53
sədrliyi ilə satış və alış qiymətləri arasındakı orta
qiyməti müəyyənləşdirirlər. Bu, «Londan fiksi»
adlandırılır. Onlardan hər birinin stolunun üstündə
kiçik Britanya bayrağı‒«Yuniyon Cek» olur və qızılın
yekun qiyməti yalnız bütü n bayraqcıqlar şaquli
vəziyyətdə olarkən qəbul edilmiş sayılır, yəni beş
iştirakçının hər biri bununla öz razılığını ifadə edir.
Uzun illərdir ki, dünyanın ən iri bankları və qızıl e᾽mal
şirkətləri London fiksindən qızıla qoyacaqları qiyməti
müəyyənləşdirmək üçün istifadə edirlər.
48
Dünya maliyyə sistemi üzərində Rotşild birjası
tərəfindən həyata keçirilməyə başlayan yəhudi nəzarəti
20-ci əsrin əvvəllərində Federal ehtiyat sisteminin
yaradılması ilə daha da qüvvətləndi. Bu sistemin
yaradılması yəhudi bankerlərinə qızılla fırıldaqlar
etməklə yanaşı, dolların beynəlxalqlaşdırılması və onun
dəyərinin sü᾽ni şəkildə artırılması fırıldağına da əl
atmaq imkanı verdi. Mə᾽lum olduğu kimi, yəhudi
bankerlərinin birinci cəhdi dəhşətli iflasla ‒ milyonlarla
insanı müflisləşdirən, iqtisadiyyatın bütöv sahələrinin
məhvinə səbəb olan böyük böhranla nəticələndi. ABŞ
və digər Qərb ölkələrində sənaye istehsalı 2-3 dəfə
azaldı ki, bu da milyonlarla adamı dilənçiliyə və aclığa
sürüklədi.
Bu fırıldağın təşkilatçılarından heç biri isə
müflisləşmədi. Rotşildlər, Kunlar, Varburqlar, Leblər
və digər yəhudi bankerlər yalnız öz sərvətlərini
artırdılar və müflisləşmiş bir çox müəssələri dəyər-
dəyməzinə aldılar. Yəhudi bankerlərindən birinin
e᾽tiraf etdiyi kimi, müflisləşmə, bədbəxtçilik, dilənçilik
54
yəhudi sərvətlərinin yaradılması üçün münbit
mühitdir: Bizim sərvətimiz var-dövlət yaradılması,
hətta ondan istifadə edilməsi ilə deyil, var-dövlətin
təmərküzləşdirilməsi ilə idarə olunur ki, möhtəkirliyin
canı elə bundadır. Var-dövlət əldən-ələ nə qədər çox
keçirsə, onun daha çox hissəsi bizə qalır. Biz ‒ bütü n
mübadilə əməliyyatları üçün sifarişlər qəbul edən
maklerlərik. Biz ‒ yer kürəsinin bütün nöqtələrinə
nəzarət edən, anonim və sərgərdan kapitalın hər hansı
bir yerdəyişməsindən ‒ istər bir ölkədən digərinə pul
köçürməsi olsun, istərsə də kursun dəyişilməsi ‒ rüsum
toplayan vergi yığanlarıq. Biz çiçəklənmənin yeknəsəq,
yorucu
zümzüməsindənsə, kursların
artım
və
azalmasının coşqun, həyəcanlı səslərini daha çox
xoşlayırıq. Bu səslərin oyanışı üçün inqilab, yaxud elə
inqilabın eyni olan müharibə ilə heç bir müqayisəyə
gəlməz. İkincisi, inqilab xalqları zəiflədir və onların
özləri
üçün
yabançı
olan
tə᾽sisatlara
qarşı
müqavimətini azaldır.
49
Beynəlxalq maliyyə sisteminin yəhudilərin əlində
son olaraq təmərküzləşdirən sonuncu addım yəhudi
bankerlərinin BVF-nu və ümumdünya bankını
yaratmaları oldu. Bununla da yəhudi bankerləri
özlərinin dünya qiymətlərini tənzimləyənlər və bütöv
dövlətlər üçün bankerlər (pul satıcıları) qismində
üstünlüklərini təmin etdilər.
Bu üstünlükdən istifadə edən ABŞ və digər Qərb
ölkələri başqa ölkələrin ehtiyatlarının öz xeyirlərinə
yenidən bölüşdürülməsi üçün xüsusi vasitə yaratdılar.
Onlar digər ölkələrdən gətirilən xammal və yanacağın
55
qiymətini bilərəkdən əhəmiyyətli dərəcədə aşağı
salmağa başladılar.
BMT ekspertləri dəfələrlə qeyd etmişlər ki, inkişaf
etməkdə olan ölkələrin xammalı və yanacaq əldə etmək
üçün real məsrəfləri və müvafiq ekoloji aspektlərin
xərcləri xammal və yanacaq üçün müəyyənləşdirilən
ümumdünya
qiymətlərindən
xeyli
yüksəkdir.
Qiymətlərin aşağı salınması həm xammalı çıxaran
fəhlələrə əhəmiyyətli dərəcədə az maaş verilməsi (əksər
hallarda bir neçə dəfə az), həm də xammal çıxaran
ölkələrin təbiətinə də zərərə e᾽tinasızlıq hesabına əldə
edilir. Beynəlxalq təşkilatların mə᾽lumatlarına görə,
inkişaf etməkdə olan öləkələrin öz məhsulunu qərb
ölkələrinə ixrac edən müəssisələrdən ABŞ-da qüvvədə
olan ekoloji normalara riayət etmələri tələb edilsəydi,
onlar təkcə ətraf mühitin çirkləndirilməsinə qarşı
mübarizəyə on milyardlarla dollar xərc çəkməli
olardılar.
ABŞ qiymətlərin endirilməsi ilə bağlı məqsədyönlü
siyasət yeridir və buna ilk növbədə, e᾽mal olunmuş
məhsullar üçün tarif sədləri hesabına nail olur. Bu
sədlər inkişaf etməkdə olan ölkələrə artıq e᾽mal edilmiş
xammal əmtəələrini ixrac etmək imkanı vermir. ABŞ
onları yalnız xammal satmağa məcbur edir, çünki
qiymətin əsas hissəsi e᾽malın son mərhələsində
formalaşır. Bu işi görən müəssisələr isə artıq ABŞ-da
yerləşir.
Qiymətlərin endirilməsinin digər bir aləti ABŞ kənd
təsərrüfatına, xüsusilə də həm ekoloji, həm də iqtisadi
baxımdan baha başa gələn istehsala daxili subsidiyalar
56
verilməsidir. Bu gün ABŞ ərzaq taxılı artıqlığı yaradan
ən böyük istehsalçıdır. Bu isə bütövlükdə dünya ərzaq
bazarına depressiv tə᾽sir göstərir.
Xammal və yanacağın qiymətinin endirilməsi qərb
aləminin iqtisadi mövqeyinin qüvvətlənməsi ilə
mütənasib şəkildə, iqtisadi inkişaf templərinin
qabaqlayıcı artımına uyğun olaraq həyata keçirilir.
Qiymətlərin aşağı salınması nəinki eyni səviyyədə
qalmır, əksinə, daim
dərinləşir. 90-cı
illərin
əvvəllərində neft istisna olmaqla, digər xammalların
qiyməti mütləq dərəcədə endi. 90-cı illərin ortaları üçün
xammal qiymətləri əmsalı YİNNTAD 1980-cı ilin orta
səviyyəsindən 80 faiz aşağı idi. Bu me᾽yar indiyədək
qalmaqdadır. Bu, inkişaf etməkdə olan ölkələrdə
dilənçilik və yoxsulluğu gücləndirir, onların bir
milyarddan çox vətəndaşı aclıqdan əziyyət çəkir.
Beləliklə, ətraf mühit və inkişaf üzrə Beynəlxalq
Komissiyanın mə᾽ruzələrində qeyd olunduğu kimi,
«inkişaf etməkdə olan ölkələr öz məhsullarının
istehlakçıları
olan
daha
zəngin
ölkələri
maliyyələşdirməyə məcbur olurlar». Bu sırada ABŞ
birincidir.
İnkişaf etməkdə olan ölkələrdən alınan xammal və
yanacağın qiyməTinin endirilməsi fenomeni rublun
dollara nisbətən kursunun aşağı salınması fenomeni ilə
ümumi cəhətlərə malikdir. Sonuncu hadisə Qərbin
müvafiq tüfeyli strukturlarının mənafeyini ifadə edən
işbazların pərdəarxası fırıldaqlarının nəticəsidir.
ABŞ və bütün Qərb aləminin tüfeyliliyindəki
hiddətləndirici paradoks həm də ondan ibarətdir ki,