AZE – 2016/1
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
I. Ərizə formasının doldurulmasından öncə nələri bilmək lazımdır
Məhkəmə hansı işlərə baxa bilər?
Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi yalnız Avropa İnsan Hüquqları Konvensiyasında müəyyən
olunmuş hüquqlarının pozulduğunu iddia edən şəxslər, təşkilatlar və şirkətlərdən gələn şikayətlərə
baxan beynəlxalq məhkəmədir. Konvensiya bir çox Avropa Dövlətlərinin müəyyən əsas hüquqların
təmin edilməsi barədə razılığa gəldiyi beynəlxalq müqavilədir. Bü hüquqlar Konvensiyanın özundə,
eləcə də yalnız bəzi dövlətlərin qəbul etdiyi 1, 4, 6, 7, 12 və 13 saylı Protokollarda əks olunmuşdur.
Protokolların mətnləri bu sənədə əlavə olunur, onları oxumaq məsləhət görülür.
Məhkəmənin hər növ şikayətlərə baxmaq səlahiyyəti yoxdur. Onun səlahiyyətləri, Konvensiyada
nəzərdə tutulmuş kimin, nə zaman və nə barədə şikayət etmək qabiliyyətini məhdudlaşdıran
qəbuledilənlik meyarları ilə müəyyənləşir. Məhkəmə tərəfindən baxılan ərizələrin 90%-dən çoxu
qəbul edilməz elan edilir. Bu səbəbdən Məhkəməyə müraciət etmədən öncə şikayətinizin aşağıda
göstərilən qəbuledilənlik tələblərinə müvafiq gəlməsini yoxlamalısınız.
Məhkəmə işinizə yalnız aşağıdakı şərtlər daxilində baxa bilər:
şikayətlər Konvensiya və Protokollarda müəyyən olunmuş bir və ya daha çox hüquqların
pozuntusuna aid olduğu halda;
Məhkəmə yalnız Konvensiyanı və ya müvafiq Protokolu heç də ratifikasiya edən Dövlətə
qarşı olan şikayətlərə baxa bilər (Bütün Dövlətlər heç də hər bir Protokolu imzalamamışlar,
imzalama siyahısını Məhkəmənin internet saytında yoxlayın
www.echr.coe.int/applicants
).
şikayətlər hakimiyyət orqanlarının (qanunverici, inzibati, məhkəmə orqanları və s.)
məsuliyyətinə aid olan məsələlərlə bağlı olmalıdır; Məhkəmə fərdi şəxslərə və ya özəl
təşkilatlara qarşı yönəldilmiş şikayətlərə baxa bilməz.
şikayətlər, Konvensiya və müvafiq Protokolun Dövlət tərəfindən imzalanmasından sonra
baş verən hadisələrə aid olmalıdır (Hər bir Dövlət üçün qüvvəyə minmə tarixlərini
Məhkəmənin internet saytindakı sıyahıda yoxlaya bilərsiniz
www.echr.coe.int/applicants
);
əsas hüquqların pozuntusuna şəxsən və birbaşa məruz qaldığınız halda (“zərərçəkən“
statusuna malik olduğunuz halda);
siz ölkədaxili səlahiyyətli qurumlara pozulmuş hüquqlarınızı bərpa etmək imkanı
vermişsinizsə (“ölkədaxili hüquq müdafiə vasitələrinin tükənməsi”); ölkədaxili hüquq
müdafiə vasitələrinin tükədilməsi o deməkdir ki, Məhkəməyə müraciət etməmişdən əvvəl
yurisdiksiyaya malik ən yüksək məhkəmə daxil olmaqla eyni şikayət üzrə daxili
məhkəmələrə müraciət etmisiniz. Bura prosessual müddətlər də daxil olmaqla, yerli
məhkəmə prosedur qaydalarına əməl etmək daxildir. Halbuki, səmərəli olmayan
vasitələrdən və normal apellyasiya prosedurundan kənar istisna və ya fövqəlada
vasitələrdən istifadə etməyə ehtiyac yoxdur.
ərizə forması son ölkədaxili qərarın çıxarıldığı tarixdən etibarən altı ay ərzində
Məhkəməyə təqdim olunmuşdur. Altı-aylıq müddət ən son instansiya hesab edilən
məhkəmə və ya səlahiyyətli orqanın iş üzrə qərar çıxardığı, və ya qərarın Sizə və ya
hüquqşünasınıza təqdim etdiyi tarixdən hesablanır. Şikayət üzrə səmərəli hüquq mudafiə
vasitəsinin olmadığı təqdirdə, altı-aylıq müddət şikayət edilmiş hərəkət, tədbir və ya qərarın
tarixindən hesablanır. Altı-aylıq müddət yalnız Məhkəməyə Məhkəmə Qaydalarının 47-ci
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
2/10
qaydasına uyğun şəkildə (Ərizə formasına əlavə məlumata bax) doldurulmuş ərizə forması
təqdim edildiyi halda dayandırılır. Bu müddət bazar günü və ya ictimai bayram günləri ilə
üst-üstə düşdüyü halda belə altı ayın son günündə bitir. Beləliklə, ərizə forması və tələb
olunan bütün məlumat və sənədlər Məhkəməyə altı-aylıq müddətin son günündə və ya son
günündən əvvəl göndərilməlidir. Ərizəni poçt ilə vaxtında göndərin.
şikayətləriniz tutarlı dəlillərə əsaslanmalıdır; iddialarınızı əsaslandırarkən işin halları aydın
təsvir olunmalı və sənədlər, qərarlar, tibbi rəylər, şahid ifadələri və digər materiallarla
sübut edilməlidir;
şikayət etdiyiniz məsələlərin əsas hüququn pozuntusu ilə nəticələndiyini aydın şəkildə
göstərə bilməlisiniz. Siz sadəcə olaraq məhkəmə qərarının yanlış və ya səhv olması iddiası
ilə müraciət edə bilməzsiniz; Məhkəmə ölkədaxili məhkəmələrə münasibətdə apellyasiya
instansiyası deyil və onların qərarlarını ləğv edə və ya onlara düzəliş edə bilməz;
sizin şikayətinizə Məhkəmə və ya digər beynəlxalq qurum tərəfindən artıq baxılmayıbsa.
Həmçinin, nəzərə almalısınız ki, Məhkəməyə hər il on minlərlə şikayət ərizəsi təqdim olunur.
Məhkəmənin əsaslandırılmamış və ya beynəlxalq nəzarət qurumunun baxmalı olduğu qəbildən
olmayan az əhəmiyyətli və təkrarlanan şikayətlərə baxmağa yetəcək resursları yoxdur. Belə şikayətlər
Məhkəməyə müraciət etmə haqqından sui-istifadə kimi qiymətləndirilərək rədd edilə bilər. Bu, eyni
zamanda, ərizəçinin təqdim olunmuş ərizə formasında təhqiramiz və həqarətli dil işlətdiyi zaman baş
verə bilər.
Həmçinin, şikayət olunan hallarla bağlı ərizəçiyə real ziyan və ya əhəmiyyətli zərər dəymədiyi,
ölkədaxili məhkəmələr tərəfindən məsələyə artıq baxıldığı və beynəlxalq səviyyədə qaldırılacaq
dərəcədə insan hüquqları pozuntusu olmadığı hallarda şikayət ərizəsi rədd edilə bilər.
Yuxarıda göstərilənlərlə əlaqədar, Siz hüquqşünasa və ya qəbuledilənlik meyarları haqqında
məlumatın və təkrarlanan suallara cavabların yerləşdirildiyi Məhkəmənin internet saytına müraciət
edə bilərsiniz.
II. Ərizə formasını necə doldurmalı
Ərizə formasının düzgün doldurulması qaydaları Məhkəmə Qaydalarının 47-ci qaydasında öz əksini
tapmışdır (ərizə formasında baxın); bu barədə əlavə məlumat bu Qaydalara qoşmada, eləcə də
Məhkəmənin
http://www.echr.coe.int/applicants
internet saytinda olan Məhkəməyə Şikayət
Verilmə Qaydaları Praktiki Təlimatda verilmişdir. Aşağıda praktiki izahatlar və məsləhətlər verilmişdir;
şikayətinizin tam hesab edilərək qəbul olunması üçün səhvlərə yol verməmək istəyirsinizsə,
aşağıdakıları oxumağı məsləhət görürük.
ƏRİZƏ OXUNAQLI OLMALIDIR. Çap ilə yazılması məsləhət görülür.
SİZİN VƏZİYYƏTİNİZƏ MÜVAFIQ OLAN BÜTÜN SAHƏLƏR DOLDURULMALIDIR. Əks halda
sizin ərizə formanız tamamlanmamış hesab edilərək rədd ediləcəkdir.
Simvollar və ya abreviaturalardan istifadə etməyin: məzmunu sözlərlə aydın şəkildə izah
edin.
FİKRİNİZİ YIĞCAM İFADƏ EDİN.
Ərizə formasını Məhkəmənin internet saytından yükləyin və
mümkündürsə bu formanı elektron şəkildə doldurun. Bu, işinizə
baxilmasını sürətləndirəcək.
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
3/10
Dil
Məhkəmənin rəsmi dilləri ingilis və fransız dilləridir. Sizə daha rahat olduğu halda, Katibliyə
Konvensiyanı imzalamış Dövlətlərdən birinin rəsmi dilində yaza bilərsiniz. İcraatın ilkin
mərhələlərində Məhkəmə tərəfindən yazışma Sizinlə həmin dildə aparıla bilər. Lakin, icraatın daha
sonrakı mərhələlərində, daha doğrusu Məhkəmə Hökuməti şikayətləriniz üzrə yazılı şərhlərini təqdim
etməyə dəvət etdiyi təqdirdə, bütün yazışmalar ingilis ya da fransız dilində göndəriləcəkdir. Bu
zaman, Siz və ya Sizin nümayəndəniz sonrakı təqdimatlarınızı ingilis ya da fransız dillərində
etməlisiniz.
Ərizə formasındakı sahələrə aid qeydlər
Ərizə formasının Məhkəmə tərəfindən qəbul edilməsi üçün formadakı bütün müvafiq bəndlər
göstərilən formada doldurulmalı və bütün lazımi sənədlər Məhkəmə Qaydalarının 47-ci qaydasında
göstərildiyi kimi ərizə formasına əlavə edilməlidir. Ərizə formasının doldurulması və lazımi sənədlərin
əlavə olunması zamanı bunlara fikir verməniz xahiş olunur. Bunlara əməl edilmədikdə şikayətinizə
Məhkəmə tərəfindən baxılmayacaqdır və göndərdiyiniz sənədlər saxlanılmayacaqdır.
Ərizə forması – bölmələr üzrə
Nəzərə alın ki, ərizə forması və qeydlərdə istifadə olunan terminlər Konvensiyaya əsaslanır,
gender-həssas sözlərin işlədilməməsi onun kimisə istisna etməsi anlamına gəlmir.
Barkod etiketləri üçün xana
Müraciət etdiyiniz iş üzrə Məhkəməylə artıq yazışma aparmışsınızsa və Sizə barkod etiketləri
göndərilibsə, barkod etiketini ərizə formasının birinci səhifəsinin yuxarı hissəsinin sol tərəfində olan
xanaya yapışdırın.
A. Ərizəçi
A.1. Fərd
Bu bölmə fiziki şəxslərə aiddir. Təşkilat və ya müəssisə kimi hüquqi şəxs olarsa bölmə A.2
doldurulmalıdır.
1-9. Ərizəçilərin sayının birdən çox olduğu halda, hər bir əlavə ərizəçiyə aid məlumatı ayrıca vərəqdə
göstərin. Birdən çox ərizəçinin olduğu halda ərizəçilər nömrələnməlidirlər. Aşağıdakı “Qrup ərizələr
və çoxsaylı ərizəçilər” barədə bölməyə baxın.
6. Ünvan: ərizəçi poçt ünvanını göstərməlidir, bu ünvan hüquqşünasın və ya nümayəndənin
ünvanından fərqli olmalıdır, belə ki, lazım olduqda Məhkəmə ərizəçi ilə əlaqə saxlaya bilsin. Evsiz
olan yaxud sabit yaşayış yeri olmayan ərizəçi poçt qutusu nömrəsini yaxud tanışının ünvanını göstərə
bilər və bunun səbəbini açıqlamalıdır.
A.2. Təşkilat
Bu bölmə şirkət, qeyri-hökumət təşkilatları, birliklər və sairə kimi hüquqi şəxslərə aiddir. Bu bölmə
doldurularsa, bölmə D.1 də doldurulmalıdır.
10-16. Ərizəçi təşkilatın məlumatları və əlaqə detalları göstərilməlidir. Ərizəçilərin sayının birdən çox
olduğu halda, hər bir əlavə ərizəçiyə aid məlumat ayrıca vərəqdə göstərilməlidir. Birdən çox
ərizəçinin olduğu halda, ərizəçiləri nömrələməniz xahiş olunur.
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
4/10
11. İdentifikasiya nömrəsi: təşkilatın rəsmi reyestr və ya qeydiyyatda rəsmi identifikasiya və ya
qeydiyyat nömrəsi olduğu halda onu göstərməniz xahiş olunur.
12. Təşkilatın qeydiyyata alındığı, yaradıldığı və ya təsis edildiyi tarix(lər) (hansı(lar) müvafiqdirsə)
identifikasiyanın asanlaşdırılması üçün ərizədə göstərilməlidir.
Qrup ərizələr və çoxsaylı ərızəçilər
Ərizəçi və ya nümayəndə iki və ya daha çox ərizəçinin müxtəlif hallara əsaslanan şikayətləri ilə bağlı
Məhkəməyə müraciət etdiyi halda, hər bir şəxs üçün bütün lazımi məlumatları əks etdirən ayrıca
ərizə forması doldurulmalıdır. Hər bir ərizəçininn işinə aid olan sənədlər həmin şəxsin ərizə formasına
əlavə olunmalıdır.
Ərizəçilərin sayı beşdən çoxdursa, nümayəndə, ərizə formaları və sənədlərdən əlavə, hər bir
ərizəçinin lazımi məlumatlarını əks etdirən cədvəl təqdim etməlidir; bu cədvəli Məhkəmənin internet
saytında tapa bilərsiniz (bax
www.echr.coe.int/applicants
). Nümayəndə hüquqşunasdırsa, bu cədvəl
həmçinin elektron formada ərizəyə əlavə olunmalıdır (CD-ROM və ya yaddaş kartında).
Çoxsaylı qrup ərizəçilər və ya ərizələr təqdim olunduğu halda, Katiblik ərizəçilər və ya
nümayəndələrdən, təqdim olunan mətnlər və sənədlərin elektron və ya digər formada təqdim
olunmasını tələb edə bilər. Ərizələrin effektiv və sürətli baxılmasını təmin etmək üçün Katiblik
tərəfindən digər təlimatlar da verilə bilər.
Qrup ərizələr və ya çoxsaylı ərizəçilər tərəfindən verilən ərizələrin təqdim olunmasına dair Katibliyin
təlimatlarına əməl olunmaması işlərin Məhkəmə tərəfindən baxılmaması ilə nəticələnə bilər (baxın
Qayda 47 §§ 5.1 və 5.2).
B. Hansı Dövlətə (Dövlətlərə) qarşı şikayət edirsiniz
17. Şikayət etdiyiniz Dövlətin (Dövlətərin) adını işarə edin.
Bu bölmə şikayət etdiyiniz məsələlərə görə cavabdeh olan Dövlət barəsindədir. Nəzərə alın ki,
Məhkəməyə şikayətlər yalnız Konvensiyaya qoşulmuş, adları siyahıda olan ölkələrə qarşı verilə bilər.
C. Fərdi ərizəçinin nümayəndəsi/nümayəndələri
Bu bölmədə nümayəndə kimi təyin olunan şəxs 35-ci xananı imzalamalıdır; ərizəçi 33-cü xananı
imzalamalıdır.
C.1. Hüquqşünas olmayan nümayəndə
18-25. Səhhət və ya qabiliyyətsizlik səbəblərindən bəzi ərizəçilər məhkəmə prosesində şəxsən iştirak
etməyə və ya iştirak etmək imkanında olmaya bilərlər. Onlar hüquqi təhsili olmayan şəxslər
tərəfindən təmsil oluna bilər, məsələn valideyn övladını, və ya qəyyum, ailə üzvü və ya həyat yoldaşı
praktiki və ya tibbi səbəblərdən prosesdə iştirakı çətin olacaq şəxsi (məsələn, xəstəxana və ya
həbsxanada olan ərizəçiləri) təmsil edə bilər. Bu halda nümayəndə ərizəçini təmsil etmə səbəblərini
və ya onun ərizəçi ilə qohumluq əlaqəsi, eyni zamanda adı, soyadı və əlaqə məlumatlarını
göstərilməlidir.
C.2. Hüquqşünas
26-32. Ərizəçi təşkilat Məhkəmənin əlaqə saxlaya biləcəyi şirkətin vəzifəli şəxsi (məsələn, sədri və ya
direktoru) vasitəsilə hərəkət etməlidir. İmkan olduğu halda, həmin şəxs təşkilatın adından müraciət
etmək səlahiyyətini təsdiq edən yazılı sənəd təqdim etməlidir.
Hüquqşünas
24-30.Ərizəçini təmsil edən hüquqşünasın əlaqə məlumatları tam göstərilməlidir. Şikayətin verilməsi
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
5/10
mərhələsində ərizəçinin hüquqşünas ilə təmsil olunmasına məcburiyyət olmasada, məsləhət görülür.
Ərizəçinin hüquqşünas ilə təmsil olunmasının tələb olunduğu mərhələyə çatdıqda ərizəçi bu barədə
məlumatlandırılır. İcraatın bu mərhələlərində – Məhkəmə yazılı şərhlər üçün şikayət barəsində
Hökumətə bildiriş verilməsi barədə qərar qəbul edərsə –hüquqşünasa ödəniş etmək üçün kifayət
qədər vəsaiti olmadığı və işin lazımi qaydada aparılması üçün hüquqi yardıma ehtiyac olduğu halda,
ərizəçinin pulsuz hüquqi yardım almaq imkanı ola bilər. Müvafiq zamanda ərizəçilər bu barədə
məlumatlandırılır.
C.3. Vəkalətnamə
Bu bölmədə imzaların əsli olmalıdır.
33. Ərizəçinin azyaşlı olması və ya hüquq qabiliyyəti olmadığı və ya imza atması fiziki cəhətdən
mümkün olmadığı kimi hallar istisna olmaqla, ərizəçi, nümayəndənin onun adından fəaliyyət
göstərməsi üçün onu səlahiyyətləndirən vəkalətnamə formasını imzalamalıdır. Hüquqşünas olmayan
nümayəndə imzalamaq qabiliyyətində olmayan ərizəçinin təmsil olunması üçün hüquqşünasa
müraciət etdiyi halda, həmin nümayəndə ərizəçinin adından vəkalətnamə formasını imzalamalıdır.
34 və 36. Bu xanalarda fərd ərizəçinin və onun nümayəndəsinin imza atdığı tarixlər qoyulmalıdır.
35. Ərizəçinin Məhkəməyə şikayət vermək səlahiyyətini verdiyi hüquqşünas və ya hər hansı bir şəxs
vəkalətnaməni imzalayaraq bununla həmin şəxsin ona bu səlahiyyəti verdiyini qəbul etdiyini
bildirməlidir. Belə bir imza olmazsa, nümayəndənin şikayətlə məşğul olmasına dair sübut olmadığına
görə Məhkəmə yazışmaları yalnız ərizəçi ilə davam etdirə bilər.
Ayrıca vəkalətnamə forması göndərməyin: Məhkəmə ərizə formasında adları göstərilən şəxslər və
onların əlaqə nömrələri barədə bütün məlumatlara malik olmalıdır. Ərizəçi və onun nümayəndəsi
ərizəni hazırlayarkən bu vəkalətnamə bölümünü imzalamalıdırlar: praktik cəhətdən bir maneə yaxud
çətinlik olmadığı halda hüquqşünas ərizə formasını və vəkalətnamə formasını ayrı-ayrı təqdim
etməməlidir. Ərizəçi yalnız hüquqşünasları dəyişdiyi yaxud ərizə formasını təqdim etdikdən sonra
hüquqşünas təyin etdiyi halda Məhkəmə ayrıca vəkalətnamə formasını qəbul edəcək – bu halda
ərizəçilər Məhkəmənin internet saytında olan ayrıca vəkalətnamə formasından istifadə etməlidirlər.
Həmin saytda tələb olunan bütün məlumatlar vardır. Ayrıca vəkalətnamə forması göndərilərkən, bu
formanın göndərilməsinin səbəbi əsaslandırılmazsa, şikayət ərizəsi Qayda 47-yə əməl olunmaması
səbəbindən rədd ediləcəkdir.
D. Ərizəçi təşkilatın nümayəndəsi (nümayəndələri)
D.1. Təşkilatın vəzifəli şəxsi
37-44. Ərizəçi təşkilat onun adından fəaliyyət göstərməyə səlahiyyəti olan və Məhkəmənin lazım
olduğu təqdirdə yazışa biləcəyi şəxs - şirkətin vəzifəli şəxsi, şirkətin sədri yaxud direktoru - tərəfindən
təmsil olunmalıdır. Bu şəxs təşkilatın adından şikayət vermək səlahiyyəti olması barədə sənəd təqdim
etməlidir: məsələn, belə sənəd, həmin ölkədə mövcud prosedura uyğun olaraq, şirkətin qeydiyyat
sənədindən və ya ticarət palatasında qeydiyyat sənədindən çıxarışın surəti, notariusda təsdiq
olunmuş vəkalətnamə yaxud idarəedici orqanın protokolu ola bilər. Belə bir sənəd olmazsa, bununla
əlaqədar izahat verilməlidir.
Bu bölmədə təşkilatın adından fəaliyyət göstərməyə hüquqi vəzifəsi yaxud səlahiyyəti olan şəxsin adı
və əlaqə nömrələri göstərilməlidir. Təşkilatın rəsmi nümayəndəsi bu təşkilatın adından fəaliyyət
göstərən hüquqşünas olarsa, bu bölməni və bölmə D.2-ni doldurmaqla, həmçinin bunu sübut edən
sənəd təqdim etməklə bunu aydın şəkildə göstərmək lazımdır.
D.2. Hüquqşünas
45-51. Məhkəmədə ərizəçi təşkilatın adından fəaliyyət göstərən hüquqşünas barədə məlumat onun
əlaqə nömrələri ilə birlikdə tam şəkildə göstərilməlidir. Ərizəçinin şikayət verərkən hüquqşünasla
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
6/10
təmsil olunması məcburi deyildir, ancaq arzu olunandır. Şikaəyətə baxış hüquqşünas tərəfindən
təmsil olunmağın tələb olunduğu mərhələyə gəlib çatarsa, ərizəçiyə bu barədə məlumat verilir.
Hüquqşünas kimi təyin olunan şəxs bu bölmədə 54-cü xananı imzalamalıdır; ərizəçi təşkilatın
nümayəndəsi 52-ci xananı imzalamalıdır.
D.3. Vəkalətnamə
Bu bölmədə imzaların əsli olmalıdır.
52. Hüquqşünasa təşkilatın adından fəaliyyət göstərmək üçün səlahiyyət vermək məqsədilə ərizəçi
təşkilatın nümayəndəsi burada imza atmalıdır.
53 və 55. Burada ərizəçi təşkilatın nümayəndəsinin və hüquqşünasın imza atdıqları tarixlər
qoyulmalıdır.
54. Ərizəçi təşkilatın nümayəndəsi tərəfindən Məhkəmədə şikayət vermək səlahiyyətləri verilən
hüquqşünas bu səlahiyyətləri qəbul etdiyini göstərmək üçün vəkalətnaməni imzalamalıdır. Belə imza
olmazsa, hüquqşünasın şikayətlə məşğul olması barədə bir dəlil olmadığından, Katiblik yazışmaları
ərizəçi təşkilatın nümayəndəsi ilə davam edə bilər.
Ayrıca vəkalətnamə forması göndərməyin: Məhkəməyə lazım olan şəxsiyyət və əlaqə nömrələri
barədə bütün məlumat ərizə formasında göstərilməlidir. Ərizəçi təşkilatın nümayəndəsi və
hüquqşünas ərizəni hazırlayarkən vəkalətnamə bölümünü imzalamalıdırlar: praktik cəhətdən bir
maneə yaxud çətinlik olmadığı halda hüquqşünas ərizə formasını və vəkalətnamə formasını ayrı-ayrı
təqdim etməməlidir. Ərizəçi yalnız hüquqşünasları dəyişdiyi yaxud ərizə formasını təqdim etdikdən
sonra hüquqşünas təyin etdiyi halda Məhkəmə ayrıca vəkalətnamə formasını qəbul edəcək – bu
halda ərizəçilər Məhkəmənin internet saytında olan ayrıca vəkalətnamə formasından istifadə
etməlidirlər. Həmin saytda tələb olunan bütün məlumatlar vardır. Ayrıca vəkalətnamə forması
göndərilərkən, bu formanın göndərilməsinin səbəbi əsaslandırılmazsa, şikayət ərizəsi Qayda 47-yə
əməl olunmaması səbəbindən rədd ediləcəkdir.
E., F. və G.: Ərizənin məzmunu
56-63. Yiğcam olun. İşin əsas halları və qərarlar, hüquqlarınızın hansı şəkildə pozulması kimi
şikayətinizə aid olan mühüm məlumatları göstərin; əhəmiyyətsiz məlumatları və ya işə birbaşa
aidiyyatı olmayan məsələləri daxil etməyin. Uzun sitatlardan istifadə etməyin: bundansa, əlavə
olunan sənədlərə istinad edin. İşinizə aid olan faktlar və şikayətləriniz ərizə formasında ayrılmış
bölmələr daxilində göstərilməlidir. Bu elə şəkildə edilməlidir ki, Məhkəməyə, digər materiallara
istinad etmədən, ərizənin mahiyyəti və əhatə sahəsini müəyyən etmək imkanı versin. Bu məlumatlar
şikayətinizə düzgün şəkildə və tez bir zamanda baxmaq üçün zəruridir, və onlar əlavə olunan
sənədlərdə deyil, ərizə formasının səhifələrində öz əksini tapmalıdır. Burada faktlar, şikayətlər, qəbul
edilmə şərtlərinə uyğunluq aydın, yığcam və oxunaqlı şəkildə göstərilməlidir. Hər xırda məlumatı
buraya qeyd etmək lazım deyil. Ərizə formasındakı səhifələri boş buraxaraq “qoşmadakı əlavəyə
baxın” yazmaq olmaz. Müvafiq məlumatları ərizə formasında bunlar üçün ayrılmış sahələrdə doldura
bilməsəniz, şikayətinizə Məhkəmədə baxılmaya bilər.
Əlavə məlumatlar yaxud izahatlar, lazım olarsa, ərizə formasına qoşmada (ayrıca sənəddə) əlavə
oluna bilər. Belə təqdimat 20 səhifədən artıq olmamalıdır (əlavə olunmuş qərar və sənədlərin
surətləri bu saya daxil deyildir). Bu o deməkdir ki, bu məlumatları ərizə formasında başlayaraq
mətnin ardını əlavə səhifələrdə, 20 səhifəyə qədər, davam etdirə bilərsiniz. Bu 20 səhifə ərizə
formasının müvafiq hissələrində yığcam şəkildə göstərilməli olan faktların ifadəsinə, şikayətlərə və
qəbul edilmə şərtlərinə uyğunluq barədə məlumatlara əlavədir. Belə qoşmaya yeni şikayətlər əlavə
edilməməlidir, bu qoşmadan yalnız ərizə formasında artıq qaldırılan şikayətlər barədə geniş məlumat
vermək üçün istifadə olunmalıdır.
Nəzərə alın ki, işiniz cavabdeh Hökumətə şikayətinizlə bağlı şərhlərin verilməsi üçün təqdim edilərsə,
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
7/10
ərizəçiyə cavab olaraq təfsilatlı arqumentlərin təqdim edilməsi üçün imkan veriləcəkdir.
Təqdim olunan bütün məlumatlar tam oxunaqlı olmalıdır və əgər ərizə formasında göstərilən
faktların ifadəsinə, şikayətlərə və qəbul edilmə şərtlərinə uyğunluq barədə məlumatlara əlavə olaraq
digər təqdimatlar qoşularsa, onlar aşağıdakı kimi olmalıdır:
Mətn tam oxunaqlı olmalıdır;
Çap olunduğu halda əsas mətndə 12pt şrift ölçüsündə və səhifə-altı qeydlər sahəsində 10pt
ölçüsündə olmalıdır;
Qoşmalar A4 formatda olmalı və səhifələrin kənar boşluğu 3.5 sm-dən az olmamalıdır;
Səhifələr ardıcıl nömrələnməlidir; və
Mətn nömrələnmiş paraqraflara ayrılmalıdır.
Bir qayda olaraq Katibliyə göndərdiyiniz ərizə forması və sənədlərdəki hər hansı məlumat, o
cümlədən, ərizəçi və yaxud üçüncü tərəflər barədə məlumatlar ictimaiyyətə açıq olacaqdır.
Məhkəmə belə məlumatı işin cavabdeh Hökumətə bildirilməsi üçün tərtib olunan faktların ifadəsinə
və ya qəbuledilənlik yaxud siyahıdan çıxarma üzrə qərarda, və ya mahiyyəti üzrə qərara daxil edərsə,
bu məlumat Məhkəmənin internetlə açıq olan HUDOC məlumat bazasında çıxa bilər. Buna görə də
şəxsi həyatınızla və yaxud üçüncü tərəflərin şəxsi həyatı ilə bağlı yalnız işin anlaşılması üçün zəruri
olan məlumatı verməlisiniz.
Şəxsiyyəti haqqında məlumatların ictimaiyyətə açıqlanmasını istəməyən ərizəçilər belə istəklərini
bildirməli və Məhkəmə icraatının ictimaiyyətə açıq olması barədə ümumi qaydanın onların işinə
tətbiq olunmamasını əsaslandıran səbəbləri göstərməlidirlər. Məhkəmə anonimliyin tətbiq
olunmasına istisna olaraq və lazımi şəkildə əsaslandırılmış hallarda icazə verə bilər.
E. Faktların ifadəsi
56-58. Aydın və yığcam olun. Dəqiq tarixləri göstərin.
Xronoloji ardıcıllığa əməl edin. Hadisələri ardıcıllıq tarixi ilə göstərin.
Şikayətləriniz müxtəlif məsələrə (məsələn, müxtəlif məhkəmə icraatlarına) aiddirsə, hər bir məsələni
ayrıca ifadə edin.
İddia etdiklərinizi əsaslandıran sənədləri, xüsusilə də şikayət etdiyiniz məsələlər üzrə qərarların və
digər sənədlərin (məsələn, mülkiyyətdən çıxarılma və ya deportasiya barədə bildiriş) surətlərini
göndərməlisiniz. Eyni zamanda, tibbi arayış, şahid ifadəsi, protokollar, mülkiyyət sənədləri və ya
həbsdə keçirilmiş müddətlə bağlı sənədlər kimi iddianızı dəstəkləyən yazılı sübut təşkil edən
sənədləri göndərməlisiniz. Müəyyən sənədlərin surətlərini əldə edə bilmədikdə bunun səbəbini izah
etməlisiniz.
F. Konvensiya və/və ya Protokol(lar) üzrə iddia edilən pozuntu(lar)ın ifadəsi və müvafiq
dəlillər
59-60. Edilən hər bir şikayətlə bağlı, Konvensiya və ya Protokolların hansı maddəsinə əsaslanmanızı
dəqiqləşdirməli və həmin maddənin hansı şəkildə pozulduğunu qısa və konkret olaraq izah
etməlisiniz.
Konvensiya üzrə nədən şikayət etdiyinizi bacardığınız qədər dəqiq göstərin. Konvensiyanın hansı
müddəalarına əsaslandığınızı göstərin və ifadə etdiyiniz faktların nə üçün bu müddəaların pozuntusu
ilə nəticələndiyini izah edin;
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
8/10
Məsələn:
Maddə 6 § 1: zərərin ödənməsi haqqinda mülki iddiamla bağlı məhkəmə prosesi həddən artıq uzun vaxt
davam edib, belə ki 10 yanvar 2002 tarixindən 25 aprel 2012 tarixinə qədər müddəti əhatə etməklə 10
ildən artıq davam etmişdir.
G. Konvensiyanın 35-ci maddəsinin 1-ci bəndinə əməl olunması
(Ölkədaxili hüquq müdafiə vasitələrinin tükənməsi və altı-aylıq müddət üzrə məlumat)
61. Bu bölmədə Məhkəmənin beynəlxalq yurisdiksiyasına müraciət etməmişdən əvvəl Dövlətə
məsələni düzgün həll etmək şansı vermiş olduğunuzu göstərməlisiniz. Yəni, aidiyyatı olan ölkədə
mövcud olan səmərəli hüquq müdafiə vasitələrindən istifadə etmənizi izah etməlisiniz.
Konvensiya və ya Protokol üzrə hər bir şikayətlə bağlı aşağdakıları qeyd etməyiniz xahiş olunur:
Son qərarın dəqiq tarixi, məhkəmə və ya tribunalın adı və qərarın mahiyyəti;
Son qərara aparan digər aşağı instansiya məhkəmə və ya tribunal qərarlarının tarixləri; və
Ölkədaxili məhkəmə araşdırmalarında iş qovluğunun nömrəsi.
Aşağı instansiyadan başlayaraq bütün məhkəmə və ya digər qərarverici orqanlar tərəfindən qəbul
edilmiş bütün qərarların surətlərini əlavə etməyi unutmayın; həmçinin, Konvensiya üzrə şikayətinizin
hər bir instansiyada qaldırdığnızı göstərmək məqsədi ilə, məhkəmələrə təqdim etdiyiniz iddia
ərizələrinizin və apellyasiya şikayətlərinizin surətlərini əlavə etməlisiniz.
Eyni zamanda, hər bir şikayəti ölkədaxili hüquq müdafiə vasitələrinin tükədilməsi prosesində müvafiq
son qərardan altı ay müddətində Məhkəməyə təqdim etdiyinizi göstərməlisiniz. Son qərarın tarixinin
müəyyən edilməsi çox vacibdir və bunula bağlı sübut təqdim olunmalıdır. Tarixin göstərildiyi qərarın
surətini göndərməklə bunu sübut edə bilərsiniz. Son qərarın çıxarıldığı və ya açıqlandığı tarixdə
nüsxəsini almadığınız halda, təqdim olunma tarixinin sübutu, məsələn alınma tarixi haqqında
sənədin, xəbərnaməli məktubun və ya zərfin surəti təqdim olunmalıdır. Müvafiq hüquq müdafiə
vasitələrinin mövcud olmadığı halda, ərizənin şikayət edilmiş hərəkət, tədbir və ya qərardan altı ay
müddətində verildiyini sübut etməlisiniz və hərəkət, tədbir və ya qərarın baş veridyi tarixin yazılı
sübutunu təqdim eməlisiniz.
62-63. İstifadə etmədiyiniz, lakin istifadəsi mümkün olan hüquq müdafiə vasitələri varsa burada
göstərməlisiniz. Belə olduğu halda həmin hüquq müdafiə vasitələrindən istifadə etməyinizin
səbəblərinizi açıqlamalısınız.
Ölkədaxili vasitələrin tükənməsi və altı-aylıq müddətə əməl olunması barədə əlavə məlumatı Qəbul
edilənlik meyarları üzrə Praktiki Təlimatda tapa bilərsiniz (
www.echr.coe.int/applicants
).
H. Digər beynəlxalq proseslər barədə məlumat (müraciət etdiyiniz halda)
64-65. Ərizənizdə ifadə edilən şikayətlər üzrə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) qurumu olan
Beynəlxalq Əmək Təşkilatı (BƏT) və ya BMT İnsan Hüquqları Komitəsi və ya beynəlxalq arbitraj paneli
kimi digər beynəlxalq araşdırma və ya nizamlama proseduruna müracitət edib-etmədiyinizi
göstərməlisiniz. Müraciət etdiyiniz halda, şikayətinizin verildiyi orqanın adı, araşdırmalarının tarixi və
detalları, çıxarılan bütün qararların detalları barədə ətraflı məlumat verməlisiniz. Həmçinin, müvafiq
qərarlar və digər sənədlərin surətlərini göndərməlisiniz.
66-67. Məhkəməyə təqdim etdiyiniz öncəki və ya həllini gözləyən ərizələr: Siz, ərizəçi kimi
hal-hazırda Məhkəmənin baxılmasında olan və ya keçmişdə olduğu hər hansı digər ərizənizin
olub-olmamasını dəqiqləşdirməlisiniz. Ərizənizin olduğu halda onun nömrəsini (və ya ərizələrin
nömrələrini) göstərin. Bu, Məhkəmədə Sizin adınıza olan müxtəlif ərizələrin qeyd olunması, müəyyən
edilməsi və baxılması üçün çox mühümdür.
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
9/10
III. Ərizənin məhkəməyə təqdim edilməsi və ona Məhkəmə tərəfindən
baxılması barədə məlumat
A. Şikayət ərizənizi necə təqdim etmək olar
Ərizələr Məhkəməyə yalnız poçt vasitəsilə (telefonla deyil) təqdim olunmalıdır. Bu o deməkdir ki,
ərizəçinin(lərin) və ya səlahiyyətli nümayəndənin(lərin) orijinal imzası ilə olan yazılı ərizə forması poçt
vasitəsi ilə göndərilməlidir. Məhkəmə orijinal imzalanmış ərizə formasını tələb etdiyi üçün, faks ilə
göndərilmiş ərizə forması tamamlanmış ərizə hesab edilmir. Şikayətinizi şifahi şəkildə çatdırmaq
məqsədilə şəxsən Strasburqa gəlməyinizin heç bir anlamı yoxdur.
Ərizə formasını Məhkəmənin internet saytından
www.echr.coe.int/applicants
yükləyə bilərsiniz.
I. Əlavə olunan sənədlərin siyahısı
68. E., F., G və H bölmələrində göstərilən bütün qətnamə və qərarların, və həmçinin Konvensiyanın
pozuntusu ilə bağlı iddianızı sübut edəcək dəlil qismində Məhkəmənin nəzərə almasını istədiyiniz hər
hansı digər sənədlərin (baxış protokolları, şahid ifadələri, tibbi arayış və s.) nömrələnmiş və xronoloji
qaydada ardıcıl siyahısını əlavə etməlisiniz. Sənədlərin siyahısında hər bir sənədin səhifə nömrəsini
göstərin, bu, Məhkəməyə istənilən sənədi sənədlər toplusunda asanlıqla tapmağa imkan yaradır.
Ərizə formasında ayrılmış sahə kifayət deyilsə, siyahının ardı üçün ayrıca səhifə əlavə edə bilərsiniz.
Siyahıda istinad olunan bütün sənədlərin tam və oxunaqlı surətlərini əlavə etməlisiniz.
Heç bir sənəd Sizə geri qaytarılmayacaqdır. Bu səbəbdən sənədlərin əsillərini yox, onların
surətlərini göndərmək sizin marağınızdadır.
Aşağıdakılara əməl olunmalıdır:
Sənədlər ardıcıllıqla onların tarix və aid olduqları ölkədaxili icraat üzrə düzülməlidir;
Səhifələri ardıcıl nömrələnməlidir; və
Sənədlər pərçimlənməməli, tikilməməli və bir-birinə yapışdırılmamalıdır.
XATIRLATMA: Tamamlanmış ərizə üçün tələb olunan bütün məlumat və sənədlərin əldə edilməsi ilə
bağlı lazımi addımların vaxtında atılması ərizəçinin məsuliyyətindədir. Lazımi sənədlərdən bir və ya
bir neçəsi çatmadıqda, ərizəniz natamam hesab ediləcək və çatışmayan sənəd(lər)in
göndərilməməsinin qənaətbəxş izahatı olmadıqda Məhkəmə tərəfindən işinizə baxılmayacaqdır.
Nəzərə alın ki, təhlükəsizlik məqsədilə içində şübhəli əşyalar olan şikayət
ərizələri ləğv ediləcəkdir.
Bəyanat və imza
70-71. Hər bir ərizəçi və ya səlahiyyətli nümayəndə bəyanat imzalamalıdır. Başqa heç kəs bunu edə
bilməz.
Yazışmaların aparılacağı şəxsin təyin olunması
72. Katiblik, ərizəçilərdən biri və ya bir nümayəndə ilə əlaqə saxlayacaqdır. Bir neçə ərizəçi olduqda
və nümayəndə olmadıqda ərizəçilərdən biri Katiblik ilə əlaqə saxlamaq üçün əlaqələndirici şəxs kimi
təyin olunmalıdır. Ərizəçinin bir və ya bir neçə nümayəndə ilə təmsil olunduğu hallarda, Katiblik
yalnız bir nümayəndə ilə yazışma aparacaqdır. Beləliklə, birdən çox hüquqşünasla təmsil olunan
ərizəçi onların arasından Məhkəmə ilə yazışma aparacaq bir hüquqşünası müəyyənləşdirməlidir.
Ərizə formasının doldurulması qaydaları
10/10
Şikayət ərizəsi aşağıdakı ünvana göndərilməlidir:
The Registrar
European Court of Human Rights
Council of Europe
67075 STRASBOURG CEDEX
FRANCE
B. Ərizəyə baxılması prosesi
Məhkəmə tərəfindən iş qovluğunun açılması, yazışma və sənədlərin Məhkəmə tərəfindən özündə
saxlanılması yalnız Məhkəməyə tamamlanmış ərizə formasının (əlavə sənədlərlə birlikdə) daxil olması
təqdirdə baş verir.
Ərizə forması alındıqdan sonra Məhkəmənin Katibliyi tələb olunan bütün məlumatların
göstərilməsini və sənədlərin əlavə olunmasını yoxlayacaqdır. Əgər ərizə tamam deyilsə Siz 47-ci
qaydaya əməl olunmaması, iş qovluğunun açılmaması və göndərdiyiniz heç bir sənədin Məhkəmədə
saxlanılmaması barədə cavab alacaqsınız. Bundan sonra Sizin yeni bir ərizə forması təqdim etmək
imkanınız var. Bu halda, daha öncə göndərdiyiniz məlumatlar da daxil olmaqla, yeni tam şəkildə
doldurulmuş ərizə forması və ona qoşulmuş bütün müvafiq sənəd və qərarlar yenidən
göndərilməlidir. Tamamlanmamış sənədlər qəbul edilməyəcəkdir.
Katiblik sizə şikayət etdiyiniz Dövlətin qanunvericiliyi barədə məlumat, eləcə də ərizəniz və yerli
qanunvericiliyin tətbiqi və şərhinə dair hüquqi məsləhət verə bilməz.
Ərizənizi göndərərkən ərizə formasının bir surətini və sənədlərin əsillərini özünüzdə saxlanmağınız
məsləhət görülür. Bu halda, Katiblik ərizənizin natamam olması barədə məlumat verdiyi təqdirdə, Siz
asanlıqla və çox təxirə salmadan yeni və bu dəfə tamamlanmış ərizə formasını göndərə bilərsiniz.
Natamam şəkildə doldurulmuş ərizə formasına baxılmaqdan imtina edilərsə, yenidən tam şəkildə
doldurulmuş ərizəni altı-aylıq müddət daxilində təqdim edə bilmək üçün kifayət qədər zamanınızın
olacağına heç bir zəmanət yoxdur. Bu səbəbdən, çalışmalısınız ki, tamamlanmış ərizə formasını və
lazımi sənədləri vaxtında göndərəsiniz.
Təqdim edilən ərizə forması tamdırsa, Siz Katiblikdən adınıza iş qovluğunun (iş qovluğunun
nömrəsinə bütün sonrakı yazışmalarda istinad olunmalıdır) açılması barədə məlumat verən cavab
məktubu alacaqsınız və bu məktubla Sizə gələcək yazışmalarda istifadə üçün barkod etiketləri
göndəriləcəkdir.
Katiblik, həmçinin Sizdən əlavə məlumat və ya açıqlama tələb edə bilər. Katibliyin hər hansı
məktubuna tez cavab vermək sizin marağınızdadır, belə ki, hər hansı yeni açılmış iş qovluğu altı ay
ərzində qeyri-aktiv qaldığı təqdirdə ləğv ediləcəkdir. Bundan əlavə, Məhkəməyə baxılması üçün
təqdim edilən iş üzrə Katibliyin hər hansı məktubuna cavabın gecikdirilməsi və ya göndərilməməsi,
Sizin işinizin davam etdirməyə artıq maraqlı olmamağınız kimi dəyərləndirilə bilər. Bu Məhkəmənin
şikayətinizə baxmaması, onu qəbul olunmayan elan etməsi və yaxud Məhkəmənin şikayətləri
siyahısından çıxarması ilə nəticələnə bilər.
C. Məhkəmə ödənişsizdir
Məhkəmə tərəfindən işinizə pulsuz baxılacaq. Məhkəmə tərəfindən qəbul edilən hər hansı bir qərar
barəsində lazımi qaydada Sizə məlumat veriləcəkdir.
Document Outline - I. Ərizə formasının doldurulmasından öncə nələri bilmək lazımdır
- Məhkəmə hansı işlərə baxa bilər?
- II. Ərizə formasını necə doldurmalı
- Ərizə forması – bölmələr üzrə
- III. Ərizənin məhkəməyə təqdim edilməsi və ona Məhkəmə tərəfindən baxılması barədə məlumat
- A. Şikayət ərizənizi necə təqdim etmək olar
- B. Ərizəyə baxılması prosesi
- C. Məhkəmə ödənişsizdir
Dostları ilə paylaş: |