Aristotel r I t o r I k a birinci kitab Ikinci kitab Üçüncü kitab Baki-2008



Yüklə 12,35 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə62/64
tarix05.12.2017
ölçüsü12,35 Kb.
#14086
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64

Qeqesipolid  ve  yaxud  Aqesipolid;  Ksenofonta  görə 
(«Yunan  tarixi»,  IV),  Sparta  sərkərdesi  olmuşdur;  Arqosa yü- 
rüşə  getməzden  əw el  Olimpiyada  Zevsdən  ve  Delfıdə  Apol- 
londan razılıq (teqdiretme) almışdır.
İsokrat (e.e.436-338)  -  Afına  oratorudur.  Siyasi  həyatda 
böyük nüfuza malik olmuşdur.  Xeroneya  etrafmda (e.ə.338-ci 
il) makedoniyalılar yunanlara qalib gələnden sonra intihar etdi. 
Burada Yelenaya hesr olımmuş onuncu nitq nezərdə tutulur.
Yevaqor (V-IV-cu  esrler) -  Kipr çan;  onun şerəfıne  iso­
krat  doqquzuncu nitqini  yazmışdır.  Bacanqlı  və  savadlaı  adım 
olmuş,  yunan  mədəniyyəti  təhsil  vasitesile  yaymağa çalışırdı. 
Afma  süquta  uğrayanda  Afina  serkerdesi  Kononu  öz  evinde 
qəbul  etmiş  ve  ona  himayedarlıq  etmişdi.  Konon  səkkiz  il 
mühaçiratda  qalmış,  lakin  sonra  fars  müttefiqlerine  arxalana- 
raq,  Afinada hakimiyyəti Ьэфа etdi ve  Spartanın nüfuzunu ze- 
iflətdi.
92. Görünür ki,  Teodektdə,  Sokratın  apologiyasım  temsil 
edən nitq var idi.
93. Kallipp -  Afına ritoru, İsokratın şagirdi;  həmvətənler 
onu  qızıl  çelənglə  mükafatlandırdılar.  İsokrat  öz  eserlermde 
onun adım çekir (IX).
94. Bu topa hem de  ritor Korinfli  Qriqorinin nitqində tə- 
sadüf olunur.
95. Atalar sözünde, görünür, nezərde tutulur ki, duzu alan 
adam həm faydalı duzun özünü, həm de duza qanşmış lazımsız 
toz-torpağı  alır.  Yunan  dilinde  «duz»  sözü  teleffüzünde  «ba- 
taqlıq»  sözüne yaxmdır.  Beləlikle,  sözlerin zahiri oxşarlığı da- 
xili müxtelifliyə maneçilik törətmir.
96. Ksenofan, 21A,  12.
97. Namelum yazıcının əsərindən (faciedən)bir parça.
98. «Meleaqr» faciəsindən bir parça.
99. Teodektin «Ayaks» eseri haqqmda melumatımız yox- 
dur. Yalmz Aristotelin əserinde bu fakt təsdiqlenir.
100.  Pamfil - ritor,  Platonun şagirdi.  Siseron «Allahlann 
tebiəti  haqqmda»  traktatında yazır:  «Epikur  etiraf edir ki,  Sa- 
mosda olarkən  o,  Pamfil  alı  bir şexsi  (Platonun  şagirdini)  din-
246
ləmişdir; bununla bele Epikurun özü bu platonike xor baxardı -  
qorxurdu  ki,  birden  ondan  neyisə  öyrendiyini  onun  boynuna 
qoyarlar».
101.  Androkl  -   Alkiviadın  mehvinden  sonra  demok- 
ratlara  başçılıq  eden  Afma  demaqoqu  ve  oratoru.  Alkiviadi, 
hermalann, yəni Hermesin tesvirlerinin kafırçasma dağıdılma- 
smda teqsirlendirmişdir.
102.  Leodamant -  haqqmda bax.: qeyd 41  (kitab 1).
Kollitli  Frasibul  -   orator,  Afınada  Otuz  tiranlann  haki-
miyyetini  devirmiş  meşhur  Frasibulun  müasiridir.  Afınanm 
azad  edilmesinde iştirak etmişdir.  E.e.  IV esrin  80-cı illərinde 
Kiçik Asiyaya gönderilmiş donanmasma başçıhq  edir,  fivalıla- 
nn rəğbetini qazanmışdır.
103.  Ksenofan, 21 A,  13.
Levkoteya -  deniz perisi; başından havalanmış Kadmanın 
qızı, Afamantın  arvadı,  Allahlarm hökmü ile özünü denize  at- 
mış ve su perisine çevrilmişdi.
104.  Karkin -  Evripidi yamsılamaq bacanğı  ve  semimi- 
liyi  ile  şöhretlenmiş dramaturqlar ailesinden çıxmış  Afma ya- 
zıçısı  (e.e.  V-IV-cü  esrler).  Aristofan  öz  komediyalannda  bu 
aileni  döne-döne  lağa qoyur.  Bir neçe  facienin  iki  yüze yaxın 
parçası bizim günlere gelib çatmışdır.
Medeya -  Arqonavt, qehreman Yazonun sevgilisi,  Kolxi- 
da  şahzadesi;  onun  kömeyi  ise  Yazon  qöyunun  qızıl  derisini 
əlde etmişdir;  sonradan onun terefmdən redd edilmiş Medeya, 
öz uşaqlanndan qısas alaraq, onları qetle yetirmişdir.
105.  Feodor - Vizanti şeherinden olan ritor, mehşur ora- 
tor-loqoqraf Lisinin müasiri.
106.  Sofokl,  «Tiro»  adlı  namelum  facieden  bir  parça. 
Burada  sözlerin  oxşarlığından  istifade  olunur:  «Sidgros»  (de- 
mir) ve qadın adı «SidSrö» (Sidero).
107.  Konon haqqmda bax.: qeyd 91.
Frasibul  -   yunan  dilinden  «cesaretli  meslehetçi»  kimi 
tercüme olunur.
Herodik  -   mehşur  hekim  olmuşdur.  Bax.:  kitab  I,  qeyd
31.
247


Frasimax    yunan  dilindən  tercümede  «döyüşdə  cəsa- 
rətli» kimi səslənir.
Yunan dilinde «pölos» - «dayça» deməkdir.
108.  Dräkon  e.ə.  VII esrde meşhur Afina hüquqşünası; 
yunanca «dracön» - «ilan», «əjdaha» demekdir.
109.  Evripidin  «Troya  qadınlan»  eseri.  Afrodita  yunan 
dilində AfrosinS («dəlilik») sözüne uyğun gelir.
110.  Xeremon -  e.e. V-IV-cı esrlerde Afina yazıçısı. Bu­
rada  onun  «Dionis»  faciəsinden  bir  parça  verilir  (bütövlükde 
tamaşa bizim günlere gelib çıxmayıb).
Penfey    Fivalann  çan,  Kadmanın  nəvəsi,  Dionisinin 
emisi oğlu; Dionisini allah kimi qəbul etmediyine görə Vakxın 
(şərab Allahı)  kahineleri onu tike-tikə parçaladılar.  Adı  yunan 
dilinde «qem» sözüne hemahəngdir («penthos»).
2 4
111.  Yevaqorun şerəfıne İsokratın nitqi, IX, 65-69.
112.  Pindar, hisse 96.
Pan  allahın  adı  «her  şey»  sözünü  xatırladır  (yunanca 
«pan»);  bu  da  bu  allahın  mahiyyetinin  anlamına  yaxındır; 
çünkü tebii qüwələrin ümumən deyişkənliyini ifade edir.
113.  Hermes  -   Allahlann  iradəsini  yazan,  onlann 
müjdəçisi,  Yer  üzündə  seyahətçilərin  himayədan,  axiret dün- 
yasında  ise  rulılann  bələdçisidir.  Heqiqetən  öz  vəzifelerinə 
göre Allah bütün, yəni səma, yerüstü, yeraltı sahelərin ümumi- 
sidir.
114.  Polikrat  -   sofıst,  ritordur.  «Otuzlann  tiraniyası» 
evəzinə, bütövlüyü daha  deqiq  ifadə  etmek üçün «Otuz tiran» 
ifadesi işlədilir.
115.  Teodektin namelum faciəsi «Orest»den bir hissə.
116.  Müqayise  üçün  bax.:  Platon.  «Meclis»,  178  (Har- 
modi ve Aristoqitonun sevgisi haqqında).
117.  Müqayise  üçün  bax.:  Herodotun,  Misir  çan  Sete 
basqm  etmiş  erəblərin  oxluqlan,  kamanlan,  qalxan  qulplarmı 
sıcanlann gəmirib korlaması haqqında həkayəsinə.
118.  Müqayisə  üçün  bax.:  Proklun  «Müntexebatma» 
(bölme  104);  burada  deyilir ki, Tenedos  adasında Troyaya yü-
248
rüş etmezden əw əl Axilles, sonradan məclisə dəvət olundu və
burada Aqamemnon ilə dalaşdı.
119.  Paris  sürülorini Troya yaxınhğmda Ida dağında ota-
120.  Demad  (e.ə.  IV  əsr)  Afma  oratoru,  Demosfenin 
müasiri  ve  düşməni,  Makedoniya  partiyasmm  yaradılmasının 
tərefdan. Antipartr tərefındən edam edilmişdir.
121.  Evripidin  «Avlidde  İfigeniya»  əsərində  Yekmnm 
atası, çar Tindar belo demişdir:
«Qızım, kimi seçirsən, seç;
yəni  Kipridanm  küleyi  seni  haraya  istiqamətSəndıriO, 
oraya da üz».
122. 
Aqafonun namelum faciesinden bir 
paıça.
123.  Koraks  (e.e.  V-ci  esr)  -   Siciliya  ritortı,  T'sıym 
müəllimi;  her ikisi  ritorikanı  «inam demiurqu»  (yaradıcısı)  k i­
mi  qiymətlendirirdilər;  öz  dəliUerini  «mümkünlük»  əsasmc* 
qurur,  nitqi  parçalara  bölnıək  texnikasından  istifädə  cdirJHer. 
Koraks  və Tisi, Leontili Qorqinin  müəllimleri  olaraq,  antik  ri-
torikanm esasını yaratrmşdılar,
124.  Protaqor (e.e.  I-ci əsr) -  Afınalı  ritor ve sohst,  Hc- 
raklitin  dialektikasmı  relyativizm  həddine  çatdırmışdır.  Qo- 
calıqda  azadfıkirlilikdə  günahlandınimış,  kitablan  Afinada
yandınlmışdır.
125.  Ovidi  «Metamorfozalar»  əsərində  (IX,  s.45(»-oo5>. 
Biblidanın öz qardaşı  Kavna oian  sevgisindən.  sonuncunun  isə 
bu sevgini rədd etmesinden yazır.
126.  Pittakm  bu  qammu  haqqında  bax.:  Aristotel.  «Polı-
tika», II,  12.
127.  «İkinci Analitika», II, 27.
128.  Yene orada.
26
129.  Top -  ümumi müddea, bunun mümkünlüyü mo.ıtiqr 
sübutsuz (sillogizmsiz)  qebul  olunur.  Sillogizmə  dax.U  edHmış 
top onun mühakimələrindən  ireli  gelən formal  nəticeı. i pozur. 
Aristotel in toplar haqqmda tolimi,  fonnal mentiqi, 
h ə y a .’n 
zıo-
249


Yüklə 12,35 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   56   57   58   59   60   61   62   63   64




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə