Ari hastaliklari

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
arısı kolonilerinde yaptığı zarar azdır. Paraziti kontrol altında tutmak 
için fumagillin uygulaması ile gregarine  enfeksiyonu kontrol altında 
tutulabilir. 
3.4. Dizanteri Hastalığı
Arıların adi ishali olarak bilinen dizanteri hastalığı, ilkbaharda 
ilk   arı   faaliyetleri   başladığında,   arıların   koyu   sarı,   yapışkan,   fena 
kokulu   ishal   ile   kendini   belli   eder.   Adi   ishal   mikrobik   ve   bulaşıcı 
olmayıp,   yanlış   beslenmeden   kaynaklanmaktadır.   Ekşimiş   şurupla 
beslenen   arılarda   görülmektedir.   Soğuk,   rutubet   ve   kovanda   balın 
yetmemesi durumunda arıların polenle beslenmeleri hastalık çıkışına 
sebep olmaktadır. 
Adi   ishal   zamanla   kendiliğinden   iyileşmektedir.   Çevredeki 
nektar   ve   polenin   artmasıyla   kaybolmaktadır.   Hastalığın   önlenmesi 
için arılara iyi bakım ve besleme yapmak önemlidir. Kışlatılan arıların 
yeterli balları  yoksa yeterli sonbahar  şuruplaması  yapılarak  arıların 
kışlık ballarını depolamaları sağlanmalıdır.  Adi ishalde şurup içine bir 
damla formik asit ve çok az alkol konularak ishalli arılara verilebilir. 
4. Mantarlar
4.1. Kireç Hastalığı (Chalkbrood)
Bal   arı   larvalarının   mantari   bir   hastalığıdır.   Ascophaera   apis 
tarafından   meydana   getirilmektedir.   Hastalanmış   larva 
mumyalaşmaktadır.   Mantar   miselyumlarının   üremesi   sonucu 
mumyalar  beyaz  renkte  görülmektedir. Bu   hastalık   bazen   önemsiz 
seviyede olmasına karşın bazı hallerde çok zarar vermektedir.  Kireç 
hastalığından ileri gelen kayıplar koloni ve arılıklardaki enfeksiyonun 
şiddetine bağlı olarak değişkenlik göstermektedir. 
Hastalığa   Dünya’nın   hemen   her   yerinde   rastlanmaktadır. 
Hastalık sporadik salgınlar yapmaktadır.   İlk   olarak   1913   yılında 
Almanya’da görülen hastalığa Türkiye’de 1988 yılında rastlanmıştır. 
Etken   :  Ascophaera   apis   isimli   mantarın   3   alt   türü   vardır. 
Bunlar, Ascophaera apis alvei, Ascophaera apis minor ve  Ascophaera 
apis   major’dur.   Mantar   yalnızca   arı   larvalarını   enfekte   etmektedir. 
Mantar sporları heterotalliktir. İki farklı Ascophaera apis türünün tems 
40

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
ettiği yerde sporlar meydana gelir.  Mantar sporları anaerobik şartlarda 
üremektedir. Bununla birlikte miselyum aerobik çoğalmaktadır. 
Bir kez koloni enfekte ise sporlar peteklerde canlı kalmaktatır. 
Uygun   şartlarda   hastalık   ortaya   çıkmaktadır.   Sporlar   en   az   15   yıl 
enfeksiyon gücünü korumaktadır. Ascophaera apis 27˚C’nin altındaki 
sıcaklıkta   1   yıl   kadar   canlı   kalmaktadır.   Hastalık   balla 
nakledildiğinden   enfekte   kolonilerin   balı   beslenmede 
kullanılmamalıdır.   Enfekte   kolonilerdeki   erişkin   bal   arılarının   bal 
kesesinde   mantar   sporları   bulunmaktadır.   Arılar   arasındaki   gıda 
değişimi ile mantar  diğer arılara geçmektedir. Ana arılarda hastalığa 
yakalanmaktadır.  
Polenler   hastalığın   bulaşmasında   önemlidir.   Polen   kıtlığında 
yalnızca   enfekte   polenle   beslenme   durumunda   enfeksiyon   ortaya 
çıkmaktadır. Sporlar polende en az 12 ay kadar canlı kalmaktadır.
Hastalıklı   kolonilerin   ballarının   diğer   kovanların   arıları 
tarafından çalınması, hastalıklı ve sağlıklı koloniler arasındaki petek 
ve arıcılık malzemeleri değiştirilmesi ile hastalık hızla yayılmaktadır.
Bal   arısı   kolonilerinde   hastalığın   gelişmesinde   birçok   etmen 
etkilidir.   Kireç   hastalığının   ortaya   çıkması   için   yavrunun   üşümesi 
hazırlayıcı   bir   faktördür.   Larvalı   gözlerin   kapatılmasından   sonraki 
yada önceki 24 saatlik süre içinde larvalar üşürse kireç hastalığı ortaya 
çıkmaktadır.   Üşüme   nedeniyle   oksijen   bağırsaktan   yeteri   kadar 
alınamamaktadır.   Miselyumlar   tekrar   aktif   hale   geçmektedir.   Bu 
durum   çoğu   defa   ilkbaharda   görülmektedir.   Çünkü   bu   dönemde 
koloniler hızla büyümekte ve erişkin arıya oranla daha fazla yavru 
bulunmaktadır. Kış esnasında zayıf havalandırılan ve az sayıda peteği 
olan  kovanlar  A. apis  için  mükemmel  ortam sağlarlar.  Daha  sonra 
ilkbahar yada erken yaz döneminde yavrulu alanların genişlemesiyle 
mantar üremekte hastalık ortaya çıkmaktadır. 
Aşırı oğul vermeye meyilli arı ırklarında kireç hastalığı daha 
fazla görülmektedir. Çünkü oğul verecek arı kolonisi kovanda kalacak 
arı   ailesi   için   bakamayacak   kadar   büyük   yavrulu   alanlar   meydana 
getirmektedir.   Arılar   larvalarla   yeteri   kadar   ilgilenemezler.   Yani 
yavru   miktarının   artması   yada   tarlacı   arı   sayısının   azalmasıyla 
enfeksiyon oranı artma göstermektedir. Yavrulu petekler arasına ballı 
peteklerin  sokulması da kireç hastalığını arttırmaktadır. 
Aşırı   kovan   içi   rutubeti   kovanlarda   hastalık   çıkışını   neden 
olmaktadır. Yağışlı havalar, uzun süren  zayıf tarlacılık faaliyeti, zayıf 
41

---

Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
koloniler, uygunsuz kovan açıp kapatmalar ve genetik yatkınlığa bağlı 
olarak   hastalık     ortaya   çıkmaktadır.   Kireç   hastalığı   sıcak   aylarda 
yalnızca   zayıf   havalandırılan   kolonilerde   olmaktadır.   Balın   yüksek 
oranda hidratlanmasıyla rutubet  artışına  bağlı olarak kireç  hastalığı 
gelişmektedir.   Kireç   hastalığı   ilk   olarak   diğer   hastalıklardan 
zayıflamış   kolonilerde   ortaya   çıkmaktadır.   Kireç   hastalığı,   yalnız 
başına   ortaya   çıkmasından   daha   çok   nosema   hastalığı,   Amerikan 
yavru   çürüklüğü,   Avrupa   yavru   çürüklüğü,   bakteriyel   septisemi, 
rikettsiosis   enfeksiyonlarıyla   birlikte   bulunmaktadır.   Zayıflamış 
koloniler   olumsuz   koşullarla   karşılaştığında   şiddetli   kireç   hastalığı 
meydana   gelmektedir.   Antibiyotik   kullanımı   mantar   hastalığının 
yayılmasına neden olmaktadır. Arının bağırsak florasının dengesinin 
bozulması   sonucu   mantar   üremektedir.   Rutubet,   havalandırmanın 
yetersiz olması, sulu gıda ve genetik etkiler enfeksiyonun yayılmasına 
yardımcı olmaktadır.
Larva 3-4 günlük iken A. apis sporunu almaktadır.  Daha sonra 
sonra   pupa   dönemine   girerken   larva   gözleri   kapatılmaktadır.     Bu 
dönemde larvalar üşüdüğünden   hastalıklı larvalar genellikle yavrulu 
sahaların dış kısmında görülmektedir.  
                           
Ascphaera apis sporokisti  →
                 
Sporokistten spor toplarının çıkışı →
                         
Spor topları
42

---