Aparan yol kimi
Yüklə 320 Kb. Pdf görüntüsü
|
Fuad Mammadov Kulturologiya offcktivli hayat va faalivvata aparan vol klmi • Dünya mədəniyyəti beynəlxalq universiteti layihəsindən iqtibaslar.... 196 o Mədəniyyətin tarixi və nəzəriyyəsi sahəsində elmi dərəcə iddiaçılarına tövsiyyələr ................................................................... 202 • Mədəniyyət və qloballaşma ■ Qloballaşma şəraitində beynəlxalq sosial-mədəni siyasətin vəzifələrinin görünüşü....................................................................... 203 o Kulturologiyanın metodologiyası ■ Kulturologiyanın metodologiyası.............. i......................................... 204 o kulturologiyanın piramidası II HİSSƏ. AYRI-AYRI MƏQALƏLƏR, M ƏRUZƏLƏR, ÇIXIŞLAR. 1. Kulturologiya insan texnologiyaları və imkanları haqqında elm kimi...208 2. Dünya mədəniyyəti və elminin inkişafı tarixindən............................230 3. Dünya mədəniyyəti və Azərbaycan cəmiyyəti: müqaisəli təhlil, problemlər və onların həlli yollan.....................................................259 4. Mədəniyyət siyasəti məsələsinə dair................................................... 272 5. Vətəndaş cəmiyyətində mədəniyyət siyasətinin fərmalaşdınlmasına elmi yanaşma haqqında......................................................................280 6. Demokratik Azərbaycanda mədəniyyət inkişafının idarəolunmasına yeni yanaşma haqqında......................................................................291 7. Qloballaşma şəraitində ruhi mədəniyyətin həyat və fəaliyyətin fəlsəfəsi və texnologiyası kimi görünüşü haqqında........................ 305 8. Mədəniyyət sivilizasiyanın yaradıcı amili kimi, kamilliyə, sülhə və çiçəklənməyə aparan yol kimi........................................................... 319 9. YUNESKO, mədəni dəyərlər və kulturoloji təhsil............................. 328 10. Azərbaycan mədəniyyəti dünya sivilizasiyası kontekstində.........Г336 11. Azərbaycan Respublikasında ruhi mədəniyyətin inkişafı problemləri, üstünlükləri və texnologiyaları haqqında..................... 343 12. Azərbaycan mədəniyyətinin modemləşdirməsinin aktual problemləri haqqında.............................................................................................. 373 13. Dünya mədəniyyəti və azərbaycanlıların özünüdərki..................... 389 14. XX əsrin əvvəllərində Azərbaycanda siyasi mədəniyyət haqqında...393 15. Mədəniyyət anlayışına elmi yanaşma və azərbaycan dilində kulturoloji terminologiya haqqında................................................... 397 16. Tövsiyyə olunan ədəbiyyat. ................................................................399 12 KuadjMammədpv Kulturologiya cffektivli havat уд faalivvata aparan vol G İR İŞ Dünya sivilizasiya tarixinin müasir mərhələsində şəxsiyyət, cəmiyyət və dövlətin həyatında kulturologiyanın əhəmiyyəti dönmədən artmaqdadır. İnsanın həyat fəaliyyətinin təkmilləşlməsi, qloballaşmadan yaranan yeni tələblər, dövlət və cəmiyyətin inkişafı, yeni texnologiyalardan düzgün istifadə üçün şəxsiyyət və liderlərin hazırlanmasına olan ehtiyac siyasi, sosial-iqtisadi və beynəlxalq proseslərin sistemli kulturoloji təhlilinə xüsusi ehtiyac yaratmış, bu isə, öz növbəsində humanitar elmlərin qovşağında yaranan bu sintezli elm sahəsinin əhəmiyyətinin artmasına səbəb olmuşdur.Kulturoloji tədqiqat, təhsil və maarifçilik olmadan balanslaşdırılmış siyasət və effektli dövlət idarəçiliyi, rəqabətqabiliyyətli iqtisadiyyat və yüksək sosial etika, beynəlxalq münasibətlər və dünyada mədəniyyətin bərqərar olmasını təsəvvür etmək mümkün deyil.Deyilənləri nəzərə alaraq, professor Fuad Məmmədovun “Kulturologiya - effektli həyat fəaliyyətinə doğru gedən yoldur ” monoqrafiyası Azərbaycanda elm, təhsil və mədəniyyətin inkişafına qiymətli töhfədir. Əsərdə mədəniyyətin modernləşdirilməsi və mədəni irsin qorunmasının zəruriliyini qeyd edən müəllif, azərbaycanın qabaqcıl alim və mütəfəkkirlərinin bir neçə nəslinin maarifçilik ideyalarının məntiqi inkişafını nəzərdən keçirir. Tədqiqat M.F.Axundovun. A.A.Bakıxanovun , H.Cavidin, Əhməd Ağa oğlu. Əli bəy Hüseynzadə, M.Ə.Rəsulzadə, Ü.Hacıbəyov, S.Vurğun və digər görkəmli ziyalıların ölkədə hökm sürən cəhalətin aradan qaldırılması naminə milli dirçəliş yollarım müəyyənləşdirməkdə mədəniyyət anlamına düzgün yanaşdıqlarını və Azərbaycan xalqının tərəqqipərvər inkişafında mədəniyyətin həlledici rolunu təsdiq edir. Monoqrafiyada insanın təkmilləşməsi, cəmiyyətin sosial inkişaf və tərəqqisi üçün yeni imkanlar açan bir çox əməli əhəmiyyətli kulturoloji biliklər vardır. Monoqrafiya iki hissədən ibarətdir. Birinci hissədə insan, cəmiyyət və dövlətin həyat fəaliyyəti haqqında düzgün elmi təsəvvürlərin formalaşmasına yardım edən mədəniyyət və kulturoloji konsepsiya,düstur və baza anlayışları verilmişdir. İkinci hissədə insan və cəmiyyətin aktual problemlərindən olan sosial- mədəni siyasət, idarəetmə, vətəndaş cəmiyyəti və demokratiya 13 Kuad Mammadov Kulturologiva cffektivli ho vat v.i faalivvata anaran vnl mədəniyyətinin həm milli , həm də qlobal miqiyasda geniş kulturoloji təhlilinə həsr olunmuş müxtəlif illərdə yazılan məruzə, məqalə və çıxışlar verilmişdir. Kitabın birinci hissəsində sistemləşdirilmiş biliklər ensiklopedik xarakter daşıyır. Burada elmə əsaslanan metodologiya 'daxilində kulturologiyanın predmet və elmi aparatı, insanın həyat fəaliyyətinin müxtəlif sahələri, həyatı təmin edən sistemlər, sosial mədəniyyətin komponentləri, mədəniyyətin yaradılması mexanizmi və funksiyaları, “ruhi istehsal”, mədəniyyətin mənşə xüsusiyyətləri , yaradıcı təfək kürün səviyyə və tipləri mədəniyyətin formalaşma səbəbləri haqqın da məlumat verilir. Müəllif tərəfindən intellektual, etik, hüquqi, idarə etmə, elitar, kütləvi mədəniyyət, ruhi (əqli və mənəvi) və maddi mə dəniyyət, mədəniyyət və anti-mədəniyyət, sülh mədəniyyəti, qender mədəniyyəti, mədəni tərəqqi və mədəni inqilabın xüsusiyyətləri, sivilizasiyanın əlamətləri və mədəniyyətin tarixi tipləri aşkar edilir. Mədəniyyətin milli-etnik xarakteristikası və mədəni dəyərlərə həsr olunmuş bölmədə Şərq və Qərb mədəni inkişafının xüsusiyyətlərinin araşdırılması böyük maraq doğurur. Əsərdə L.A.Uayt, A.Maslou, L.E.Qertman. M.B.Yeşiç, Q.A.Antipova, A.N.Koçergina, V.S.Polikar- povanın mədəniyyət konsepsiyaları nəzərdən keçirilir. Müəllif A.Toynbi, K.Yaspers, O.Şpenqler, H.Hesse, M.Haydegger, İ.Sabu- ro.T.Parsons, Y. Şepanski, E.Giddens, Y.Heyzinq, S.Lemm, K.Levi- Stros, N.Smelzer, P.Sorokina, V.Diltey, G.Zimmel, İ.Herder, F.Nitşe, E.Orteqa-i-Qasseta. E.Qusserl, N.Danilevski, K.Leontyev, N.Trube- tskoy, P.Sabitski, L.Qumilyov, M.Kim, M.Kaqan, Y.Lotman və digər görkəmli alimlərin mədəniyyət anlamına yanaşmalarını göstərir. İnsanın həyat fəaliyyətinin müxtəlif sahələri haqqında məlum ictimai-elmi bilıiklərin sintezi və yaradıcılıqla işlənməsi ilə bərabər, müəllif ictimai-mədəni tərəqqinin imkanları, texnologiyaları, xüsusiyyət və mahiyyətini daha yaxşı anlamağa imkan verən şəxsi şərh və təriflərini də yaratmışdır. Onların içərisində mədəniyyətin elmi anlamını və kulturologiyanın “piramidasını” qeyd etmək olar. Müəllif kulturologiya elmində ilk dəfə olaraq, mədəniyyətin, insan fəaliyyətinin, istehsalın, idarəetmənin effektivliyi, mədəniyyətin entropiyası, mədəni insanın səadət düsturu və faydalı iş əmsalını şərh etmişdir. Kitabın yeni biliklər bloku insan həyatını təmin edən ruhi 14 Fuad IVUmmadov Kulturologiva effektivli havat va faalivvata aparan yol və maddi komponentlər, mədəni inkişafın obyektiv-tarixi faktorları, Azərbaycanın mədəni inkişaf tarixinin ayn-ayn dövrlərinin kulturoloji təhlilinin nəzədən keçirilməsi ilə tamamlanır. Mədəniyyəti bütöv sosial sistem kimi nəzərdən keçirən müəllif, ilk dəfə olaraq, iqtisadiyyatın mahiyyətini mədəniyyətin sosial institutu baxımından aşkarlamış, mədəniyyət sahəsində dövlətin prioritetlərini müəyyənləşdirmiş, ölkə inkişafının keyfiyyət və sürət artımını təmin edən tövsiyələr hazırlamışdır. Müəllif mədəniyyətin öyrənilməsinin əsas prinsip və metodlarını, onun inkişaf dinamikasını göstərən kulturoloji metodologiyanın mahiyyət, məqsəd və imkanlarını təsvir edir, sistemli kulturoloji təhlilə əsaslanan kulturologiya piramidasının məntiqi pillələri baxımından, mürəkkəb sosial-mədəni və siyasi problemlərin həlli yollarını meydana çıxarır. Dövlət və cəmiyyətin aktual problemlərinin tədqiqi əsasında, müəllif, Azərbaycanda mədəniyyətin modernləşdirilməsi, eləcə də qloballaşma şəraitində beynəlxalq sosial-mədəni siyasət üzrə təkliflər hazırlamışdır. Fuad Məmmədovun dünya mədəniyyətinin fundamental tarixi və nəzəri problemlərinin təhlili üzrə Azərbaycanda və xarici ölkələrdə etdiyi çıxış, məruzə və nəşr olunmuş, dünya mədəniyyətinin fundamental tarixi və nəzəri problemlərinin təhlilinə yönələn elmi məqalələrinin vahid monoqrafiyada toplanması kultirologiya üçün mühüm əhəmiyyət daşıyır. Əsasən kitabın ikinci hissəsində toplanmış bu çıxış və məqalələr insanın inkişafi, sosial-mədəni siyasət, idarəetmə mədəniyyəti və sülh mədəniyyəti məsələlərinə həsr olunmuşdur. Müəllif mədəniyyət siyasəti və mədəniyyətin idarə edilməsinin əsas prinsipləri, demokratik cəmiyyətdə idarəetmə mədəniyyətinin mahiyyəti və texnologiyalan, qlobal idarəetmə mədəniyyətinin xüsusiyyətləri, liderlik problemləri və digər məsələlərə elmi yanaşmanı əsaslandırmışdır. Əsərdə qloballaşma şəraitində həyat fəaliyyəti texnologiyalan və ruhi mədəniyyətin fəlsəfi problem kimi nəzərdən keçirilməsi yenilik xarakteri daşıyır. Adı çəkilən əsərlərdə Şərq və Qərbin elmi-mədəni inkişafi və tarixi nailiyyətlərinin mərhələləri nəzərdən keçirilir. Müəllif, bununla, mədəniyyəti sivilizasiyanın yaradıcı faktoru, kamillik, sülh və tərəqqiyə doğru alternativi olmayan yol olduğunu göstərməyə can atır. Yaratdığı konsepsiya, tərif, düstur və mexanizmlərin mahiyyət və 15 Yüklə 320 Kb. Dostları ilə paylaş:
|