ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
25
sa, İngiltere, Almanya, İtalya ve Belçika arasında İsviçre’de imzalandı (1925). Bu ant-
laşma ile Almanya’nın Fransa ve Belçika ile sınırları kesin olarak belirlendi. Locarno
Antlaşması ile Almanya yeniden uluslararası işbirliğine katılmış oldu. Almanya 1926
yılında Milletler Cemiyeti’ne üye olarak kabul edildi. 1925- 1930 yıllarını
kapsayan
Locarno dönemi, gerginliğin azaldığı ve iki savaş arası dönemin ‘’altın yılları’’ olarak
kabul edilmektedir.
Fransa, ABD’ye daha yakın olmak ve ilişkileri güçlendirmek için savaşı kanun
dışı kabul eden bir antlaşma teklif etti. ABD Dışişleri Bakanı Kellogg, savaşı bir millî
politika aracı olarak kullanmaktan vazgeçme önerisini dünyadaki bütün devletlerce
imzalanarak çok taraflı bir antlaşma yapılmasını ileri sürdü. İngiltere ve Fransa bu kar-
şı teklife tereddütle yaklaştılar. Ancak bu iki ülkenin kamuoyları Kellogg’un teklifine
büyük destek verince Fransa ve İngiliz hükûmetleri antlaşmayı kabul etmek zorunda
kaldılar. 1928 yılında Paris’te imzalanan Kellogg Paktını ilk önce ABD, İngiltere, Fran-
sa, Almanya, İtalya, Japonya, Polonya, Çekoslovakya ve Belçika imzaladı. 1928 yılı so-
nuna kadar aralarında Sovyetler Birliği ve Türkiye’nin de olduğu 46 ülke pakta dâhil
oldu. İki savaş dönemi arasının en önemli gelişmelerinden olan Kellogg Paktı’nı im-
zalayan
devlet-
ler anlaşmaz-
lıkların çözümü
için savaş yolu-
nu tutmayacak-
larını ve bütün
anlaşmazlıkları
barış
yoluyla
çözümleyecek-
lerini taahhüt
ediyorlardı. An-
cak pakta üye
devletlerin ve
özellikle İngil-
tere ve Fransa’nın samimiyetten uzak politikaları, Almanya, İtalya ve Japonya’nın
1930’lardan sonra takip ettikleri saldırgan politikalar, Kellogg Paktı’nın anlamını or-
tadan kaldırdı.
Barışı korumaya yönelik bu çabalar II. Dünya Savaşı’nın çıkmasını önleyeme-
miştir. Bunda büyük devletlerin iç ve dış politikalarında meydana gelen gelişmeler
de önemli rol oynamıştır.
2. Avrupa’da Sosyal ve Ekonomik Hayat
I. Dünya Savaşı’nın ardından Avrupa’da önemli siyasi gelişmeler meydana gel-
di. Çoğu ülkede yetişkin erkeklere ve bazı ülkelerde kadınlara oy hakkı verildi. İstih-
dam ve çalışma şartlarında yasal düzenlemeler yapıldı.
Harita. 01.04: Briand – Kellogg Paktı’na 1928 – 1929 Yıllarında Katılan
Devletler
ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
26
Gıda ve ham madde fiyatlarında görülen düşüş Avrupa’da köylü ve çiftçile-
rin durumunu kötüleştirdi. Almanya’da hızla yükselen enflasyon ekonomik hayatı
felce uğrattı. 1920’li yıllarda ABD ekonomisi hızla büyürken borçlanmaya dayalı bir
tüketim patlaması yaşanıyordu. Aynı yıllarda ülkelerini yeniden imar ve inşa etmek
isteyen Avrupa devletleri de ABD bankalarından borç para alıyordu. Ekim 1929’da
ABD borsasının çökmesi üzerine Amerika verdiği borçları geri istedi. Borçlarını öde-
yemeyen çok sayıda şirket ve banka battı. İşsizlik hızla yükseldi.
Almanya’da Adolf
Hitler’in 1933’te ikti-
dara gelmesi ile kök-
lü bir rejim değişik-
liği meydana geldi.
Hitler sıkı
bir disiplin
ve çalışma sonunda
işsizliği sona erdirdi.
Almanya’yı kısa bir süre
içinde Avrupa’nın en
etkin gücü hâline ge-
tirdi. İtalya’da I. Dünya
Savaşı’ndan sonra mey-
dana gelen huzursuzluklar 1922’de Faşist Partisini (Partito Nazionale Fascista)iktida-
ra getiren bir hükûmet darbesine yol açtı.
3. Totaliter Rejimlerin Kuruluşu
a. İtalya’da Faşizm
İtalya I. Dünya Savaşı’na egemenlik alanını genişletmek ve yeni sömürgeler
elde etmek için girmişti. Ancak Paris Barış Konferansı’nda İtalya
isteklerini elde ede-
memişti. Savaş, İtalya’da ekonomik hayatı olumsuz etkiledi. İtalyan hükûmeti büyük
bir borç, büyüyen bir dış ticaret açığı ve yüksek enflasyon ile karşı karşıyaydı. Üstelik
savaş sırasında halkın desteğini almak için köylülere toprak, işçilere ücret artışı va-
detmişti. Bu söz yerine getirilemeyince grevler ve işgaller birbirini takip etti. Ülkenin
her tarafına dağılmış olan asker kaçakları, terhis olan askerler ve aydınların beklen-
tileri karşılanamamıştı.
Bu durum Benito Mussolini’nin lideri olduğu Faşist Partisi’nin işine yara-
dı. İtalya’da faşist hareket 1919 yılında örgütlenmiş ve o yıl yapılan seçimlerde 35
milletvekili çıkarmıştı. Faşist Parti 1922 yılında 200.000 ‘’kara gömlekli’’ taraftarı ile
Napoli’den Roma’ya doğru yürüdü. Kral Vittorio Emmanuella, başbakanlığı
Faşist
Parti’nin başkanı Mussolini’ye vermek zorunda kaldı.
İktidarı mutlak şekilde ele geçiren Mussolini muhalefeti tümüyle ortadan kal-
dırdı. Mussolini kısa sürede İtalya’da birliği sağladı. İşsizliği ortadan kaldırmaya yöne-
lik adımlar attı ve toplumsal reformlara girişti. Mussolini, Paris Barış Konferansı’nda
Resim 01.08: Alman Lideri Adolf Hitler
ÇAĞDAŞ TÜRK VE DÜNYA TARİHİ 1
27
küçük düşürülen İtalya’yı
Roma İmparatorluğu’nu
yeniden kurarak yine dün-
yanın etkin güçlerinden
biri hâline getirmeyi amaç-
lıyordu.
b.Almanya’da Na-
zizm
Almanya I. Dünya
Savaşı’ndan sonra ağır bir
ekonomik
kriz ve siyasal
çatışmaların içine girdi.
1919 yılında Weimar kasa-
basında toplanan kurucu
meclis yeni bir anayasa yaptı. Weimar Anayasası ile Almanya’da demokratik bir dü-
zene geçildi. Bu sırada Versay Antlaşması’nın ağır tamirat borcu enflasyonun patla-
masına, üretim ve ekonomik hayatın felç olmasına yol açtı. 1929 dünya ekonomik
krizi Almanya’yı daha kötü hâle düşürdü. Endüstri üretimi yarı yarıya azaldı. Çok sa-
yıda ticaret firması iflas etti. Milyonlarca insan işsiz kaldı.
Bu durum Nazi Partisine
iktidar yolunu açtı.
Resim 01.09: Benito Mussolini
Resim 01.10: Nazilerin Propaganda Afişleri
Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisinin ( National Sozialistische Deutcsche
Arbeiterpartel) veya kısaca Nazi Partisi’nin başlangıcını, 1918’de Münih’te kurulan
Alman İşçi Partisi teşkil eder. Bu parti 1920’de Nasyonal Sosyalist Alman İşçiPartisi
adını almış ve Adolf Hitler’in 1919’da partinin liderliğini ele almasıyla etkinliğini
artırmıştır.
E
BİLGİ NOTU