237
515-550-ci illər
Mihuraqula xanın hakimiyyəti. Ağ Hun imperatorluğu öz qüdrətininən ən
qüdrətli dövrü.
VI əsrin ortaları
Ağ Hun imperatorluğunda yüksəliş dayanmağa başladı.
567-ci il
Sasani hökmdarı Xosrov Ənuşirəvanın və Göytürk xaqanı İstəmi
xaqanın
birləşmiş qüvvələri Ağ hunlar üzərinə yürüş etdi. Ağ Hun imperatorluğu dağıldı.
***
552-ci il
Bumin xaqan jujan xanı üzərində qələbə qazandı və I Göytürk dövlətini əsasını
qoydu. Ötükən şəhəri I Göytürk dövlətinin paytaxtı oldu.
552-588-ci illər
I Göytürk dövlətinin mövcud olması.
VI əsrin ikinci yarısı
Göytürk dövlətinin ən qüdrətli dövrü.
588-ci il
I Göytürk imperatorluğu iki hissəyə
parçalandı.
VII əsrin əvvəlləri
Şərqi Göytürk və Qərbi Göytürk dövlətləri Çindən asılı vəziyyətə düşdü.
VII əsrin 80-ci illəri
Qutluq (İltəris) xanın başçılığı altında Göytürklər Çinə qarşı üsyan qaldırdı.
Türklər Çin əsarətindən azad oldu, II Göytürk imperatorluğu yarandı.
682-744-cü illər
II Göytürk imperatorluğunun mövcud olması.
682-692-ci illər
İltəris xaqanın hakimiyyəti.
692-716-cı illər
Qapağan xaqanın hakimiyyəti.
716-734-cü illər
Bilgə xaqanın hakimiyyət.
744-cü il
II Göytürk imperiyası süqut etdi.
744-cü il
Qutluq Bilgə Gül xaqan tərəfindən Uyğur xaqanlığının əsası qoyuldu.
744-842-ci illər
Uyğur imperatorluğunun mövcud olması.
744-745-ci illər
Qutluq Bilgə Gül xaqanın hakimiyyəti.
745-759-cu illər
Moyon Çur xaqanın hakimiyyəti.
759-779-cu illər
Bögü xaqanın hakimiyyəti.
779-789-cu illər
Bağa Tarkan xaqanın hakimiyyəti.
842-ci il
Qırğız tayfaları uyğurlara qarşı üsyan qaldırdı. Uyğur imperatorluğu süqut etdi.
***
558-ci il
Şərqi Avropada Avar dövləti yarandı.
558-803-cü illər
Avar xaqanlığının mövcud olması.
VI əsrin sonları
Bizans avarlara vergi verməyə başladı.
626-cı il
Avarlar Konstantinopolu mühasirəyə aldı.
VIII əsrin sonları
Avar-Frank müharibələri başladı
803-cü il
Franklar avarların Pannoniya ərazisini tutdular. Avar dövləti süqut etdi.
***
630-cu il
Kubrat xan tərəfindən Şərqi Avropada Böyük Bulqar dövlətinin əsası qoyuldu.
630-665-ci illər
Böyük Bulqar dövlətinin mövcud olması.
660-cı il
Xəzərlərlə bulqarlar arasında döyüş baş verdi. Böyük Bulqar dövləti iki hissəyə -
Dunay Bulqar və Volqa Bulqar türk dövlətinə parçalandı.
665-ci il
Baqi Bayan xan tərəfindən Volqa (İdil) Bulqar türk dövlətinin
əsası qoyuldu.
665/965-1236-cı illər
Volqa (İdil) Bulqar türk dövlətinin mövcud olması.
679-cu il
Asparux xan
tərəfindən Dunay Bulqar türk dövləti
yaradıldı.
679-864-cü illər
Dunay Bulqar türk
dövlətinin mövcud olması.
679-cu il
Asparux xan Bizansı məğlub edərək sülh müqaviləsi bağladı. Bizans Bulqar-
türk dövlətinə xərac verməyə başladı.
864-cü il
Dunay Bulqar-türk dövlətində xristianlıq
rəsmi dövlət dini elan edildi. Dunay
Bulqar türk
dövləti süqut etdi.
238
965-ci il
Volqa (İdil) Bulqar türk dövləti Xəzər xaqanlığının asılılığından çıxaraq yenidən
müstəqil oldu.
1236-cı il
Monqollar Volqa Bulqar türk dövlətinin varlığına son qoydular.
***
VII əsrin əvvəlləri
Xəzər tayfaları Xəzər dənizinin qərb sahillərində və Azərbaycanda
məskunlaşdılar.
634-cü il
Qərbi Göytürk dövləti dağıldıvə xəzər tayfaları müstəqil oldu.
634-965-ci illər
Xəzər xaqanlığının mövcud olması.
VIII-IX əsrlər
Xəzər xaqanlığının ən qüdrətli dövrü.
IX əsrin ikinci yarısı
Şərq slavyanları xəzərlərə bac verməyə başladı.
965-ci il
Kiyev-rus dövləti tərəfindən Xəzər xaqanlığı
işğal olundu. Xəzər xaqanlığı süqut
etdi.
X əsr
Oğuz dövləti yarandı.
950-ci il
Oğuzlar İslam dinini
qəbul edərək türkmən adlandırmağa başladılar.
1000-ci il
Oğuz dövlətinin varlığına qıpçaqlar tərəfindən son qoyuldu.
***
III əsr
Qədim
Çin imperiyası bir-biri ilə düşmənçilik edən bir neçə dövlətə parçalandı.
III-IV əsrlər
Çində quldarlıq quruluşu dağıldı və feodalizm münasibətləri yarandı.
586-618-ci illər
Çində
Suy sülaləsinin hakimiyyəti dövrü.
VI əsrin sonları
Çində yenidən vahid dövlətdə birləşdirildi.
VII əsrin əvvəlləri
Çində hakimiyyət Tan sülaləsi hakimiyyətə gəldi.
618-918-ci illər
Çində Tan sülaləsinin hakimiyyəti.
751-ci il
Xilafət qoşunları Çin ordusunu məğlub etdi və Böyük İpək yolunun Mərkəzi
Asiyayadək uzanan hissəsinə nəzarət Çinin əlindən çıxdı.
VIII əsr
Çində feodallar dövlət torpaqlarını özbaşına tutmağa başladı.
960-1260-cı illər
Çində Sun sülaləsinin hakimiyyəti dövrü.
1215-ci il
Çingiz xanın qoşunları Şimali Çini işğal etdi.
XIV əsrin ortaları
Çində monqol əsarətinə qarşı üsyan baş verdi.
1368-ci il
Çində Min sülaləsi hakimiyyətə gəldi.
1368-1644-cü illər
Çində
Min sülaləsinin hakimiyyəti dövrü.
XVI əsr
Koreya, Vyetnam və Tibet Çindən asılı vəziyyətə düşdü.
***
224-cü il
Ərdəşir Babəkan Parfiya dövlətinin varlığına son qoydu.
226-cı il
Ərdəşir Babəkan
tərəfindən Sasanilər dövlətinin əsası qoyuldu.
226-651-ci illər
Sasanilər dövlətinin mövcud olması dövrü.
III əsrin əvvəlləri
Sasanilər imperiyası Cənubi Qafqazı, o cümlədən Atropatenanı ələ keçirdi və
Xarəzm, Xorasan, Mərv üzərində nəzarəti ələ keçirdi.
III əsr
İranda Manilik hərəkatı baş verdi.
III-V əsrlər
Sasanilər dövlətində
feodal münasibətləri yarandı.
488-531-ci illər
Sasani şahı I Qubadın hakimiyyəti dövrü.
V əsrin ikinci yarısı
Sasanilər dövləti Ağ Hun imperatorluğundan asılı vəziyyətə düşdü.
481-529-cu illər
İranda Məzdəkilər hərəkatı baş verdi.
529-cu il
Məzdək edam edildi.
531-579-cu illər
Sasani şahı I Xosrovun hakimiyyəti.
VII əsrin 30-cu illəri
Sasanilər dövləti ərəb dövlətinin hücumuna məruz qaldı.
651-ci il
Sasanilər dövləti ərəblər tərəfindən süquta uğradıldı.
***
III əsr
Cənubi Qafqaz Sasanilər tərəfindən işğal edildi.
VII-VIII əsrlər
Cənubi Qafqaz ərəb işğallarına məruz qaldı.