Ana Sayfa Tıbbi Makaleler Anamnez Anamnez

Tiroid Fonksiyon Testleri

Tiroid Hormonu Normal Değerleri 

TSH (0.4-4 µIU/L) 

FT3 (2.5-5 pg/ml) 

FT4 (0.6-1 ng/dl)

Tiroid hormonları klasik 

negatif-feedback sistemi ile düzenlenir. Hipofiz bezi tiroid stimülan hormon (TSH) salgılar. Bu hormon tiroid bezinde tiroksin (T4) ve

triiodotironin (T3) salgılatır. T3 ve T4 ise hipotalamus ve hipofizi dolayısıyla TRH ve TSH salınımını baskılar.

Tiroid fonksiyon testleri, tiroid hastalıklarında tanı ve takip amaçlı kullanılır.

TSH, T3 ve T4 tiroid fonksiyon testleridir. Bunların içinde TSH en hassas olanıdır. Subklinik hipertiroidide henüz T3, T4 artmadan TSH da düşüş (supresyon)

saptanır.

Tirotoksikozda T3 ve T4 düzeylerinde artma, TSH da azalma saptanır. Tirotoksikoza neden olan hastalıklar

Graves hastalığı (diffüz toksik guatr),

Toksik moltinodüler guatr,

Toksik adenom ile

Lingual tiroid ve struma ovari gibi durumlardır.

Tiroid fonksiyon testlerinde 

tiroid hormonlarının düşük olmasına yani tiroid bezinin yeterli hormon üretememesine hipotiroidi denir. Nedenleri:

Otoimmun hastalıklar: Hashimoto tiroiditi

Tiroid 

cerrahi

si (tiroidektomi)

Radyoaktif iyot tedavisi.

Baş ve boyun kanserlerinde uygulanan radyoterapi.

Lityum, psikiyatrik tedavide kullanılır

Konjenital

 hipotiroidi, enzim defektleri. Bebekler doğumda normaldir. Bu yüzden tarama yapılmakta.

Hipofiz hastalıkları, genellikle 

benign

 tümörlere bağlı yetersiz TSH üretimi.

Gebelik, postpartum hipotiroidi

İyot yetmezliği.

Kaynaklar

1. 

NCBI (PubMed) MeSH Database, Thyroid Function Tests

 

2. 

NCBI (PubMed) MeSH Database, Thyroid Hormons

 

3. 

Mayo Clinic, Mayo Medical Laboratories, Thyroid Function Testing

 

---

tümör markerleri

Tümör Markerleri (Normal De

ğ

erleri)

CEA (Kolon) (0-3 ng/ml)

CA 19-9 (GI) (0-35 U/ml)

CA 72-4 (Mide) (0-8.2 ng/ml)

CA 15-3 (Meme) (0-31 U/ml)

AFP (Karaciğer) (0-15 ng/ml)

CA 125 (Over) (0-35 U/ml)

Tiroglobulin (1.5-30 pmol/L)

Kalsitonin (Erkek:<16 pg/ml, Kadın: <8 pg/ml)

Parathormon (Paratiroid hormon, PTH, 15-65 pg/mL)

Tümör Markerları (Belirteçleri) ve Normal De

ğ

erleri

Tümör markerleri (belirteçleri) nedir?

Tümör markerlarına, kanser kan testleri de diyebiliriz. Tümör markerları kanser hücrelerinin ürettiği ya da kansere cevap olarak üretilen maddelerdir. Bazen iyi

huylu hastalıklarda da artarlar. Aslında çoğu 

tümör marker, sağlıklı hücrelerde de az miktarda üretilir. Bununla birlikte kansere özgü üretim çok daha fazla

olmakta, bu yüzden kanserin tanı ve takibinde kullanılmaktadırlar. 

Tümör markerları kanda arttığı gibi, idrar, gaita, tümör dokusu ve vücut sıvılarında da

bulunabilir (

assit

, plevral effüzyoni over ve pankreas kist içeriği gibi). 

Tümör markerlarının çoğu proteindir. Bununla birlikte günümüzde DNA da oluşan

---

değişikliler de saptanarak 

tümör markerı olarak kullanılmaktadır.

Klinik olarak bir çok tümör markeri kullanılmaktadır. Bazı tümör markerlerı tek bir kanser türünü gösterirken, bazıları iki yada daha fazla kanserde artabilir.

Henüz tüm kanserleri tespit edebilen bir tümör markerı mevcut değildir.

Tümör markerlarının kullanımındaki zorluklar

Bazen 

kanser dışı durumlarda ve hastalıklarda da tümör markerları artar.

Kişiler

 aynı kansere yakalanmış olsa bile, hepsinde aynı şekilde tümör markerı artışı gözlenmez.

Her kanser türü için belirlenmiş, bulunmuş bir tümör markerı da yoktur.

Kanser tedavisinde tümör markerleri nasıl kullanılır?

Tümör markerları, kanser 

tanısında ve tedavi sonrası 

nüks

 tespitinde kullanılır.

Tümör markerının seviyesinin artması, kansere işaret etmekle birlikte, tek başına yeterli değildir. Bu yüzden tümör markerları daima diğer tetkik ve tanı

yöntemleriyle birlikte kullanılır (muayene, ultrasonografi, bilgisayarlı tomografi gibi görüntüleme teknikleri, endoskopi, biyopsi vb)

Tümör markerları, tedaviden önce ölçülür ve başarılı bir 

tedaviden sonra düşmesi, normal düzeylere inmesi beklenir. Eğer tedaviden (

cerrahi

den) sonra tümör

markerı düşmez ya da 

artarsa, kanserin tedaviye cevap vermediği ya da ameliyattan sonra geride kanser kaldığı düşünülür.

Bazı hastalıklarda tümör markerları 

hastalığın evresi ile doğru orantılı olarak artar.

Tümör markerları tedavi ile normal düzeye düştükten sonra 

tekrar yükselirse, kanserin 

nüks

 ettiğini düşündürür.

Tümör markerları tarama testi olarak kullanılabilir mi?

Tarama testlerinin amacı, hastalığa yakalanmamış bireylere belli bir yaştan sonra ve belli aralıklarla, bazı testler yaparak, hastalık oluşmadan önce yada erken

evrede hastalığı yakalamaktır.

Örneğin meme kanserinde 40-45 yaşından sonra yıllık mamografi çekilerek, kanser öncüsü (kansere dönüşecek lezyonlar) ya da evre 1 kanserlerin yakalanması

amaçlanır. 

Erken evrede teşhis, tedavi (kür, hastalıktan kurtulma) başarısını artırır, hastalıksız sağ kalım süresini uzatır.

Prostat spesifik antijen de (PSA) tarama testi olarak kullanılan bit tümör markerıdır. Ailesinde prostat kanseri öyküsü olanlarda ilk ölçüm 45 yaşında yapılırken,

normal riskli erkeklerde 50 yaşında ölçüm yapılır.

Tümör markerlarının tarama amaçlı kullanılabilmesi için 

sensitivite ve spesifitesinin yüksek olması gerekir.

Sensitivite: Kanser olanların, tümör markerlarının yüksek çıkma oranı.

Spesifite: Kanser olmayanların, tümör markerlarının normal çıkma oranı.

Eğer testin sensitivitesi yüksekse, 

yalancı negatif sonuçlar da az olacaktır (Kanser varken, tümör markerinin düşük olması).

Eğer testin spesifitesi yüksekse, 

yalancı pozitif sonuçlar da az olacaktır (Kanser yokken, tümör markerinin yüksek olması).

Tümör belirteçleri, bir tümör tedavisine yanıt veya 

nüks

ü değerlendirmede son derece faydalı olsa da, tümör markerlarının çoğu kanser taraması yapacak kadar

yeterince hassas (sensitif) veya özgül (spesifik) değildir. 

Bu yüzden de kanser taramasında kullanılmazlar.

Kanser ölümlerini azalttığı gösterilen tarama testleri nelerdir?

Kolorektal Kanser: 

Kolonoskopi

, sigmoidoskopi ve gaitada gizli kan testi (Fecal Occult Blood Test, FOBT), sanal 

kolonoskopi

 (sanal görüntüler için kolona hava

doldurularak tomografi çekilir).

Akciğer kanseri (sigara içenlerde): Düşük doz spiral bilgisayarlı tomografi

Meme kanseri: Doktor muayenesi ve kendi kendini muayene, mamografi (40 yaşından sonra kadınlarda. Risk faktörü varsa daha erken başlanır), meme MR

(BRCA 1 ve 2 geni taşıyanlarda erken yaşta tarama)

Over kanseri: CA-125 testi. Bazı kliniklerde kullanılıyor.

Prostat kanseri: PSA testi, rektal muayene (tuşe) ile beraber yapılır. Prostat kanseri ölümlerine çok az veya hiç etkisi olmadığını, gereksiz tedavi ve ameliyata

neden olduğunu gösterençalışmalar da bulunmakta.

Günümüzde Kullanılan Tümör Markerleri

Alpha-fetoprotein (AFP)

Kullanıldığı kanser türleri: Karaciğer kanseri ve germ hücreli tümörler 

İncelenen Doku: Kan 

Nasıl Kullanılır: Karaciğer kanseri teşhis ve tedaviye yanıtı takip; germ hücreli tümörlerin tedavi evresi, prognozu ve tedaviye yanıtı değerlendirmek için

Beta-insan koriyonik gonadotropin (beta-hCG, Beta-human chorionic gonadotropin)

Kanser türleri: Koryokarsinom ve germ hücreli tümörler 

İncelenen Doku: İdrar ya da kan 

Nasıl Kullanılır: Prognozu ve tedaviye yanıtı değerlendirmek için

BRCA1 ve BRCA2 gen mutasyonları

---