Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
Bulaşma genellikle yavru yetiştirmenin yoğun olduğu Mayıs ve
Haziran aylarında görülmektedir. Nektar ve polen kıtlığı, soğuk hava,
zayıf beslenme şartlarında hastalık ortaya çıkmaktadır. Bal özünün
(nektar) en bol olduğu dönemlerde hastalık kendiliğinden iyileşmeye
başlamaktadır. Üretilen larva sayısı ve larva gıdası arasındaki denge
bozulduğunda hastalık ortaya çıkmaktadır. Hastalık fazla
yayılmamaktadır. Bunun sebebi, larva ölümlerinin çabuk olması,
arıların hastalıklı larvaları kovandan dışarı atmaları ve ortam şartları
normale döndüğünde koloninin kendiliğinden iyileşmesidir.
Klinik Muayene : Arı larvalarının ölümleri petek gözlerinin
kapanmaya başlamadan önceki 3 gün ve kapandığı 1. veya 2. gün
içerisinde olmaktadır. Bu süre bazen daha da kısalmaktadır. Ölümler
daima larva, pupa safhasına ulaşmadan olmaktadır. Larvalar ölmeden
önce petek gözünün dip kısmında helezon tarzda kıvrılmış vaziyette
bulunmaktadır. Bu görünümleri hasta larvanın teşhisi için yeterlidir.
Hastaları kontrol eden işçi arılar, enfekte larvaları bulup kovandan
uzaklaştırdıkları için petek gözlerinin görünümü düzensizdir.
Hasta larvalar petek gözlerinde kıvamları yumuşamış vaziyette
bulunurlar. Renkleri, açık yeşilden kahve rengine doğru dönmektedir.
Erimeye başlayan larva yarı sıvı bir kitlenin içinde görülmektedir.
Hastalık enzootik olarak seyreder. Buna bağlı olarak Avrupa yavru
çürüklüğü sonraki yıllarda da görülmektedir. Larvaların çoğu sarmal
safhada iken ölmektedir. Larvaların tracheal sistemleri kahverengi
olarak fark edilir. Amerikan yavru çürüklüğünde ise ölmüş
durumdaki larvaların tracheası görülmemektedir. Bu durum Avrupa
ile Amerikan yavru çürüklüğünün ayırımında önemlidir.
Ölü larvalar petek hücresi duvarları yada tabanında yassılaşır ve
erirler. Ölü larvalar nadiren ipliksidirler. Bacillus alvei ile sekonder
enfeksiyon varsa, nadiren Amerikan yavru çürüklüğü gibi
uzamaktadır. Ancak tutkalımsı bir koku yoktur. Avrupa yavru
çürüklüğünde kovan açıldığında ekşi bira mayası kokusu veya bozuk
balık kokusu gelmektedir. Petek gözü dibinde kurumuş ve pullanmış
ölü larvalar, işçi arılar tarafından kolaylıkla uzaklaştırılmaktadır.
Peteklerde "Bulmaca" görünüşü dikkati çekmektedir. Amerikan
yavru çürüklüğünden farklı olarak, larvaların çoğu petek gözleri
kapanmadan ölürler. Renksiz, çukurlaşmış ve delinmiş haldeki
16
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
kapaklar kolaylıkla gözlenmektedir. Hastalık daha çok dış
çerçevelerde görülür. İç çerçevelerde pek görülmez.
Teşhis : Yeni ölmüş larvalar, bir pensle sıkıldığında kütikula
tabakası parçalara ayrılmaktadır. Enfekte larvanın her bir parçasında
harabiyet vardır. Parçalara ayrılmış larvanın orta barsak içeriği tebeşir
beyazı renginde bakteri ile doludur. Sağlıklı larvaların orta barsakları
daha zor parçalanmaktadır. Renkleri altın sarısı – kahverengindedir.
Sağlıklı larvanın orta barsakları çok fazla sayıda parlak renkli polen
ihtiva etmektedir.
Bakteriyolojik teşhis için %5’lik nigrosin solusyonundan bir
damla lama konulur. Orta barsak içeriğininin süspansiyonundan bir
damla alınarak lamda bulunan damla ile karıştırılır. Ateşte fikse edilir.
Mikroskopta bakıldığında mızraksı koksiler görülmektedir. Ebatları
0,5- 1,1 mikron civarındadır. Mızraksı koksiler tek bulunabildiği gibi
kümeler halinde yada uc uca dizilmiş kısa zincirler halinde yada çift
olarak bulunmaktadır. Bu görünüş Avrupa yavru çürüklüğünün kesin
delilidir.
Numuneden froti hazırlanarak fuksinle boyanır. Ayrıca bozuk
larvalardan yapılan sürtme preparatları çini mürekkebi ile
boyandıklarında, tipik streptokok zincirleri ve Bacillus alvei sporları
görülebilir. Kolay süt testi ile B. alvei teşhis edilmektedir. 2 damla
süt ve bir kürdanla bulaşık materyal karıştırılır. Avrupa yavru
çürüklüğünde süt 2 dakika içinde pıhtılaşmaktadır. Sağlıklı larvalar ise
13 dakikada sütü pıhtılaştırır.
Besi yeri içerisinde içerisinde yeast extract 1 gr, cystein 0.1 gr,
glukoz 1 gr, eriyebilir nişasta 1 gr; KH
2
PO
4
1.35 gr, agar 2 gr
bulunmalıdır. Bu miktarlar distile suyla katılarak 100 mlililitreye
tamamlanır. Ph'sı 6.6 olmalıdır. Otoklav işlemi 116ºC’de 20 dakika
yapılır. Sterilize edilen agar ısısı 45
°
C sıcaklığa düştüğü zaman
bekletilmeden petri kutularına dağıtımı yapılır.
Ölmüş larvalar 5 ml steril fizyolojik tuzlu suda süspansiyon
haline getirildikten sonra gram ve nigrosin boyamalar yapılarak
mikroskoptan hastalık etkenleri aranır.
Ölmüş larvaların sulandırılarak dilue edilmiş süspanse edilmiş
solusyonlarıyla besi yerine ekim yapılmaktadır. Petri kutuları, % 5-10
CO
2
’de ve 37
°
C'de inkube edilmektedir. 4 gün içinde, Melissococcus
pluton, beyaz, küçük koloniler olarak görülmektedir. Bu bakterinin
17
Bal Arısı Hastalık ve Zararlıları
invitro görünümü bazan pleomorfiktir. Bakteri sıklıkla çomak
şeklinde görülmektedir.
Diğer bakterilerden biri Melissococcus pluton’la beraber
üreyebilir ve onunla karıştırılabilir. Bunlardan bir tanesi Bacterium
eurydice’dir. Ergin arıların sindirim sisteminde genelde bulundukları
gibi sağlıklı larvaların küçük bir kısmının barsaklarında da
bulunmaktadır. Melissococcus pluton’la enfekte larvalarda pek çok
sayıda Bacterium eurydica vardır. Bacterium eurydica, erken ilkbahar
ve kışın sağlıklı arılarda çok az bulunmakta; yazın arıdaki sayısı
artmaktadır. Kolonileri konveks ve parlak görünümdedir.
Melissococcus pluton bazen streptokoklarla karıştırılabilir. M.
pluton’un üremesi için uygun koşullar altında kaldıklarında C.
pyogenes ince çomak şeklinde bir yapı sergiler. Corynebacterium
pyogenes ile M. pluton’un kültür özellikleri birbirine benzemektedir.
Streptococcus faecalis, 0.5-1.0 çapında, şekil olarak yumurtaya
benzemekte, genellikle kısa zincirler halinde yada çift olarak
bulunmaktadır. Streptococcus faecalis, morfolojik olarak
Melissococcus pluton’a çok benzemekte ve karıştırılmaktadır.
Bununla beraber kültürel ve serolojik olarak farklıdırlar. Arı
larvalarında, Melissococcus pluton bulunmaması halinde,
Streptococcus faecalis üreyemez. Modifiye asılı damla metodu
yapıldığında Brown hareketi görülür. Nutrient agarda genellikle 1
günde üremektedir. Kolonileri 2 milimetreden küçük, kenarları
belirgin, konveksdir. Kolonilere stereomikroskopla bakıldığında
içlerinde açık kahverengi granüller fark edilmektedir.
Sekonder etkenlerden biri olan Paenibacillus alvei, sağlıklı
arılarda Streptococcus faecalis’ten daha fazla miktarda bulunmasına
karşın; hastalık esnasında miktarı artmamaktadır. Arı larvaları
dekompoze olduğu zaman üremektedirler. Enzootik olarak seyreden
Avrupa yavru çürüklüğünde, dirençli sporlar oluşturur. Sporları, hızlı
ürediğinden diğer bakteri sporlarından daha baskındır. Ürediği zaman
karakteristlik bayat bir koku oluşturur. M. pluton’un üremesi için
uygun olmayan şartlarda P. alvei üremektedir. Petri kutusunda şeffaf,
konveks koloniler oluşturmaktadır. Nutrient agarda üremektedir.
Brevibacillus laterosporus(Bacillus laterosporus, Bacillus
orpheus), Nutrient agarda üremektedir. Kolonileri opak ve mat
görünümlüdür. Nutrient agara % 1’lik glukoz ilave edildiğinde
koloniler daha fazla üremekte ve kolonilerin yüzeyleri pürüzlüdür.
18
Dostları ilə paylaş: |