Aqrar elm və İnformasiya məSLƏHƏt məRKƏZİ
Yüklə 7,85 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Cədvəl 1 2013-2014 vegetasiya ilinin bəzi hidrometeoroloji göstəriciləri
- Payızlıq yumşaq buğda genotiplərinin gövdə hissələrinin parametrləri Cədvəl 2
50
uzunluqdakı (1sm) quru çəki(VUQÇ) milliqramla hesablanmışdır (mq/sm). Nəticələr JMP 5.0.1 statistik proqramından istifadə etməklə analiz edilmişdir. 2013-2014-cü vegetasiya ilində əsas hidrometeoroloji göstəricilər 1-ci cədvəldə verilmişdir. Cədvəldən göründüyü kimi, 2013-cü ilin payızında (sentyabr, oktyabr, noyabr və dekabr ayları) toplam olaraq 105,2mm yağıntı düşmüşdür. Orta çoxillikdə isə bu göstərici 142mm təşkil edir ki, bu da tədqiqat ilindəkindən 36,8mm çoxdur. Həmin dövrdə havanın orta temperaturu orta çoxillik normaya yaxın olmuşdur. Dağlıq Şirvan bölgəsində payızlıq taxıllar üçün optimal müddətdə qoyulan təcrübələrdən vaxtında çıxış alınmış və payız inkişafı və kollanması normal getmişdir.2014-cü ildə hava şəraitinin gedişində orta çoxilliklərlə müqayisədə xeyli fərqlər müşahidə olunmuşdur. Belə ki, 2014-cü ilin yanvar-iyun ayı ərzində 117,1mm yağıntı düşmüşdür ki, bu da orta çoxillikdən (237mm) əhəmiyyətli dərəcədə yəni 120mm aşağıdır. 2013-2014-cü vegetasiya ilində yağıntıların cəmi miqdarı (222,3mm) orta çoxillik normaya nisbətən (379mm) 156mm az olmuşdur. Digər tərəfdən tədqiqat ilinin yaz və yay aylarında havanın temperaturu da orta çoxilliyə nisbətən mart ayında 1,8ºC, aprel ayında 1,5ºC, may ayında 4,6ºC, iyun ayında isə 2,7ºC yüksək olmuşdur.
Aylar 2013-2014 Orta çoxillik Yağıntı, mm Orta temp., 0 C Havanın nisbi rütubəti, % Yağıntı, mm Orta temp., 0 C Sentyabr 52,0 19,5
67 31,0
17,1 Oktyabr
23,2 11,2
74 45,0
11,2 Noyabr
11,2 7,2
80 36,0
6,0 Dekabr
18,3 -2,2
79 30,0
1,7 Yanvar
20,1 0,1
83 26,0
-0,2 Fevral
12,5 -0,7
83 35,0
0,1 Mart
37,4 4,9
80 42,0
3,1 Aprel
19,8 10,7
67 47,0
9,2 May
23,2 19,5
52 47,0
14,9 Iyun
4,1 22,2
41 40,0
19,5 Cəmi: 222,3
379,0
Orta: 9,2
8,3 Göründüyü kimi nəmliyin və nisbi rütubətin aşağı,temperaturun isə yuxarı olması 2013-2014-cü vegetasiya ilinin əsas xarakterik xüsusiyyəti olmuşdur. Bu da həmin ildə payızlıq buğdanın inkişafının bütün morfofizioloji göstəricilərində özünü göstərmişdir. Dağlıq Şirvanın quraq dəmyə şəraitində yetişdirilmiş yumşaq buğdanın 13 sort və 8 xəttinin sünbül altlığı, 3-cü və 2-ci buğumaralarının parametrlərinin göstəriciləri 2-ci cədvəldə verilmişdir. Cədvəldən göründüyü kimi, tədqiq olunan genotiplərin bitki boyu ortalama 90 sm olmuşdur. Qeyd edək ki, tədqiqat ilində alınan bu nəticə yağıntının aşağı olması səbəbi ilə normal təmin olunan illərənisbətən 20-
51
35% aşağı olmuşdur [4]. Tədqiqat ilində sünbül altlığının 21 genotip üzrə orta qiyməti 29,3sm-dir. Bu halda genotiplər arasındakı fərqlilik 0,01 səviyyəsində önəmli olmaqla ən kiçik önəmli fərq (ƏKÖF) 2,0sm olmuşdur. Sünbül altlığının uzunluğu, 4 th
, Qobustan, 12 IWWYT №17, 7 WON-SA №477 genotiplərində 37,2-33,2sm arasında olmaqla ən böyük (a,b qrupu), Vostorq, Tale38, Qırmızı gül1 və Aran sortlarında isə 23,7-23,1sm (i qrupu) həddində ən kiçik qiymətə malikdirlər. Qeyd edək ki, əksər genotiplərdə sünbül altlığının uzunluğu bitki boyu ilə uyğun olmuşdur. Başqasözlə bitki boyu hündür olan əksər genotiplərdə sünbül altlığının uzunluğu da çox olmuşdur və əksinə. 11 IWWYT №20, 7 WON-SA №477
birincilərə, Aran, Vostorq, Tale-38, Qırmızı gül1 genotipləri isə ikincilərə misal ola bilərlər. Eyni zamanda burada bitki boyu orta həddə lakin sünbül altlığının uzunluğu orta göstəricidən yuxarı olan Qobustan, Fatimə, 4 th FEFWSN №50 kimi
genotipləri də qeyd etmək lazımdır. Tədqiq olunan digər genotiplərin isə həm bitki boyu və həm də sünbül altlığının uzunluğu orta həddə olmuşdur.
Cədvəl 2 s/s Nümunənin adı Uzunluğu sm Ortadan diametri mm Vahid uzunluğunun quru çəkisi mq/sm Bitki boyu, sm sünbül altlıcağı 3-cü buğumarası 2-ci buğumarası sünbül altlığı 3-cü buğumarası 2-ci buğumarası sünbül altlığı 3-cü buğumarası 2-ci buğumarası 1 BEZOSTAYA1 28,9 20,1
16,4 2,82
3,53 4,14
7,5 9,7
13,7 91
2 QIZIL BUĞDA 30,9
22,1 16,8
2,84 3,82
4,14 8,0
12,4 12,0
92 3 ŞƏKİ 1 27,8 18,3
13,3 2,70
3,53 4,02
7,4 11,4
13,2 95
4 SÖNMƏZ 28,1
23,3 21,0
2,57 3,70
4,12 6,3
9,6 11,0
104 5 ARAN
23,1 13,7
11,5 2,41
3,29 3,56
6,9 11,3
13,3 79
6 VOSTORQ 23,7
12,6 10,0
2,68 3,40
3,71 8,1
14,3 21,2
69 7 MUROV2 30,3 20,8
13,3 2,76
3,62 4,08
8,6 12,4
15,5 88
8 QOBUSTAN 33,5
17,7 11,7
3,03 3,37
4,46 7,4
10,5 13,0
88 9 TALE38 23,5 15,7
10,8 2,74
3,71 4,26
8,8 13,8
18,2 77
10 FATİMƏ 32,2
16,9 11,3
2,72 3,45
3,74 7,9
10,7 12,9
88 11 QIRMIZI GÜL 1 23,2 14,4
8,7 2,22
3,05 3,69
6,7 12,0
13,2 68
12 ZİRVƏ 85 28,1
16,9 11,7
2,70 3,75
4,44 7,9
13,7 20,2
85 13 FERRUGİNEUM 2/19 27,9 17,9
12,2 2,82
3,52 3,44
6,3 9,9
11,0 85
14 11 IWWYT№ 20 34,6
22,1 16,5
2,61 3,62
4,06 6,4
9,9 11,3
104 15 LƏYAQƏTLİ 80 27,9 18,0
13,1 2,67
3,83 4,38
7,3 10,7
12,7 95
16 7 WON-SA № 477 33,2
17,2 14,6
2,46 3,14
3,58 7,3
10,5 12,5
104 17 4
th FEFWSN № 50 37,2 20,4
13,0 2,55
3,76 3,88
7,0 13,5
14,0 95
18 12 IWWYT № 17 33,3
19,8 17,0
2,46 3,27
3,66 7,1
11,1 12,8
103 19 12 IWWYT № 6 32,5 23,9
17,9 3,01
4,02 4,33
7,1 12,0
12,7 96
20 12 IWWYT № 8 26,4
15,3 12,3
2,45 3,35
3,60 6,6
10,6 12,0
89 21 12 IWWYT № 9 29,0 18,6
15,1 2,54
3,45 4,06
6,6 9,9
11,7 104
ORTA 29,3
18,4 13,7
2,66 3,53
3,97 7,3
11,4 13,7
90 VƏ %
7,0 7,0
7,7 7,0
5,4 5,1
9,7 13,9
12,6 2,9
ƏKÖF 2,0**
1,6** 1,4**
0,23** 0,24**
0,26** 0,88**
2,0** 2,2**
4,3** Yüklə 7,85 Mb. Dostları ilə paylaş:
|