Articles otlar oldidan qo’llanuvchi so’z turkumi artikl

bu olmoshlardan so’ng kelgan otlar oldidan aniq artikl, egalik 
olmoshlari va ko’rsatish olmoshlari kelsa, bu olmoshlardan so’ng doimo “of ” 
predlogi ishlatiladi:
Some of 
the 
books - some of 
my
 books – some of 
these
 books. 
Much of 
the
 time – much of 
my
 time – much of 
this
 time. 
Every one of 
the 
books – every one of 
my 
books – every one of 
these
 books. 
All (of ) 
the
 books – all (of ) 
my 
books – all (of )
 these
 books. 
Both (of ) 
the
 books – both (of) 
my
 books – both (of ) 
these
 books 
 
AUXILIARY VERBS 
(Yordamchi fe’llar) 
Ingliz tilida 3 ta asosiy yordamchi fe’llar bor: 
2)
 
to be – bo’lmoq 
3)
 
to do – qilmoq 

---

50 
4)
 
to have – bor bo’lmoq, ega bo’lmoq. 
1)
 
“To be” fe’li 
gapda hech qachon ish- harakat bajarilishini ko’rsatmaydi, balki 
har doim holatni ifodalab keladi. 
“to be” fe’lining hozirgi zamonda 3 ta shakli 
bor:
Am – I Is – he, she, it Are – we, you, they 
 “To be” fe’lining gapdagi asosiy vazifasi: 
ega va kesimni bir- biriga bog’lash. 
“to be” fe’li gapda asosan, 
ot, sifat, sifat + ot, son, ravish 
so’z turkumlari bilan birikib 
keladi:
 
I am a 
student 
(ot) 
I am 
clever 
(sifat)
I am a 
clever student
 (sifat+ ot) 
I am 
20
 (son) 
I am 
here 
(ravish) 
“to be” fe’lining bo’lishsizlik shakli
“am, is, are” ga 
“not”
inkor yuklamasini 
qo’shish bilan yasaladi: 
am 
S = is + not… 
are 

I am 
not
 a student 
This is 
not
 a book 
These are 
not
 books 
The teacher is 
not
 in the room 
Teachers are 
not 
in the room. 
“to be” fe’lining so’roq shaklida “am, is, are” egadan oldinga chiqadi: 
Am
Is + S + …? 
Are 

Am
 I a student? 

Is 
this a book? 

Are 
these books? 

Is
 the teacher in the room? 

Are
 teachers in the room? 
 
2)
 
“to do” fe’li 
ish- harakat bajarilishiga nisbatan qo’llanilib, 
uning gapdagi 
asosiy vazifasi, mustaqil fe’llarni bo’lishsiz va so’roq shakllarga 
aylantirishdan iborat.
Mustaqil fe’llar – o’z mustaqil ma’nosiga ega bo’lgan va gapda biror bir ish- 
harakat bajarilishini ko’rsatuvchi fe’llar hisoblanadi. Uning asosiy kamchiligi: 
gapda bo’lishsiz va so’roq shakllarni o’zi yasay olmaydi. 
Hozirgi noaniq zamonda 
3- shaxs birlikda barcha mustaqil fe’llarga –s va –es shaxs qo’shimchalari qo’shiladi. 
Hozirgi noaniq zamonda, “to do” fe’lining 2 ta shakli bor: 
Do – I, we, you, they 
Does – he, she, it 
For examples:
to run – yugurmoq to teach- o’qitmoq 
to go – bormoq to finish – tugatmoq 
I run every morning - He run
s
 every morning 
You teach children – She teache
s
 children 
They go to school – John go
es
 to school 
We finish work at 6 – Shohida finish
es
 work at 6. 

---

51 
Bo’lishsiz shaklda,
“do” va “does” yordamchi fe’llariga “not” inkor yuklamasi 
qo’shiladi. 3- shaxs birlik uchun 
“does not”
qo’llanadi va mustaqil fe’llarga 
qo’shilgan 
–s
va 
–es
qo’shimchalari tushib qoladi: 
I 
do not
 run every morning – he 
does not
 run every morning 
You 
do not
 teach children – she 
does not
 teach children. 
So’roq shaklda,
“do” va “does” yordamchi fe’llari egadan oldinga chiqadi: 

Do
 you run every morning? – 
Does 
he run every morning? 

Do 
you teach chilren? – 
Does
 she teach children? 
3)
 
“to have” fe’li
yordamchi fe’l ma’nosida 
“bor bo’lmoq, ega bo’lmoq” 
ma’nosida
narsa- predmetning kimgadir tegishli ekanligini yoki kishining biror 
bir narsa- predmetga egaligini ko’rsatadi. 
“to have” fe’lining hozirgi noaniq 
zamonda 2 ta shakli bor: 
Have – I, we you, they 
Has – he, she, it 
For examples:
I
 have
 a book – meni kitobim bor. 
He 
has 
a car – uni mashinasi bor. 
“to have” fe’lining bo’lishsiz shakli 2 yo’l bilan yasaladi: 
a) “have” ga “not” inkor yuklamasini qo’shib:
I 
have not
 a book 
He 
has not
 a car. 
b) “do” va “does” yordamchi fe’llariga “not” inkor yuklamasini qo’shib: 
I 
don’t 
have a book 
He 
doesn’t 
has a car. 
So’roq shakli ham 2 xil yo’l bilan yasaladi: 
1)
 
“have” va “has” egadan oldinga chiqadi: 
Have 
you a book?
 Has
 you a car? 
2)
 
“do” va “does” egadan oldinga chiqadi: 
Do 
you have a book?
Does 
he has a car? 
Have – “bor bo’lmoq, ega bo’lmoq” ma’nolarida davom zamonlarda 
qo’llanila olmaydi. 
 
b) “to have” fe’li fe’li gapda ot bilan birikib kelib, “qilmoq, bajarmoq” 
ma’nolarida mustaqil fe’l bo’lib keladi: 
To have breakfast = to eat breakfast (nonushta qilmoq) 
To have a test = to do a test (test bajarmoq) 
To have a chat = to talk (suhbat qurmoq, gaplashmoq) 
“Qilmoq, bajarmoq” ma’nosida “to have” fe’li
qaysi zamonda qo’llansa, o’sha 
zamondagi yordamchi fe’l bilan bo’lishsiz va so’roq shakllarga aylantiriladi va bu 
ma’noda davomli “continuous” zamonlarda qo’llanadi: 
Bo’lishli shaklda:
I 
have
 breakfast every morning 
He 
has 
a test every day 
Bo’lishsiz shaklda:
I 
don’t have
 breakfast every morning 
He 
doesn’t 
 
have
 a test every day. 
So’roq shaklda:

 Do
 you 
have 
breakfast every morning? 

 Does
 he 
have
 a test every day? 
Hozirgi davom zamonda:
I 
am 
hav
ing
 breakfast 
now.
 
He
 is
 hav
ing
 a test 
now. 
 
“To have” and “to have got” 
Bularning har ikkalasi “bor bo’lmoq, ega bo’moq” deb tarjimaqilinadi: 

---

52 
a)
 
To have got – “bor bo’lmoq, ega bo’lmoq” ma’nosida
faqat hozirgi noaniq 
zamonda qo’llanadi
va bo’lishsiz va so’roq shakllari “have” fe’linig o’zi bilan 
yasaladi: 
Bo’lishli shaklda:
 

I 
have got
 a book. He has got a car. 
Bo’lishsiz shaklda:
I 
haven’t got
 a book. He 
hasn’t got
 a car 
So’roq shaklda:

Have
 you got a book?
 Has
 he got a car? 
b)
 
To have – “bor bo’lmoq, ega bo’lmoq” ma’nosida hozirgi, o’tgan va kelasi 
zamonlarda qo’llanadi: 
Hozirgi zamonda:
I 
have
 a car - Mening mashinam bor 
O’tgan zamonda;
I 
had 
a car 
last year
- O’tgan yili mening mashiman bor edi 
Kelasi zamonda:
I 
shall have
 a car 
next year
 - Kelasi yili mening mashinam 
bo’ladi. 
TUPES OF QUESTIONS 
(So’roq gap turlari) 
Ingliz tilida 4 ta asosiy so’roq gap turi mavjud: 
1)
 
General Question – Umumiy so’roq gap 
2)
 
Alternative Question – Tanlov so’roq gap 
3)
 
Special Question – Maxsus so’roq gap 
4)
 
Disjuctive Question – Tasdiq so’roq gap. 
 
General question 
a)
Suhbatdoshdan biror holat bo’yicha umumiy ma’lumot olish uchun qo’llanadi. 
Umumiy so’roq gap yordamchi fe’lni egadan oldinga chiqarib yasaladi va 
har doim
qisqa “ha” va “yo’q” javoblaridan birini talab qiladi. Qaysi yoqdamchi fe’l bilan 
savol berilsa, o’sha yordamchi fe’l shakli bilan javob beriladi: 
Are you 
a student? - 
Yes, I am / No, I am not
 
Is
 
he
 in the room? - 
Yes, he is / No, he is not
 
Is
 
John
 a teacher? - 
Yes, he is / No, he is not
 
Do
 
you
 live in Karshi?
-Yes, I do / No, I do not
 
Does he
 clean the room? - 
Yes, he does / No, he does not
 
Does John
 speak English? – 
Yes, he does / No, he does not
 
Have you
 a house? - 
Yes, I have / No, I have not
 
Has he
 a car? - 
Yes, he has / No, he has not. 
 
b) Umumiy so’roq gapda savol 1- shaxs birlik va ko’plikda shaxsning o’ziga 
berilsa, javob 2- shaxs birlik va ko’plikda bo’ladi: 
Am I
 a student?
- Yes, you are / No, you are not
 
Are we
 in the room?
- Yes, you are / No, you are not. 
 
c) Savol “this” va “that” ko’rsatish olmoshlari bilan berilsa, javob “it”
olmoshi bilan qaytadi: 
Is this
 a book?
- Yes, it is / No, it is not
 

Is that
 a pen?
– Yes, it is / No, it is not. 
 
Savol “these” va “those” ko’rsatish olmoshlari bilan berilsa, javob “they” 
kishilik olmoshi bilan qaytadi: