Ankara üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ

146 
serbest  iradeleri  ile  istediğine  yönelik  beyanda  bulunmaları  gerekeceğinden,  yasal 
temsilcinin anlaşmalı boşanma davası açamayacağını, boşanma için fiili bir durumun 
arandığı ortak hayatın kurulamaması nedeniyle boşanma davasının ise yasal temsilci 
tarafından açılmasına bir engel bulunmadığını söylemiştir. 
Ayırt etme gücüne sahip olmayan, vesayet altında bulunan kişinin adına yasal 
temsilcisinin  dava  açabilmesi  için,  TMK  Md.  462/  bent  8  uyarınca  Sulh  Hukuk 
Mahkemesinin iznini alması gerekir. Vasi, Sulh Hukuk Mahkemesinin kontrolünden 
geçmeden boşanma davası açmamalıdır. Bu husus dava şartıdır.
581
 
Tam ehliyetsiz eşe karşı ayırt etme gücüne sahip diğer eş tarafından boşanma 
davası  açılmasında  hiçbir  sorun  yoktur.  Bu  durumda  davalı  eşin  yasal  temsilcisi 
açılan davayı yürütür. Yasal temsilci yoksa davayı takip için bir kayyım atanır.
582
 
Yargıtay  da  tam  ehliyetsizler  aleyhine  açılan  boşanma  davalarında  yasal 
temsilcilerin  davalı  konumundaki  tam  ehliyetsizi  temsil  etmesinin  bir  zorunluluk 
olduğunu  belirtmekte
583
,    yine  doktrinle  paralel  olarak  tam  ehliyetsizin  yasal 
temsilcisinin  tam  ehliyetsiz  adına  boşanma  davası  açabileceğini  de  kabul 
etmektedir.
584
 
 
 
 
                                                           
581
   Öztan, (Yeni Aile), s. 439.
 
582
   Ayrıntılı bilgi için bkz. yukarıda s. 26 vd.
 
583
   Y 2 HD, 07.06.2007, 20487-9650: “…Davacı kadın akıl hastalığı sebebine dayanarak boşanma 
isteminde  bulunmuştur.  Davalının  akıl  hastası  olup  olmadığının  resmi  sağlık  kurulu  raporuyla 
tespit edilmesi, akıl hastası olduğunun anlaşılması durumunda davalıya vasi atanması konusunda 
vesayet  makamına  bildirimde  bulunulması,  vesayet  makamı  tarafından  atanacak  olan  vasiye 
davanın  yöneltilmesi,  tarafların  kanıtlarının  toplanması  ile  sonucu  uyarınca  karar  verilmesi 
gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru bulunmamıştır.”(Gençcan, s. 
274, dn. 834).
 
584
    Y  2  HD,  08.03.2005,  2495-3499:  “…Davacı  Gülüzar  vesayet  altında  olup,  dava  açılması  için 
Türk  Medeni  Kanunu’nun  462/8.  maddesine  göre  vesayet  makamının  izni  gerekir.  Bu  husus 
dava  şartıdır. Dava açma  yetkisine  ilişkin izin belgesi alınmadan  yazılı şekilde  karar  verilmesi 
doğru görülmemiştir…”(Gençcan, s. 1325, dn. 249). 

---

147 
IV.  4728  SAYILI  AMK’DEKİ  “UYUŞMAZLIKLARIN  SULH  YOLUYLA 
ÇÖZÜMLENMESİ” SORUNU 
A.  Genel Olarak 
4787  sayılı  Aile  Mahkemelerinin  Kuruluş,  Görev  ve  Yargılama  Usullerine 
Dair Kanun(AMK) ile kurulmuş olan aile mahkemeleri aile hukukundan kaynaklanan 
dava ve işleri görmek üzere kurulmuştur. 
AMK’nin  “Usul  Hükümleri”  başlıklı  7.  maddesi  ile  aile  mahkemelerinde 
görülecek dava ve işlerin çözümünde geçerli olacak usul kuralları düzenlenmiştir. 
AMK’nin  7.  maddesine  göre:  “Aile  mahkemeleri,  önlerine  gelen  dava  ve 
işlerin özelliklerine göre, esasa girmeden önce, aile içindeki karşılıklı sevgi, saygı ve 
hoşgörünün  korunması  bakımından  eşlerin  ve  çocukların  karşı  karşıya  oldukları 
sorunları tespit ederek bunların sulh yoluyla çözümünü, gerektiğinde uzmanlardan da 
yararlanarak  teşvik  eder.  Sulh  sağlanamadığı  takdirde  yargılamaya  devam  olunarak 
esas hakkında karar verilir. 
Özel  kanunlardaki  hükümler  saklı  kalmak  kaydıyla,  bu  Kanunda  hüküm 
bulunmayan  konularda  Türk  Medenî  Kanununun  aile  hukukuna  ilişkin  usul 
hükümleri ile Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu hükümleri uygulanır.” 
Buna göre, aile mahkemelerinde görülecek anlaşmazlıklarda haklı ve haksızın 
belirlenmesinde uygulanacak usul hükümleri sıralaması şöyle olmalıdır
585
: 
1-  Özel kanunlardaki hükümler 
2-  AMK ile düzenlenmiş olan usul kuralları 
3-  Medeni  Kanun’un  Aile  Hukukuna  ilişkin  usul  hükümleri  (MK  m.  138, 
146, 160, 168, 177, 182, 184, 201, 207, 214, 222, 241, 243, 245, 261, 283, 
284, 285, 286, 287, 288, 289, 290, 291, 294, 297, 298, 299, 301, 302, 326, 
                                                           
585
   Baktır, Selma: Aile Mahkemeleri, Ankara 2003, s. 66.
 

---

148 
329, 365, 388, 400, 411, 419, 420, 421, 422, 430, 433, 436, 437, 446, 461, 
464, 469, 484) 
4-  Hukuk Muhakemeleri Kanunu(HMK) hükümleri 
 
B. Uyuşmazlıkların Sulh Yoluyla Çözümlenmesi 
4787  sayılı  AMK’deki  bu  usul  kuralı  ile  bu  mahkemenin  kuruluş  amacına 
uygun  olarak  aile  birliğinin  öncelikle  devamını  sağlamaya  yönelik  yöntemlerin 
gerektiğinde uzmanlardan da yararlanılmak suretiyle kullanılması ve bunların başında 
sulh yolunun aranması zorunluluğu getirilmiştir. 
Sulh yoluna başvurulmasının zorunlu olup olmadığı konusunda farklı görüşler 
bulunmaktadır.  Bir  görüşe  göre;  “  Sulh  yoluyla  çözüme  teşvikle  ilgili  usul  kuralı 
(AMK,  md.7/1)  aile  mahkemelerinin  görevine  giren  tüm  dava  ve  islerde  geçerli 
olduğundan bu usul kuralına uyulmadan karar verilmiş olması yasaya aykırıdır ve bu 
nedenle  yasa  yolu  denetiminde  bozma  nedenidir  “denilmektedir.
586
  Yine,  bu  görüşe 
göre  kanunun  lafzından,  bu  usul  kuralına  uymamanın,  yani  aile  mahkemesinde 
cereyan  eden  yargılamada  uyuşmazlığın  “sulh  yoluyla  çözümü”  için  girişimde 
bulunulmadan  hüküm  verilmesinin  yaptırımının,  mutlak  bozma  sebebi  olarak  kabul 
etmek gerektiği anlaşılmaktadır.
587
 
Başka  bir  görüşe  göre  ise,  kanun  burada  bir  zorunluluk  getirmemiş  olup, 
mahkemeye gelen dava işlerin niteliğine göre hakime tanınmış bir takdir yetkisi söz 
konusudur.  Aile  mahkemesi  hakimi,  bu  kanundaki  takdir  yetkisini  kullanırken  önce 
araştırma  ve  incelemede  bulunarak,  tarafların  sulh  olma  konusunda  kesin  olarak 
                                                           
586
   Baktır, s. 77; Ayan, Serkan: Evlilik Birliğinin Korunması, TBB, Ankara 2004, s. 132.
 
587
   Karagülmez,  Ali/  Ural,  Sezai:  Aile  Mahkemelerinin  Kuruluş  Görev  ve  Yargılama  Usulleri, 
Ankara 2003, s. 177.
 

---