Amea arxeoloji və Etnoqrafiya İnstitutu amea milli Azərbaycan Tarixi Muzeyi

221 
 
peşəkarlığından,  sosial-məişət  və  sanitariya  məsələlərinin  kifayət  qədər  yüksək 
səviyyədə olduğundan xəbər verir. 
Maraqlı tapıntılardan biri də şəhərin su təhcizatı və kanalizasiya şəbəkəsinə 
aid qurğulardır.  Xatırladım  ki, IV qazıntı sahəsidə bir neçə yerdə saxsı borular  və 
ya  ətrafı  daşla  hörülən  su  xətləri  aşkar  edilib.  Zahiri  əlamətlərinə  görə  su 
xətlərindən  az  seçilən  kanalizasiya  xətləri  də  hər  tərəfi  daşla  hörülən  xüsusi 
arxlardan  ibarətdir.  Başlanğıcını  şimal  qala  divarları  istiqamətindən  götürən  su 
xətlərindən biri hamam-kompleksə daxil olur. Su və kanalizasiya xətlərinin üstü bir 
qayda  olaraq  iri  sal  daşlarla  örtülüb.  Kanalizasiya  xətlərindən  birinin  üzərində 
çoxləçəkli  gülə  bənzər  deşikləri  olan  və  yağış  sularının  şəbəkəyə  axıdılmasına 
xidmət edən xüsusi daş pilitə aşkar olunmuşdur. 
Fikrimizcə, su və kanalizasiya şəbəkəsinin sıxlığı şəhərdə, yaxud da tədqiq 
olunan  ərazidə  su  təchizatı  və  sanitar-gigiyenik  məsələlərin  kifayət  qədər  yüksək 
həllinin göstəricisi kimi dəyərləndirilməlidir. 
Şəhər topoqrafiyası ilə bağlı ayrı-ayrı problemlərin öyrənilməsi iri miqyaslı 
qazıntıların  başlıca  məqsədlərindəndir.  Bu  sahədə  qarşıda  duran  ən  ciddi 
məsələlərdən biri şəhərin  məhəllələrinin, küçə və meydanlarının, ictimai binaların, 
yaşayış  evlərinin,  yardımçı  tikililərin  plan  və  memarlıq  xüsusiyyətlərinin 
öyrənilməsidir.  Bu  gün  tam  inamla  deyə  bilərik  ki,  artıq  bu  istiqamətdə  də 
müəyyən  nəticələr  var.  Sadəcə  bu  nəticələr  üzərində  hələ  çox  işləmək,  əlavə 
materiallar hesabına   ilkin   nəticələrin   nə   dərəcədə məqbul və əsaslı olduğunu 
hələ  dönə-dönə  yoxlamaq  tələb  olunur.  Əminəm  ki,  Ağsuda  aparılmaqda  olan 
arxeoloji tədqiqatlar bu sahədə qarşıya çıxan bütün suallara aydınlıq gətirəcəkdir. 
Hörmətli  xanımlar  və  cənablar!  Mən  arxeoloji  axtarışlar  zamanı  əldə 
olunmuş  maddi  mədəniyyət  nümunələri  barədə  bilərəkdən  danışmadım.  Çünki  bu 
tapıntıları siz qazıntı yerində də, muzeydə təşkil olunan sərgidə də öz gözlərinizlə 
gördünüz.  Təkcə  onu  demək  istərdim  ki,  indiyədək  ayrı-ayrı  sənət  sahələrinə  aid 
minlərlə əşya tərəfimizdən qeydiyyata alınaraq tədqiqata cəlb olunub. 
Çıxışımın sonunda  bir daha  sizlərə  müraciətlə  bildirmək istəyirəm ki,  əziz 
ağsulular,  çox  hörmətli  media  təmsilçiləri  orta  əsr  Ağsu  şəhərində  aparılmaqda 
olan  tədqiqatları  bundan  sonra  da  diqqətlə  izləməkdə  davam  edin.  İnanın,  ən 
maraqlı tapıntılar, tariximizin qaranlıq səhifələrinə işıq sala biləcək yeniliklər hələ 
öndədir. Siz özünüz bütün bunların şahidi olacaqsınız. 
Diqqətinizə görə minnətdaram! 
İndi  də  icazə  verin,  “Medieval  Agsu  town”  kitab-albomunun  və 
ekspedisiyasının  internet  səhifəsinin  ingilis  versiyasının  təqdimatına  keçək.  Bu 
barədə ekspedisiyasının rəis müavini, tarix elmləri namizədi Fariz Xəlilli məlumat 
verəcək. 
“Medieval Agsu town” kitab-albomu və ekspedisiyanın internet səhifəsinin 
ingilis versiyası ilə bağlı ekspedisiya rəisinin müavini Fariz Xəlillinin təqdimatı da 
brifinq iştirakçıları tərəfindən çox böyük maraqla qarşılandı. 

---

222 
 
Sonda iştirakçıların çoxsaylı suallarına cavab verildi. 
Bununla da brifinq başa çatdı. 
Ağsuda keçirilən brifinq barədə bir gün sonra, yəni avqust ayının 7-də İTV, 
ATV və Lider TV-nin xəbərlər proqramında geniş məlumat verildi.  
 
LATEST RESULTS OF ARCHAEOLOGICAL  
INVESTIGATIONS IN AGSU 
 
Agsu Archaeological Expedition held an event on subject "Latest Results of 
Archaeological Investigations in Agsu" together with the region's Executive Power 
on  6  August,  2010.  The  representatives  of  the  region  community  and  press 
representatives participated at the event. 
The  participants  got  first  acquainted  with  Medieval  Agsu  Town  and 
archaeological  excavations  carried  out  there.  The  expedition  guidance  introduced 
investigations  implemented  in  III,  IV  and  V  excavation  sites  and  the  newest 
findings displayed to the guests and responded to numerous questions of theirs. 
Opening  of  an  exhibition  reflecting  the  newest  results  of  archaeological 
investigations  was  held  in  Agsu  History  and  Local  Lore  Museum  following 
acquaintance with the excavations. 
A wide briefing  was organized for representatives of press and community 
after acquaintance with the exhibition. First deputy head of Agsu region Executive 
Power, Rasim Novruzov opened the briefing with introductory remark and said: 
Esteemed ladies and gentlemen! 
As  it  is  known,  every  person  is  obliged  to  protect  historical  and  cultural 
monuments  under  Article  77  of  Constitution  of  the  Republic  of  Azerbaijan. 
Because  cultural  monuments  had  been  national  treasure  of  our  nation  over  the 
history. 
Historical  and  cultural  monuments  are  values  directly  connected  with 
archaeological 
and 
architectural 
objects, 
ethnographic, 
epigraphic 
and 
anthropological  materials;  buildings  related  to  historical  events  and  personalities, 
memory places, things and religious faith of nation. 
As you know, there are many historical and cultural monuments in the area 
of Agsu town. Thus, ancient cemetery, temple and settlement belonged to antique 
period  in Nuydi village,  settlement of  eminent  warlord  and  state figure  Javanshir, 
known monuments like Girlartepe settlement near Girlar village; Xanyurdu curgan 
(a  hill  on  ancient  graves)  in  Arabushagi  village;  Garachibulag  belonged  to  lll-l 
centuries BC in the area of Nuran village and Khazinadag inherent in middle ages 
near Padar village and Medieval Agsu Town we will talk today. 
Order signed by President of the Republic of Azerbaijan, Mr. llhamAliyevin 
February  2008  was  a  turning  point  towards  a  new  stage  in  development  of 
archaeology  science  in  Azerbaijan.  From  this  standpoint  along  with  other  regions 

---

223 
 
of the republic, archaeological investigations  which were carried out also in Agsu 
region  make  new  contributions  to  archaeology  science.  Since  March  of  this  year 
archaeological  investigations  were  launched  in  Medieval  Agsu  Town  situated 
nearby Ulguj village of our region. 
Scientists, other guests and representatives of the region community taking 
part in a range of events held on subject "Haydar Aliyev sample of careful attitude 
towards  historical  cultural  heritage"  dedicated  to  87-year  anniversary  of  our 
Nationwide Leader Haydar Aliyev on May 7 made acquaintance of the exhibition 
consisted of archaeological excavations carried out in medieval town and materials 
discovered from there. Later on a presentation ceremony of book-album "Medieval 
Agsu Town" and a web page of Agsu Archaeological Expedition took place. 
I can say on behalf of the leadership of the region Executive Power that all 
of these were welcomed with great interest and appreciated highly by intellectuals 
of  Agsu  and  entirely  the  region  community.  I  would  like  you  to  believe  that 
interest of people in historical cultural heritage rose for a short time notingly. Each 
of  mostly  discussed  issues  at  least  in  each  house  in  Agsu  touches  archaeological 
investigations  implemented  in  our  region  and  unique  material  cultural  samples 
which were displayed. Interest of every person from child to grown-up in history of 
Motherland increased. I thank chief of Agsu Archaeological Expedition, Doctor of 
History Gafar Jabiyev on my behalf and on behalf of the region community toiled a 
lot  in  this  work,  by  taking  this  chance.  Large  activity  of  deputy  expedition  chief 
and candidate of historical sciences, our compatriot Fariz Khalilli is seen clearly. I 
express my gratitude to Fariz as well. 
Dear ladies and gentlemen! 
Today's  event  is  dedicated  to  the  newest  results  of  Agsu  archaeological 
investigations.  Thus,  I  give  word  to  chief  of  Expedition,  Doctor  of  History  Gafar 
Jabiyev to inform about latests results which the expedition has achieved. 
Dealing  with  the  newest  results  of  implemented  archaeological 
investigations  the  expedition  chief  Gafar  Jabiyev  touched  mainly  the  following 
moments: 
- Dear ladies and gentlemen! 
Let  me  above  all  express  my  sincere  and  deep  gratitude  to  the  persons 
taking  part  in  today's  event  for  perceptible  attitude  towards  our  history,  past  and 
study  of  the  monuments  -  a  memory  of  the  past  on  behalf  of  the  staff  of  Agsu 
Archaeological  Expedition.  Your  participation  here  is  an  indicator  of  this 
perceptible attitude. 
It  is  one  of  our  next  meetings  with  intellectuals  and  media  representatives 
from Agsu. I am glad that such meetings are held traditionally. To recall, in fact we 
gathered in an opening ceremony of the first exhibition consisted of Agsu findings 
in  Museum  of  History  and  Ethnography  of  the  region  on  the  occasion  of 
anniversary of Great  Leader  Haydar  Aliyev  on 7 May, two  months  ago. We  have 

---

224 
 
already  held today the opening of the  second exhibition. We presented "Medieval 
Agsu Town" book-album two months ago. We introduce you today publication of 
the  book  in  English  language.  We  presented  a  web  page  of  the  expedition  two 
months ago. English variation of our web page will serve you since today. 
As  it  is  seen,  we  realize  this  work  jointly  with  Agsu  region  Executive 
Power.  I  must  confess  that  led  by  head  of  Executive  Power  Enver  Seyidaliyev, 
local  executive  structures  of  the  region  support  care,  proposals  and  initiatives  of 
the expedition. 
Definitely,  these  are  the  issues  assuming  great  importance  both  for  us  and 
you. It tion site covering the area of over 600 sq/ms. You  were detailed informed 
about its results in  our last  meetings.  However,  investigations  have partially  been 
completed in IV excavation site surrounding nearly 2300 sq/ms area. Work was re-
launched in V excavation site of 500 sq/ms field. Pay attention to the fact that IV 
excavation site is still the widest field archaeologically studied for a short while in 
the area of Azerbaijan. I can briefly say only these words about significant findings 
displayed there. 
First about fortress walls. The remnants of basis part of fortress walls were 
primarily  displayed  in  this  area.  The  fortress  walls  are  built  along  inner  part  of  a 
ditch made of hewed river stone in 30-40s of XVIII century. 
The remnants of a dwelling-house (length-17.70 m, width 5 m) contained of 
two  rooms  adherent  to  the  fortress  walls  were  found  in  1  and  1a  squares  of  the 
excavation  site.  Capacity  of  one  of  the  rooms  is  30,  2  square  metre,  while  the 
other's  is  15  sq/ms.  Hearth  rests  were  fixed  inside  both  of  the  rooms.  A  well  of 
which depth is about 6 meter and diameter of outfall is 1, 3 meter was displayed in 
the  large  room.  Each  of  them  has  a  separate  entrance  door  in  south  direction 
though  there  is  a  door  between  the  rooms.  It  is  fixed  that  there  is  a  window,  3 
niches in a small room,  while the large room  has two windows and 4 niches. The 
windows  and  doors  of  the  rooms  are  in  south  direction.  One  of  the  notable 
moments  is  that  numerous  large-scale  mine  stones  hewed  accurately  were 
discovered from the noted rooms. It is supposed that a part of these stones are used 
as  a  window  and  niche  support,  while  other  part  is  used  as  an  equivalent  to  a 
padded chair around hearths. Let's add that, the front part of the two-room building 
is cobbled with stone plate hewed especially thoroughly. 
One of the most interesting constructions of fixed in IV excavation site was 
displayed in squares of 6-a, 6 and 6a. The construction of one room (7-meter length 
and  4,30-meter  width)  was  built  from  hewed  river  stone.  Entrance  door  and  a 
window of the building is south direction. There are niches in four sides of its walls 
(2-in back wall and 1-in each of top walls). The wall was usually onefold built in 
the  part  of  the  niches.  According  to  ethnographic  observations,  such  niches  are 
intended  to  place  dishes  and  bedding.  These  implemented  a  function  of  wall 
cupboards used broadly in modern buildings. The rest of one oven (tendir) (under 

---

225 
 
floor)  and  two  near  hearths  were  displayed  inside  the  building.  The  water  line 
consisted  of  pottery  pipes  were  found  under  the  building  floor.  The  water  line  is 
built accurately in the square opposite the building and combines with small man-
made  pond  plastered  inside.  Many  walls  in  a  ruined  condition  inside  the  noted 
building-cornice  ornaments  draw  greater  interest.  The  expedition  staff  presently 
continues  investigations  in  direction  of  studying  the  fixing  of  the  building  talked 
about. 
The most interesting discovery of IV excavation site is a bathroom complex 
displayed  in  squares  of  6-a,  6  and  6a.  The  floor,  walls,  doors,  man-made  pond,  a 
part  of  its  bushes,  and  hearth  of  the  complex  which  have  nearly  25-meter  length 
and 6, 5-meter width could be safely preserved. To note, thickness of the cultural 
layer  reaches  3,  4  meter  in  the  area  where  a  bath-room  is  built.  A  bathroom 
complex  consists  of  several  halls.  There  are  a  special  hole  having  outlet  to  the 
hearth to heat the water, a special pond and dressing halls into it. The walls of the 
bathroom  complex  were  constructed  from  river stone,  while  vault of their surface 
were made from baked bricks. A cupola stone with a hole in several parts on it was 
found  while  the  inner  part  of  bathroom  was  cleansed.  Supposedly,  the  stone 
belongs to vault of surface of one of the bathroom rooms and holes on it served to 
elucidate its inside. 
A small man-made pond, built designeo in fine architectural style in middle 
part  special  padded  chairs  under  bushy  cells  around  it  and  a  romantic  passage  to 
the  bathroom  room  similar  to  a  tunnel,  i.e.  all  of  these  show  taste  of  Agsu 
residents, professionalism of local masters, sufficiently high level of social way of 
life and sanitary issues. 
Other  remarkable  finding  includes  devices  belonging  to  water  supply  and 
sewerage  network  of  the  town.  Let's  recall  that  pottery  pipes,  or  water  lines  built 
with stone around  were displayed in some places of IV excavation  site. Sewerage 
lines  looking  like  water  lines  outwardly  consist  of  special  ditches  built  by  stones 
from  each  side.  One  of  water  lines  sourcing  from  direction  of  northern  fortress 
walls embraces a bathroom complex. Water and sewerage lines were covered as a 
rule  with  coarse  raft  stones.  A  special  stone  plate  which  have  holes  like  a  multi-
shawl flower and serving rainy water raft to the net was found over one of sewer-
age lines. 
In our opinion, density of water and sewerage network should be valued as 
an  indicator  of  sufficient  high  solution  of  the  issues  of  water  supply  and  sanitary 
hygienic issues in the town, or studied area. 
Large-scale  excavations  principally  aim  to  study  separate  problems  related 
to town topography. One of the forwarded serious issues in this field is research of 
plans  and  architectural  features  of  estates,  streets  and  squares,  public  houses, 
dwelling  houses  and  subsidiaries  of  the  town.  Today  we  can  assure  that  certain 
results had been already achieved in this line. It is simply required to work more on 

---

226 
 
these results, and examine time and again acceptableness and valid-ness of primary 
results  on  basis  of  the  additional  materials.  I  am  sure  that  archaeological 
investigations ongoing in Agsu will clarify all questions appeared in this field. 
Dear ladies and gentlemen! 
I  did  not  talk  about  material  cultural  samples  achieved  during 
archaeological excavations just simply. Because you saw these findings with your 
eyes  both  in  excavation  site  and  in  the  exhibition  organized  in  the  museum.  I 
would  like  only  to  say  that  thousands  of  things  were  registered  by  us  and 
implicated to investigation about separate vocation till now. 
Dear Agsu people and very distinguished media representatives, at the end 
of my speech, I am appealing you. Keep on following the investigations attentively 
after  that  continued  in  medieval  Agsu  town.  I  want  you  to  believe  that  the  most 
interesting findings and novelties to elucidate dark pages of our history are still in 
front part. You will be witnesses of all of these. 
Thanks for your attention! 
Now please, let me to introduce you a book-album "Medieval Agsu Town" 
and  English  variation  of  web  page  of  the  expedition.  Deputy  expedition  chief, 
candidate of historical sciences Fariz Khalilli will inform you about it. 
The  presentation  speech  of  deputy  of  expedition  chief  Fariz  Khalilli  was 
welcomed  with  great  interest  concerning  a  book-album  "Medieval  Agsu  Town" 
and English variation of web page of the expedition. 
A lot of questions were responded by the participants in the end. 
Briefing was over with it. 
Briefing  taken  place  in  Agsu  was  widely  broadcasted  in  news  program  of 
ITV, ATV and Lider TV after a day, on 7 August. 
 
 
 

---

227 
 
 

---

228 
 
 
 

---

229 
 
 
 

---

230 
 
 

---

231 
 
 
 

---

232 
 
 
 
 

---

233 
 
 
 
 

---

234 
 
 
 

---

235 
 
 
 

---

236 
 
 
 

---

237 
 
 
 

---

238 
 
 
 

---

239 
 
 
 

---

240 
 
 
 

---

241 
 
 
 

---

242 
 
 
 

---

243 
 
 
 

---

244 
 
 
 

---

245 
 
CBS 
POLYGRAPHIC PRODUCTION 
Mətbəəsində çap olunub 
SifariĢ № 176. Tiraj: 1000 nüsxə 
 
 
 
 
 
 
 
MĠRAS  
MƏDƏNĠ ĠRSĠN ÖYRƏNĠLMƏSĠNƏ 
 KÖMƏK ĠCTĠMAĠ BĠRLĠYĠ