Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
katılan 500 ml çamaşır suyu çözeltisinde 5-10 dakika kadar tutulur,
sonra bol suyla durulanır ve güneşte kurutulur. Hazırlanan sodalı suya
250 gr Kalsiyum klorit ilave edilirse daha güvenilir bir dezenfeksiyon
gerçekleştirilir. Metal arıcılık malzemeleri % 1'lik küllü suda 1 saat
kaynatılarak dezenfekte sağlanır. Zefiran, 100 ml'de 10 gr
Benzalkonyum klorür içerir. Maske, eldiven gibi kıyafetlerin
sterilizasyonu için 1/4000'lik eriğiyi kullanılır. Çözelti için saf su
kullanılmalıdır. % 1'lik hidrojen peroksit çözeltisi ile arıcılık alet ve
ekipmanları, boş kovanlar ve çerçeveler sprey şeklinde ilaç
püskürtülerek dezenfeksiyon yapılır. Boş kovan ve peteklerin
dezenfeksiyonunda % 4'lük kloramin çözeltisi kullanılmaktadır.
Kovanın gövde, kapak, dip tahtası ve işletmede kullanılan her
türlü malzeme dezenfektan maddelerle dezenfekte edilmeli ve
yüzeyler iyice kazındıktan sonra pürmüzle yakılarak kullanılmasına
izin verilmelidir. Strafor kovanlar çamaşır suyu ile yıkanıp 2 gün
güneşte kurutulduktan sonra kullanılmalıdır.
Hastalık tedavi için yurt dışında birçok antibiyotik
kullanılmasına karşın ülkemizin Avrupa Birliği ile uyum sürecine
bağlı olarak antibiyotik kullanımı yasaklanmıştır. Yurt dışında
kullanılan antibiyotikler P. larvae sporlarını yok edememektedir.
Sporun üremesini baskılayarak hastalığın klinik olarak ortaya çıkması
engellenmektedir. Balın gıda olarak tüketilmesinde balda antibiyotik
kalıntısı ciddi bir problemdir. İnsan sağlığını direkt ilgilendiren bu
hususta gerekli özen gösterilmeli ve arıcılar uyarılmalıdır. Ayrıca
Tarım ve Köyişleri Bakanlığının uyguladığı cezalar hem antibiyotik
veren Veteriner Hekimler, hem de ilacı kullanan arıcılar için çok
caydırıcıdır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından bal arıları için
bu amaçla ruhsatlandırılmış bir antibiyotik yoktur. Buna rağmen bir
kısım arıcı oksitetrasiklin, eritromisin gibi antibiyotikleri yasak
olmasına rağmen kullanmaktadır. Arıcıların hastalığı bildirmemeleri
ve yanlış uygulamalarına bağlı olarak Amerikan yavru çürüklüğü ile
mücadele istenilen ölçüde yapılamamaktadır.
Yurtdışında antibiyotik kullanılmadan Amerikan yavru
çürüklüğünü yok eden bir yöntem mevcuttur. Amerikan yavru
çürüklüğü tespit edilen kovanın arıları, dezenfekte edilmiş ve yeni
çerçeve ve temel petekler verilmiş kovana yapay olarak aktarılır.
Kovanın üst kısmı arıların geçemeyeceği büyüklükteki gözenekli tel
yada bez ile kapatılarak arıların hareketleri sınırlanır. Kovan karanlık
13
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
ve serin yere alınarak 48 saat tutulur. Arılar 48 saatten daha fazla aç
tutulursa açlıktan ölmeye başlarlar. Daha sonra yapay oğullar
dezenfekte edilmiş yeni kovanlara aktarılarak 2-3 litre şeker şurubu ile
beslenir. Bu tür kolonilerin aktif sezonun sonunda başarılı bir şekilde
kışladıkları görülmüştür. Bu işlem sırasında karantina tedbirleri,
hastalıklı kovanlarda 15 gün aralıklarla yapılan P. larvae yönünden
laboratuvar kontrolleri, hastalıklı kovanların ballarının laboratuvar
kontrolleri yapılmaktadır. Dolayısıyla sıkı bir takip gerektirmektedir.
Ancak antibiyotik kulanılmadan hastalık ortadan kalkmaktadır.
Yavru hastalıkları ile mücadelede etkili yöntemlerden birisi de
hijyenik davranışı kabiliyeti yüksek kolonilerle çalışmaktadır. Bu
maksatla yapılan çalışmalarda 24 saat sonunda ölü larvaların %
80’den fazlasını temizleyen koloniler seçilmektedir. Bu kolonilerde
yavru hastalığı görülme oranı belirgin olarak azalmaktadır. Arıcılar
temizlik davranışı yüksek kolonilerle çalışarak yavru hastalıklarıyla
ilaçsız mücadele edebilir.
Amerikan yavru çürüklüğü olan kolonilerin arıları dezenfekte
edilmiş çerçeve ve petekli kovanlara silkilir. Kovanlardaki arıların
giriş çıkışına müsade edilir. Dört gün sonra arılar yeniden
dezenfeksiyonu yapılmış kovanlara verilir. Kovanlardaki arılar şeker
şurubu beslenir. Bu yöntem ile kovanlardaki hastalık belirtileri
kaybolmaktadır. Ancak hastalık sporları tamamen yok edilemez.
Hastalık sporları kabul edilebilir sınırlara indirilmektedir. Yöntem yurt
dışındaki bazı ülkelerde uzun yıllardır kullanılmaktadır.
Amerikan yavru çürüklüğü; İhbarı Mecburi Hastalıklar arasında
yer almaktadır. 3285 Sayılı Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Kanununa
göre işlem yapılmaktadır.
Kordon bölgesindeki kovanlarda arıların Amerikan yavru
çürüklüğü hastalığı belirtilerinin kaybolmasından 2 ay sonra
dezenfeksiyon yapılarak kordon kaldırılır.
1.2. Avrupa Yavru Çürüklüğü
Avrupa yavru çürüklüğü, dünyanın birçok ülkesinde yaygın
olup, bazı yerlerde Amerikan yavru çürüklüğünden daha yıkıcı
olmaktadır. Avrupa yavru çürüklüğünün meydana gelmesinde birçok
mikroorganizma rol oynamaktadır. Asıl hastalık etkeni olarak
Melissococcus pluton’dur. Buna sekonder olarak bazı
mikroorganizmalar eşlik etmektedir. Bunlar Streptococcus faecalis,
14
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Paenibacillus alvei, Bacillus lateresporus, Bacillus subtilis, Bacillus
cereus, Bacillus orpheus, Bacillus eurydice ve Corynebacterium
pyogenes’dir. Bütün bu mikroorganizmalar fırsatçı etkenlerdir.
Melissococcus pluton: Kısa, spor oluşturmayan, lanset
biçiminde olup, tek başına, çiftler halinde yada zincir şeklinde
bulunur. Bu bakterilerin büyüklüğü 0,5-0,7 – 0,1 µm kadardır.
Paenibacillus alvei: Çubuk şeklinde bir organizma olup, 0,5-0,8
µm genişliğinde ve 2-5 µm uzunluğundadır. Sporları ise 0,8 µm
genişliğinde ve 1,8-2 µm uzunluğa sahiptir. Paenibacillus. alvei’nin
spor ve çomak şekilleri, P. larvae’den daha büyüktür.
Bacillus eurydice: Bacterium eurdica şekil olarak ince yada
kare biçiminde çomaklar tarzında olup, tek yada zincirler halinde
görülmektedir. Bakteri 0.5-1.4 µm uzunluğunda, 0.4-0.7 µm
genişliğindedir.
Brevibacillus laterosporus (Bacillus laterosporus, Bacillus
orpheus): Çubuk şeklinde olan bakteri, , 0,5-0,8 µm genişliğinde ve
2-5 µm uzunluğundadır. Sporları 1.0-1.3 x 1.2-1.5 µm ebatlarındadır.
Paenibacillus apiarius (Bacillus apiarius): Avrupa yavru
çürüklüğünde nadiren karşılaşılan bir bakteridir. Bakteri çubuk
şeklinde olup 0.6-0.8 µm ebatlarındadır.
Bulaşma : Bu hastalık, larvaların beslenmesi sırasında işçi arılar
tarafından çok hızlı olarak bulaştırılır. Etken, larvanın orta barsağına
yerleşerek ve orada hızlı bir şekilde çoğalarak kokoid kümeleri
oluşturmaktadır. Bu esnada larvanın bağırsağındaki gıdayla
beslendiklerinden larva besinsiz kalarak zayıf düşmektedir. Ölüm
bulaşmadan 4 gün sonra şekillenmektedir. Larvanın ölümü ile M.
pluton’un çoğalması durmaktadır. Petek gözü mühürlerinin
kapatılmasından önceki 3 gün içerisinde larva ölmektedir.
Hastalıklı larvalar bakıcı arılar tarafından tespit edilerek hastalık
belirtileri göstermeden önce dışarı atılırlar. Hastalık bu şekilde uzun
süre farkına varılmadan devam edip gidebilir. Hastalığın şiddeti yavru
gıdası üretimiyle ilgili olarak değişir. Genç arıların çok olması halinde
larvalar için yeterli gıda üretilmektedir. Şayet genç arı sayısı az ve
kolonide fazla miktarda larva varsa ergin arılar bir kısım larvayı
dışarıya atarlar. Geriye kalan larvalar bol beslenme imkanı bulurlar.
Hastalık hafif atlatılmış olur.
15
Dostları ilə paylaş: |