda blokli)
|
0,1 gacha
|
II
|
Kuchli darzdor (o’rtacha blokli)
|
0,1-0,5
|
III
|
O’rtacha darzdor (yirik blokli)
|
0,5-1,0
|
IV
|
Kam darzdorli (juda yirik blokli)
|
1,0-1,5
|
V
|
Amalda yaxlit (monolit) (o’ta yirik blokli)
|
1,5
|
15.1-misol. Darzdorligi bo’yicha III toifaga kiruvchi zichligi 2,8 t/m3 va mustahkamligi f = 16 bo’lgan tog’ jinsi massivi iametric 214 mm bo’lgan skvajina zaryadlari yordamida portlatiladi. Ustup otkosi qiyaligi 750 va balandligi 12 m ga teng. Agar granulit AS-4 portlovchi moddasi qo’llanilganda o’lchami 1000 mm dan katta bo’lgan negabaritlar chiqishi nolga teng bo’lsa skvajina zaryadi parametrlari hisoblansin.
Masala yechimi.1. Massivdagi tabiiy bo’laklar o’rtacha o’lchami dc = 0,75 m.
Nisbiy ish bajara olish qobiliyati koeffisienti granulit AS-4 uchun е = 0,98 ga teng.
1 m skvajinaning portlovchi modda bo’yicha sig’imi р = 33 kg.
Portlovchi moddaning hisoblangan solishtirma sarfi
.
Ustup ost qismi qarshilik chizig’ining hisoblangan qiymati
.
m = 1 bo’lganda skvajinalar orasidagi masofa
.
Skvajinaga zaryadlanadigan portlovchi modda massasi
.
Perebur chuqurligi
.
Skvajina chuqurligi
.
Zaboyka chuqurligi
.
Skvajina sig’imi
Demak skvajina sig’imi bo’yicha portlovchi moddaning hisoblangan miqdorini skvajinaga zaryadlash mumkin.
Burg’ilash sharoiti bo’yicha ustup ost qismining haqiqiy minimal qiymati quyidagiga teng bo’ladi:
.
Mustaqil yechish uchun masalalar
15.1-masala. Ohaktoshdan tuzilgan balandligi 10 m bo’lgan ustup diametri 100 mm bo’lgan skvajina zaryadlari yordamida portlatiladi. Agar, portlovchi modda solishtirma sarfi 0,5 kg/m3, zaryad zichligi 0,9 t/m3 bo’lsa skvajina zaryadi massasini aniqlang. Skvajina zaryadlari orasidagi nisbiy m = 1.
15.2-masala. Agar ustup balandligi Н = 15 m, skvajinalar orasidagi masofa а = 7 m, nisbiy masofa m = 1 bo’lsa bitta skvajina zaryadi portlaganda chiqadigan tog’ jinsi hajmini aniqlang.
15.3-masala. Granitdan tuzilgan balandligi 12 m bo’lgan ustup diametri 200 mmli zaryadlar bilan portlatilsa va bunda zaryad zichligi 0,95 t/m3, portlovchi modda solishtirma sarfi 0,7 kg/m3 hamda skvajina zaryadlari orasidagi nisbiy masofa m = 1,1 bo’lsa skvajina zaryadi massasi aniqlansin.
15.4-masala. Qumtosh massivi diametri 214 mm bo’lgan skvajinalar yordamida portlatilmoqda. Portlovchi modda sifatida akvatol MG qo’llaniladi va ammonit 6JV portlovchi moddasining solishtirma sarfi 0,6 kg/m3 bo’lganda m = 1,12 ga teng. Agar ustup balandligi 15 m, zaryad zichligi 0,95 t/m3 bo’lsa skvajina zaryadi massasi aniqlansin.
15.5-masala. Mayda donali kvarsitlarni portlatishda alyumotol diametri 250 mm bo’lgan skvajinalarga joylashtirilganda W = 8 m ga teng. Zaryadlar orasidagi nisbiy masofa m=1, ammonit 6JV portlovchi moddasi solishtirma sarfi 0,9 kg/m3 ni tashkil qiladi. Zaryad zichligi 1 t/m3 bo’lganda skvajinadagi alyumotol zaryadi uzunligini aniqlang.
15.6-masala. Granodioritlardan tuzilgan balandligi 15 m bo’lgan ustupni portlatish uchun diametri 250 mm bo’lgan skvajinalar ikki qator qilib joylashtirilgan. Skvajina qatorlari orasidagi masofa 8m. Ammonit 6JV portlovchi moddasi solishtirma sarfi 0,5 kg/m3, zaryad zichligi 0,9 t/m3. Uzunligi 90m ga teng bo’lgan blokni portlatish uchun portlovchi modda umumiy sarfi va 1m skvajina portlaganda chiqadigan kon massasi hajmini aniqlang.
15.7-masala. Dolomitdan tuzilgan balandligi 12 m bo’lgan ustupni portlatish uchun diametri 200 mm bo’lgan skvajina zaryadlari qo’llaniladi, akvatol MG portlovchi moddasi zaryadining zichligi 1,3 t/m3 bo’lganda skvajinadagi zaryad uzunligi 10m ga teng. Bitta zaryad yordamida portlatiladigan yuza 70 m2 ga teng. Ammonit 6JV portlovchi moddasining solishtirma sarfini aniqlang.
15.8-masala. Qoyali tog’ jinslarini skvajina zaryadlari yordamida portlatishda ammonit 6JV portlovchi moddasi solishtirma sarfi 0,75 kg/m3 va skvajina chuqurligi 12 m ga teng. Agar zaryad zichligi 1,1 t/m3 bo’ganda р = 28 kg/m ga teng bo’lsa skvajina zaryadi massasini aniqlang.
15.9-masala. Mustahkam diabazlarni portlatishda skvajina zaryadlari orasidagi masofa 6,5m va m=1. Zaryadlash zichligi 0,9 t/m3 va igdanit portlovchi moddasi solishtirma sarfi 0,78 kg/m3 bo’lsa skvajina zaryadi diametrini aniqlang.
15.10-masala. Darzdorligi bo’yicha II toifaga kiruvchi mustahkamligi f = 8 bo’lgan tog’ jinsi massivida diametri 100 mm bo’lgan skvajinalar 2,8 kg/m3 zichlikda zaryadlangan. Negabarit bo’laklari o’lchami 0,5m va undan katta. Agar m = 1, pog’ona balandligi 10 m va otkosining qiyaligi 82о bo’lsa burg’ilash portlatish ishlari parametrlarini hisoblang.
Dostları ilə paylaş: |