Arap bahari sonrasi
Yüklə 314,08 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MART 2016 SAYI: 154
- SETA | SİYASET, EKONOMİ VE TOPLUM ARAŞTIRMALARI VAKFI
- SETA | Kahire
- İÇİNDEKİLER ÖZET 7 GİRİŞ 8 KÖRFEZ GÜVENLİĞİNİN TEMEL PARAMETRELERİ 9
- YAZAR HAKKINDA Abdullah ERBOĞA
| ABDULLAH ERBOĞA MART 2016 SAYI: 154 ANALİZ
ARAP BAHARI SONRASI KÖRFEZ GÜVENLİĞİ VE SAVUNMACI AKTİVİZM MART 2016 SAYI: 154 ANALİZ
ABDULLAH ERBOĞA ARAP BAHARI SONRASI KÖRFEZ GÜVENLİĞİ VE SAVUNMACI AKTİVİZM COPYRIGHT © 2016 Bu yayının tüm hakları SETA Siyaset, Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı’na aittir. SETA’nın izni olmaksızın yayının tümünün veya bir kısmının elektronik veya mekanik (fotokopi, kayıt ve bilgi depolama, vd.) yollarla basımı, yayını, çoğaltılması veya dağıtımı yapılamaz. Kaynak göstermek suretiyle alıntı yapılabilir. Uygulama: Erkan Söğüt Baskı: Turkuvaz Matbaacılık Yayıncılık A.Ş., İstanbul
Nenehatun Caddesi No: 66 GOP Çankaya 06700 Ankara TÜRKİYE Tel: +90 312 551 21 00 | Faks: +90 312 551 21 90 www.setav.org | info@setav.org | @setavakfi SETA | Washington D.C. 1025 Connecticut Avenue, N.W., Suite 1106 Washington D.C., 20036 USA Tel: 202-223-9885 | Faks: 202-223-6099 www.setadc.org | info@setadc.org | @setadc
21 Fahmi Street Bab al Luq Abdeen Flat No 19 Cairo EGYPT Tel: 00202 279 56866 | 00202 279 56985 | @setakahire
Defterdar Mh. Savaklar Cd. Ayvansaray Kavşağı No: 41-43 Eyüp İstanbul TÜRKİYE Tel: +90 212 395 11 00 | Faks: +90 212 395 11 11 5 s e t a v . o r g ARAP BAHARI SONRASI KÖRFEZ GÜVENLİĞİ VE SAVUNMACI AKTİVİZM
6 ANALİZ
s e t a v . o r g YAZAR HAKKINDA Abdullah ERBOĞA Beykent Üniversitesi İşletme (ana dal) ve Uluslararası İlişkiler (yan dal) bölümlerinden mezun oldu. Yüksek lisans eğitimini Bahçeşehir Üniversitesi Küresel Siyaset ve Uluslararası İlişkiler Bö- lümü’nde tamamladı. Halen İstanbul Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı’nda doktora çalışmalarına devam etmektedir. SETA İstanbul Güvenlik Direktörlüğü’nde araştırma asistanı olarak çalışmaktadır. 7 s e t a v . o r g ARAP BAHARI SONRASI KÖRFEZ GÜVENLİĞİ VE SAVUNMACI AKTİVİZM Körfez ülkeleri son dönemde Ortadoğu’daki gelişmelerin bir sonucu olarak ulusal güvenliklerine dair ciddi tehditler algılamaktadırlar. Bu güvenlik endişeleri (ayak- lanmalar, İran nükleer anlaşması ve bölgedeki vekalet savaşları) Körfez ülkelerini yeni güvenlik politikası arayışına yöneltmektedir. Bu çerçevede ABD’ye dayalı tek boyutlu güvenlik politikalarını terk etme eğilimine girildiği görülmektedir. Bu yeni politikayı “savunmacı aktivizm” olarak isimlendirmek mümkündür. Savunmacı aktivizm politikalarının sonucu olarak Körfez ülkeleri öncelikle Arap Baharı’nda –İhvan özelinde– sorunun kaynağı olarak görülen aktörlerin sis- tem dışına itilerek tasfiye edilmesine yöneldi. İkinci olarak, İran nükleer anlaşması sonrasında bölgesel ve küresel denklem- de yeni arayışlar ile birlikte silahlanma artışını önceledi. Üçüncü olarak ise, ABD ile yıl içerisinde gerginlikler yaşayan Körfez ülkeleri hem silahlanmada çeşitlilik hem de güvenlik merkezli yeni ortak arayışlarına yöneldi. Körfez ülkelerinin en hassas oldukları İran tehdidine yönelik bölgede üretme- ye çalıştıkları cevaplar bir yandan refleksif güç kullanımının öne çıkmasına diğer yandan Yemen örneğinde görüldüğü üzere stratejik plan yetersizliğinin tezahürü olarak oldukça büyük bir maliyetin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Dolayısıyla bölgesel düzenin yeniden şekillendiği Arap Baharı sonrası süreçte Körfez güvenlik mimarisine, bölge ülkelerinin yeni oluşan tehdit algılarına ve bu tehdit algılarının yol açacağı muhtemel tepkilere yakından bakılması büyük önem arz etmektedir.
8 ANALİZ
s e t a v . o r g Arap Baharı sürecinin vaki olduğu diğer ülke- lerde ise Müslüman Kardeşler gerilimi ile yüz yüze gelmektedirler. Bu aşamada yapılacak ilk kesin tespit ise; Körfez ülkelerinin tarihlerinde ilk defa bu derece kapsamlı ve çok boyutlu tehditler ile karşılaşmala- rı ve bu tehditler karşısında çok ciddi bir güvenlik problemiyle yüzleşmek durumunda kalmalarıdır. Bununla birlikte bölgeye tarihsel olarak nü- fuz eden ABD açısından dış politikada Asya-Pa- sifik ekseninin öncelenmesiyle Körfez bölgesinin stratejik değerinin sorgulanır hale geldiğini ve Körfez’e yönelik güvenlik kaygısına makul bir sınırlama getirildiğini görmekteyiz. Hem aynı zaman diliminde farklı alanlarda karşılaşılan teh- ditler hem de ABD gibi bir küresel güvenlik mi- marının yeni bir külfetin altına girmeme çabasıyla birlikte, 1 Körfez ülkelerinin güvenliğe dair her alanda refleksif politikalara sürüklendiğine tanık olmaktayız. Bu raddeden itibaren sert güç unsur- larını yoğun olarak kullanmaya başlayan Körfez ülkeleri için şüphesiz ki arzu edilen; ABD’nin askeri ve diplomatik varlığının güçlü bir biçimde bölgede daha hissedilebilir olması, en azından böl- gedeki revizyonist ve hırslı ülkelerin iddialı politi- kalarını etkisizleştirecek bir yapının inşa edilmesi- dir. Dolayısıyla bu güvenlik endişeleri ekseninde Riyad yönetimi başta olmak üzere Körfez ülkeleri bir taraftan karşı karşıya kalınan güvenlik prob- lemlerine yol açan tehditleri bertaraf etmeye, diğer taraftan diplomatik temaslarla Ortadoğu’daki kriz bölgeleri üzerinde etkili olmaya çalışmaktadır- lar. İhvan üzerinden yaşanan ayrışma sonrası ilk olarak Kasım 2014’te kendi iç uzlaşısını sağlayan Körfez ülkeleri, ikinci aşamada bölgesel düzenin dinamiklerini kendi lehlerine toparlama çabasına girmişlerdir. İlaveten bu diplomatik ve askeri kon- solidasyon eş zamanlı şekilde petro-politik kıskaç ile İran’ı makul sınırlar içerisinde hareket etmeye zorlamak gibi bir tercihe de sürüklemiştir. 1. Frederic Wehrey, “A New U.S. Approach to Gulf Security”, Carnegie Endowment for International Peace, 10 Mart 2014, http://carnegieendowment.org/2014/03/10/new-u.s.-approach- to-gulf-security. GİRİŞ Ortadoğu’daki mevcut istikrarsızlığın gittikçe artması, İran ile varılan nükleer anlaşma ve Su- udi Arabistan-İran arasında tırmanan siyasi geri- lim ve bölgesel rekabet, Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) üyesi altı ülkenin (Suudi Arabistan, Ka- tar, Birleşik Arap Emirlikleri, Bahreyn, Kuveyt ve Umman) iç ve dış politikalarında güvenlikçi bir yaklaşımı merkezileştirmelerine neden oldu. KİK üyesi ülkeler halihazırda İran, Yemen ve DAİŞ tehditleri karşısında bölgede yeni bir gü- venlik paradigması ortaya koymanın yollarını aramaktadırlar. Körfez ülkelerinin bölgede karşı karşıya oldukları tabloya bakıldığında bu tespi- tin daha sarih anlaşılacağı ortaya çıkacaktır. Birincisi, Ortadoğu’da otorite boşluğundan yararlanarak ulus-devlet sistemine meydan okuyan ve bu boşluğun daha da büyümesine neden olan DAİŞ tehdidinin etkinlik alanını artırmasıdır. İkincisi, İran’ın, Irak ve Suriye başta olmak üzere Ortadoğu’da istikrarsız alanlardan azami de- recede istifade eden ülke olması ve nükleer anlaş- ma ile birlikte nüfuzunu daha da genişletmesidir. Üçüncüsü, Arap Baharı’yla birlikte –İhvan örneğinde görüldüğü gibi– bölgede meşru siyaset zemininde siyaset üretme potansiyeline sahip ak- törlerin vesayetin gölgesinde etkisizleştirildiği bir sürece şahit olunmaktadır. Bu bağlamda Körfez ülkeleri DAİŞ ve İran tehditleriyle Yemen, Suriye, Bahreyn, Irak ve Lübnan’da doğrudan karşılaşmakta, Mısır ve
Yüklə 314,08 Kb. Dostları ilə paylaş:
|