AqiL ƏLİyev ariF ŞƏKƏRƏLİyev
Yüklə 3,63 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- II FƏSİL. DÜNYA İQTİSADİYYATI İNKİŞAF EDƏN BİR SİSTEM KİMİ
v əziyyət yarana bilər ki, bu vaxta qədər əldə edilmiş sivilizasiya da m əhv olar. Buna görə də Dİ fənni bütün bu və ya digər tipli çətin və paradoks xarakterli m əsələləri ortaya atır, təhlil edir və əməli nəticələr çıxarır. "Dünya iqtisadiyyatı" fənninin öyrəndiyi məsələlər çoxdur. Ümumi şəkildə burada iqtisadiyyatı və iqtisadi inkişafı formalaşdıra bil
ən bütün məsələlərə toxunmaq zərurəti vardır. Lakin bir dərslik və ya d ərs vəsaitində kompleks məsələlərin hamısını dərindən və hərtətəfli açmaq mümkün olmadığına görə "Dünya iqtisadiyyatı" fənnində əsas fikir dünya t əsərrüfatı sisteminin formalaşması və hərtərəfli açmaq mümkün olmadığına görə "Dünya iqtisadiyyatı" fənnində əsas fikir dünya t əsərrüfatı sisteminin formalaşması və tədrici inkişafı probleml ərinə, bu sferada baş verən daimi dəyişikliklərə ayrı-ayrı ölk ələrin, regionların iqtisadi inkişaf dinamikasına onların bir-birləri il ə formalaşmış iqtisadi münasibətlərinə, qarşılıqlı asılılıqlarına verilir. Bütün m əsələlərin öyrənilməsində "Dünya iqtisadiyyatı" fənni obyektiv iqtisadi qanunları əsas götürür və bu qanunlara söykənərək, onlardan ir əli gələn, dünya təsərrüfat sisteminin inkişafını təmin edə bilən fərdi qanunauygunluqları ortaya cıxarır və öyrənir. Bu əslində "Dünya iqtisadiyyatı"fənni predmetinin əsasını təşkil edir. Bu gün formalaşmış dünya təsərrüfat sistemi və mütəxəssislərin v ə dövlət başçılarının ona olan münasibətləri qabaqkılardan fərqlənir. Hazırda milli təsərrüfatların qarşılıqlı asılılığı və dünya iqtisadi sistemin tam olması hamı tərəfindən dərk edilir. Buna görə də "Dünya iqtisadiyyatı" fənni müasir sivilizasiyanın və elmi-texniki inqilabın ortaya çıxardıqları qlobal problemləri də dərindən şəhr edit, öyrənir və əməli nəticələr çıxarır. İstər dünya təsərrüfatının inkişafında və istərsə də bəşəriyyəti t əhlükə altına salmış qlobal problemlərin həllində dünyanın bütün ölk ələri eyni mövqe tutmur və ən başlıcası isə eyni imkana malik deyildirl ər. Buna görə də "Dünya iqtisadiyyatı" fənni ayrı-ayrı ölkələrin iqtisadiyyatının başlıca xüsusiyyətlərini ortaya çıxarır, öyrənir və bu sah
ədə qabaqcıl, mütərəqqi halların bütün dünyaya yayılması yollarını t ədqiq edir. Bu cəhətdən ölkələrin qrup şəklində öyrənilməsinin, yenicə dirç əlmiş və inkişaf etmiş ölkələrlə bir sırada ayaqlaşmaq iqtidarında olan "Yeni s ənaye ölkələri" kimi ölkələrin dərindən öyrənilməsinin böyük əhəmiyyəti vardır. "Dünya iqtisadiyyatı" fənni inteqral xarakterə malikdir. Burada b əşəriyyət miqtasında iqtisadi inkişafa təsir göstərən bütün amil və şərtləraraşdırılır, öyrənilir və təcrübə üçün lazımi nəticələr çıxarılır. M əhz buna görə də "Dünya iqtisadiyyatı" fənninin öyrəndiyi məsələlər dair əsinə dünya ticarəti, kapitalın və işçi qüvvəsinin miqrasiyası kimi ən mühüm beyn əlxalq iqtisadi əməkdaşlıq formaları da daxildir. "Dünya iqtisadiyyatı" fənni eyni zamanda beynəlxalq təsərrüfat sistemi mexanizmini, onun probleml ərini, ümumdünya iqtisadiyyatının potensial imk anlarını, bəşəriyyətdə baş verən qloballaşma proseslərini d ərindən araşdırır, təhlil edir, inkişaf səviyyəsini təyin edir, proqnozlaşdırır və qabaqcıl təcrübəni yaymaq, mənfi meylləri aradan qaldırmaq sahəsində əməli təkliflər irəli sürür.
dunya iqtisaiyyatı”... İndi bu ən çox işlənən terminlərdəndir. Terminin bu şəkildə işlənməsinin obyektiv əsası vardır.Hazırda fəaliyyət göstərən dünya iqtisadiyyatı uzun bir dövr uzun bir dövr keçmiş, keyfiyyət və kəmiyyətcə dəyişmiş,təkmilləşmişdir. “Müasir dünya iqtisadiyyatı”termini də məhz dünya təsərrüfat sistemində baş vermiş yeni dəyişiklikləri xarakterizə etmək və onları oxuculara, tədqiqatçılara əyani şəkildə göstərmək üçün işlədilir.
Dünya iqtisadiyyatı siyasi-iqtisadi kateqoriya olduğu kimi həm də tarixi kateqoriyadır.Bu ona görə belədir ki, hər hansı bir tarixi dövrün öz xüsusiyy ətləri olub və dünya iqtisadiyyatı da həmin dövrlərdə müxtəlif miqyasda, həcmdə ,səviyyədə fəaliyyət göstərib.Müxtəliflik isə təkcə iqtisadiyyatın səviyyəsində öz əksini tapmayıb.O həm də insanların dünya iqtisadiyyatına olan münasibətində və “Dünya iqtisa diyyatının” dünyəvilik səviyyəsində öz əksini tapmışdır. Əgər dünya iqtisadiyyatına bir sıra dərslik və dərs vəsaitlərində göstərildiyi kimi, milli
iqtisadiyyatların (təsərrüfatların)məcmuu kimi baxsaq onda cürətlə deyə bilərik ki, dünya iqtisadiyy atı həmişə mövcud olmuşdur.Lakin bu əsas məsələ deyil.Əsas məsələ müasir dünya iqtisadiyyatını fərqləndirən cəhətləri ortaya çıxartmaq və təcrübədə onlardan məqsədyönlü istifadə etməkdir. Yüklə 3,63 Mb. Dostları ilə paylaş:
|