15
At Belində Olan Adam kabinetinə girən kimi gördü Katibin telefonu yaxasını cırır,
yüyürüb dəstəyi qaldırdı:
- Eşidirəm, yoldaş Katib!
- O nədi, ə?! Eşitdim cəbhəçilər şalvarını çıxarırmış...
- Yoldaş Katib...
- Gərək çıxaraydılar. Boğazına bir çatı sal də! Min manat puldu, ə?! Camaat canını qoyur.
Gəlib bu şəhərdən milyonlar qazanmısan, indi o milyonlardan bu camaata beş manat xərcləməyə
canın çıxır. O qurumsaq Polyaniçko istəyəndə yüyürə-yüyürə aparırsan.
- Yoldaş Katib, vallah...
- Sözümü kəsmə. Deyəsən qulağına səs dəyib, mən hələ bu rayonun katibiyəm. Hah
eləyib məni çıxardanacan səni elə günə qoyaram itə də əppək borcun qalar. Yüz min pul götür
get Gəncəyə, o Şerbak oğraşdı, nədi, onun adamlarına ver, özüylə danışmışam, şey-şüy
verəcəklər, gətir payla batalyonlara. O goreşən buxalterin var ey, ona da tapşır aparsın hər
batalyona on-on beş min pul versin. Kolbasa-çörək yeməkdən bağırsaqları quruyub.
- Baş üstə, yoldaş Katib! Baş üstə...
Katib dəstəyi asmışdı.
Düşdü kresloya, elə bil üstündən tank keçmişdi, əzik-əzik olmuşdu, bütün bədəni
ağrıyırdı. İnkir-minkirin dəyənəyini sağlığında dadmışdı, gedib o dünyada cəhənnəmi görüb
gəlmişdi. Düzdür, Drakonun uşaqları ondan əvvəl də at belində olan adamları çarmıxa
çəkmişdilər, amma day belə təhqir eləməmişdilər. Bu təhqiri yemək mümkün deyildi. Necə olur-
olsun ya qisas almalıydı, ya da baş götürüb bu şəhərdən getməliydi. Amma baş götürüb bu
şəhərdən getmək də məsələni çürütmürdü. Qisasını almasa bir kişi kimi ömrünün sonunadək bu
dərd onu əzəcəkdi, bəlkə də üzəcəkdi. Özü cəhənnəm, onu qorxudan Bakıda yaşayan oğluydu.
Uşaq bir-iki dəfə atasına demişdi:
- Ata, ayıbıma gəlir, istəyirəm nazirin adına bir raport yazıb iş yerimi dəyişib gəlim
sizdəki milis batalyonuna.
O da bərk hirslənmişdi:
- Qələt eləmə, otur yerində. Mən burdayam, bəsdi!
İndi uşaq xəbər tutanadək bu məsələni yoluna qoymalıydı. Yoxsa oğlu atasının belə
alçaldılmasına dözməzdi, bu işə qarışardı. Bu da At Belində Olan Adama lap baha başa gələrdi.
Fikirləşə də bilmirdi, başı şişmişdi. Qalxdı soyuducudan bir araq çıxartdı, nə illah elədi
butulkanın ağzını aça bilmədi, baş barmağını zədələdi və hirsindən butulkanı çırpdı yerə, qayıdıb
yayxandı kresloya, düyməni basıb Baş Mühasibi çağırdı.
Baş Mühasib ayaq altındakı butulka qırıqlarına təəccüblə baxıb soruşdu:
- Müdir, nə olub?
- Canına azar olub. Ordan bir araq çıxart.
Baş mühasib soyuducudan bir araq çıxartdı, səliqəylə ağzını açdı və stolun üstündəki
stəkanlardan birinə süzüb qoydu onun qarşısına:
- Evdən yaxşı kotlet gətirmişəm.
- Heç nə lazım deyil. - dedi və stəkanı götürüb çəkdi başına, bir siqaret çıxartdı. Qoymadı
Baş Mühasib yandırsın, özü yandırdı. - Bura bax, ordan yüz min pul gətir. Öyrən gör bu
xarabada neçə könüllü batalyon var. Apar onların hərəsinə də bir on beş min pul ver. Bir də o
cəbhəçi oğlan var ey, adını bilmirəm. Dədəsi də bizdə işləyirdi, Pələng deyirlər, nə deyirlər, mən
bilən o siznən qonşudu...
- Bəli.
- Xətrini-zadı istəyir, ya yox?
- İstəyir.Cəbhəçi olduğuna baxma, pis uşaq deyil. Nə lazımdı ki?
- Gecə gələcəm sizə, onu çağırarsan. Bir balaca söhbətim var. Amma onların
batalyonlarına pul aparma. Dilxorçuluq edərlər. Sonra özüm bir şey göndərərəm. Di get işlərlə
məşğul ol.
Baş mühasib çıxdı.
Lit.az
16
At Belində Olan Adam bir yüz də süzüb çəkdi başına və dedi:
- Eybi yox, sən Drakon ol, mən də mən!
***
Komandir bölük başçılarını yığıb bütün göstərişlərini verəndən sonra postları yoxlamaq
üçün qərargahdan çıxdı. Pələng dayanmışdı qapının ağzında.
- Bir şey yığa bildin?
- Üzüyü də hesablasaq yeddi yüz manat.
- Get Rəisin yanına, denən mən göndərmişəm, qalanın da ondan al, qoy üstünə, göndərin
getsin.
- Komandir...
- Pələng, pulu göndər, get yat. Sabah danışarıq.
- Oldu, Komandir!
***
Pələng evə girəndə onun əzilmiş sir-sifətini görən anası çaşdı.
Hər səhər döyüşə yolladığın övladı evə dönənədək ürəyi səksəkədə yol gözləmək əvvəllər
çox ağır idi. Uşaqlar salamat qayıdanadək bağır-övkələri ağızlarına gəlirdi, gedib o dünyanı
görüb qayıdırdılar. Gün ərzində o qədər nəzir-niyaz deyirdilər ki, ev-eşiklərini satsalar da
Tanrıya borclarını ödəyə bilməzdilər. Amma sonralar bu adiləşdi və analar Doluya öyrəşdikləri
kimi buna da öyrəşdilər. Hətta o qədər öyrəşdilər ki, elə bil övladlarını səhər-səhər güllə ağzına
deyil, keçmişdə olduğu kimi işə göndərirdilər. Üzlərini də məcbur qırxdırırdılar ki, belə əsgər
olmaz.
Bu şəhərdə hər şey adiləşmişdi, hətta ölüm də. Ölüm bir olardı, beş olardı, yüz olardı...
Məsciddə tabut düzəltməyə taxta çatmırdı. Çoxdanıydı dəm-dəsgahlı - bəli-bəli, Dünyanın Ən
Varlı Şəhərinin yas mərasimləri də dəm-dəsgahlı keçirilirdi - yas mərasimləri də yox idi.
Ölənləri məsciddə yuduzdurub, bəzən heç yuduzdurmaq da mümkün olmurdu, elə paltarlı-
paltarlı kəfənləyirdilər, ordan birbaşa aparırdılar şəhid qəbristanlıqlarından birinə, dəfn eləyib
qayıdırdılar. Nə üç verilirdi, nə yeddi, nə qırx - bircə günlük qurulmuş mağarda bir stəkan çay
içib ölü sahibinə, ölənin silah dostlarına başsağlığı verib dağılırdılar. Nə ehsan verməyə vaxt
vardı, nə də mağarda oturub mollaya qulaq asmağa. Çox vaxt heç molla da çatışmırdı. Bu şəhər
də məhvərindən çıxmış dünya kimi öz məhvərindən çıxmışdı.
Və mollası çatışmayan bu şəhərdə hər gün səhər-səhər güllə ağzına işə göndərdiyi oğlunu
bu sir-sifətdə görən ana hürkümüş halda soruşdu:
- Buy! Allah məni öldürsün, bu nə sir-sifətdi, ay bala?
- Maşından yıxılmışam.
- Qoy yaralarına dərman sürtüm.
- Lazım deyil, boş şeydi.
- Çörək gətirimmi?
- Yemirəm, it kimi yorulmuşam. Qoy bir az yatım, bir-iki saatdan sonra oyadarsan
yeyərəm.
- Onda bir stəkan çay iç, sonra yat,- dedi anası və gedib çay gətirdi; - Deyirlər Musanın
anasının ayaqlarını kəsiblər, düzdü?
- Hə, düzdü.
- Yazıqlar. Arvad belə, özləri də ilin-günün bu vaxtı evsiz-eşiksiz qaldı. Evin dağılsın, ay
camaatı bu günə salan. Deyirlər, Qarağacıya da bomba düşüb, elədi?
Hər axşam evə gələndə anası sualı sualın dalına calayırdı. Və elə suallar verirdi ki, bu
sualların cavabını heç ölkənin başçısı da bilmirdi. Reyqandan başlayıb gedib çıxırdı Turqut
Özala, Mütəllibovdan başlayıb Elçibəydə qurtarırdı. Lap axırda da kirvələri Vartanın ölənlərinin
goruna söyürdü, görüm bu evdə yediyin çörək burnundan gəlsin.
- Bala, bəs bu türklər niyə gəlmirlər?
- Gəliblər, ay ana, gəliblər!
- Allah, sənə şükür. Bəs qurban olduqlarım hardadı?