Araz qurbanov
Yüklə 3,03 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Baş məsləhətçi: Ramiz Məmmədov
- Elmi redaktor: Tahirə Allahyarova
- «Bütün dövrlərdə daim su qıtlığı yaşanmışdır və in- sanlar bir növ buna öyrəşmişdilər. Halbuki, bu qeyri
- Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
- Ön söz əvəzi H 2 O haqqında bir də düşünmək imkanı
| AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ PREZİDENTİ YANINDA STRATEJİ ARAŞDIRMALAR MƏRKƏZİ HİDROBÖHRAN, HİDROMÜNAQİŞƏLƏR VƏ HİDROSTRATEGİYA BAKI-2013 ARAZ QURBANOV 2 HİDROBÖHRAN, HİDROMÜNAQİŞƏLƏR VƏ HİDROSTRATEGİYA Baş məsləhətçi: Ramiz Məmmədov, AMEA-nın müxbir üzvü, Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Coğrafiya İnstitutunun direktoru, professor Məsləhətçilər: Musa Qasımlı, siyasi elmlər doktoru, professor Rövşən Xəlilov, fizika-riyaziyyat elmləri doktoru Vüsal Qasımlı, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Elmi redaktor: Tahirə Allahyarova, fəlsəfə elmləri doktoru Redaktorlar: Zaur Vəliyev, iqtisadiyyat üzrə fəlsəfə doktoru Azad Qəribov Texniki redaktor: İqrar Məmmədli Dizayner: İntiqam Məhəmmədli 3 HİDROBÖHRAN, HİDROMÜNAQİŞƏLƏR VƏ HİDROSTRATEGİYA Kitabın içindəkilər Ramiz Məmmədov. Ön söz əvəzi. H2O haqqında bir də düşünmək imkanı ............................. 7 Giriş ...................................................................................................................12 1. Qlobal su çatışmazlığı problemi. Ümumi mənzərə ..............................15 2. Su ehtiyatları və beynəlxalq hüquq ..........................................................25 İslam dinində su hüququ. Su şəriəti .........................................................35 3. Transsərhəd su axarları dövlətlərarası münaqişə mənbəyi kimi ........... 37 4. Geosiyasətdə su ehtiyatlarının rolu .........................................................49 5. Azərbaycanın su ehtiyatları Reallıqlar, geosiyasi çağırışlar və təhdidlər .................................................97 Nəticə ...............................................................................................................152 Təkliflər ...........................................................................................................156 İstifadə olunmuş ədəbiyyat .........................................................................163 4 HİDROBÖHRAN, HİDROMÜNAQİŞƏLƏR VƏ HİDROSTRATEGİYA 5 HİDROBÖHRAN, HİDROMÜNAQİŞƏLƏR VƏ HİDROSTRATEGİYA «Bütün dövrlərdə daim su qıtlığı yaşanmışdır və in- sanlar bir növ buna öyrəşmişdilər. Halbuki, bu qeyri- normal vəziyyətdir, içməli su daim olmalıdır. Biz bu problemi köklü şəkildə həll etmək əzmindəyik». İlham Əliyev, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti 6 HİDROBÖHRAN, HİDROMÜNAQİŞƏLƏR VƏ HİDROSTRATEGİYA 7 HİDROBÖHRAN, HİDROMÜNAQİŞƏLƏR VƏ HİDROSTRATEGİYA Ön söz əvəzi H 2 O haqqında bir də düşünmək imkanı Əziz oxucu! Diqqətinizə təqdim edilən bu kitab təkcə mütəxəssislərə – coğ- rafiyaşünaslara, hidroloqlara, melioratorlara, su təsərrüfatı ilə əlaqəli məmurlara, siyasətçilərə deyil, yaşından, cinsindən, sosial mövqeyindən və intellektual səviyyəsindən asılı olmayaraq hər birimizə ünvanlanıb. Ki- tabın məqsədi Tanrının bizə verdiyi ən dəyərli nemətin – adi şirin suyun qədrini bilməyə, ən azı ona özümüz qədər sayğı və hörmətlə yanaşma- ğa sövq etməkdir. Çünki, su nə coğrafi, nə milli, nə siyasi, nə də mənəvi sərhədlər tanıyır. Su biosferin, canlı aləmin ən vacib elementidir. Susuz üzvi təbiət, eləcə də bəşəriyyət mövcud ola bilməz. Fransız yazıçısı An- tuan de Sent-Ekzüperinin təbirincə desək, «Su, sən həyatın mənbəyi deyilsən. Sən həyatın özüsən!». Su mənim, sənin, onun, birlikdə isə ha- mımızındır. Onun qıtlığı qarşısında hər birimiz bərabərik. Orta məktəb dərsliklərindən hər birimizə məlumdur ki, insan or- qanizminin üçdə iki hissəsi sudan ibarətdir. O da müəyyən edilib ki, insan qidasız dörd həftə, susuz isə maksimum yeddi gün yaşaya bilər. Orqanizmin normal fəaliyyəti üçün hər birimizə gün ərzində azı 2-3 litr su lazımdır. Bir çox alimlərin fikrincə, insanın yaşayışı mahiyyət etiba- rı ilə «su uğrunda mübarizə» üzərində qurulub. Planetin əhalisi sutka ərzində nə az, nə də çox – təqribən 8 milyard ton sudan istifadə edir. Və o da yaxşı məlumdur ki, əgər bəşəriyyət sudan səmərəli, şüurla istifadə edərsə, onu çirkləndirməzsə, mənbələrini qoruyarsa, bu nemət hələ nəvə- nəticələrimizə də gen-bol çatar. Təəssüf ki, hər il böyük miqdarda çirkab, sənaye, kənd təsərrüfatı tullantıları təbiətə axıdılaraq şirin su mənbələrini – çay və gölləri, yeraltı yataqları çirkləndirir. Əli hər yerdən üzülən işğalçı Ermənistan davamlı olaraq zərərli kimyəvi maddələri Azərbaycana doğ- ru səmt götürən transsərhəd çaylara axıdır, bizi süni sel və daşqınlarla, quraqlıqla təhdid edir, iradəmizi sındırmaq, xalqımızı su ilə imtahana çəkmək istəyir. Digər tərəfdən, qlobal iqlim dəyişməsi, Yer üzündə şirin su ehtiyatlarının azalması, mənbələrin sürətlə çirklənməsi, israfçılıq, bir sıra dövlətlərin «su hegemonluğu» iddiaları və s. gələcəkdə Azərbaycan Yüklə 3,03 Kb. Dostları ilə paylaş:
|