dur. Qreqson, Skotland Yard ofisinin pilləkənləri ilə necə
qalxırsa, indi də, qatili həbs etmək üçün eyni şəkildə dimdik
və səssizlik içində nərdivanlardan yuxarı dırmaşmağa baş-
lamışdı. Pinkertondan gələn adam qabağına keçməyə çalışsa
da Qreqson, qolunu uzadaraq ona mane oldu. Londonun
təhlükələri London təhlükəsizliyi ilə məşğul olanların işi idi.
Üçüncü mərtəbədə soldan ilk mənzilin qapısı aralıq
idi. Qreqson qapını itələyərək açdı. İçəri qaranlıq və səssiz
idi. Müfəttişin əlindəki lampanı yandırmaq üçün bir kibrit
yandırdım. Kiçik alov otağı işıqlandıranda, hamımız nəfəslə-
rimizi tutduq. Sakit otağın taxta döşəməsində, hələ təzə, qan-
lı ayaq izləri görünürdü. Bu qanlı addımlar, qapısı bağlı iç
otaqlardan birindən uzaqlaşaraq, bizim dayandığımız yerə
doğru yönəlirdi. Qreqson bu qapını da açdı və biz çiyinləri-
nin üzərindən maraqla baxarkən işığı önünə tutdu.
Otağının ortasında, yerdə, nəhəng bir adam uzanmış-
dı. Saqqalsız, əsmər üzü, qorxunc bir şəkil almışdı; başı, açıq
rəngli taxta döşəməyə böyük bir dairə şəklində yayılmış
qandan qoyub bir halə ilə çevrilmişdi. Dizləri gövdəsinə
doğru çəkilmiş, qolları iztirabla iki yana açılmışdı. Yuxarı
dönük əsmər boynunun ortasında, dibinə qədər saplanmış
bıçağın dəstəyi görünürdü. Böyük adam olsa da, ölümünü
gətirən bu zərbə qarşısında, başı kəsilən bir mal kimi yıxıl-
malı idi. Sağ əlinin yanında, iki üzü iti, buynuz saplı təhlü-
kəli bir xəncər vardı - onun yanında da qara əlcək.
– Aman Tanrım! Bu Qara Corcianodur! – deyə qışqırdı
amerikalı müfəttiş. Bu səfər kimlərsə bizdən əvvəl hərəkət
edib.
– Pəncərədəki şam buradadır cənab Holms, – dedi
Qreqson. – Nə edirsiniz elə?
119
Holms, pəncərənin yanına gedib şamı yandırmış, son-
ra da onu pəncərəyə yaxınlaşdırıb-uzaqlaşdırmağa başla-
mışdı. Ardınca qaranlıq küçəyə baxdı və şamı söndürüb yerə
atdı.
– Səhv etmirəmsə bu bizə kömək edəcək, – dedi. Sonra
yanımıza gəldi və iki rəsmi dedektif cəsədi araşdırarkən də-
rin düşüncələrə daldı. Siz aşağıda gözləyərkən mənzildən çı-
xan üç adam görmüşdünüz elə deyilmi? – deyə soruşdu.
– Bəli, doğrudur.
– Yaxşı, bunlardan biri, otuz yaşlarında, qara saqqallı,
əsmər, orta boylu bir adam ola bilərmi?
– Bəli; son çıxan adam o idi.
– Düşünürəm axtardığınız adam odur. Mən onu yox-
layaram; həm ayaq izləri də əlimizdədir. Bunlar sizin üçün
bəs edər.
– Çox deyil cənab Holms, Londonun əhalisini düşün-
səniz...
– Haqlı ola bilərsən. Onsuz da onun üçün bu xanımı
köməyə çağırmağın yaxşı olacağını düşünürəm.
Sözlərini tamamlayanda hamımız arxamıza baxdıq.
Qapıda uzun boylu gözəl bir qadın dayanırdı – Blumsburi-
nin sirli kirayəçisi idi. Yavaş-yavaş bizə doğru irəlilədi, üzü
əhəng rənginə bürünmüş, böyük gözləri dəhşətlə açılmış,
yerdə yatan qaranlıq gövdəyə baxırdı.
– Onu öldürmüsünüz! – deyə mızıldandı. Ah, Dio mio,
onu öldürmüsünüz! Əvvəl dərindən nəfəs aldığını eşitdim;
ardınca sevinclə qışqıraraq havaya sıçradı. Otağının içində
rəqs etməyə başlamışdı - əl çalır, tünd rəngli gözləri xoşbəxt-
liklə parıldayır və ağızından minlərlə, şirin, italyanca söz tö-
külürdü. Belə bir mənzərə qarşısında bir qadının xoşbəxtlik-
120
lə özünü itirdiyini görmək heyrətamiz idi. Sonra durduğu
sorğulayıcı gözlərlə bizə baxdı.
– Amma siz! Siz polissiniz, elə deyilmi? Cüzeppe Cor-
cianonu öldürən sizlərsiniz, elə deyilmi?
– Biz polisik madam.
Qadın, otağının kölgəli künclərinə göz gəzdirdi.
– Yaxşı, bəs Cennaro haradadır? – deyə soruşdu. O mə-
nim ərimdir, Cennaro Lucca. Mən adım da Emilia Lucca. İki-
miz də Nyu Yorkdan gəlmişik. Cennaro haradadır? Bir az
əvvəl bu pəncərədən məni çağırdı - mən də var gücümlə qa-
çıb bura gəldim.
– Sizi çağıran mən idim, – dedi Holms.
– Siz məni necə çağıra bildiniz?
– Şifrəniz heç də çətin deyildi madam. Bura gəlməniz
lazım idi. Etməm lazım olan tək şeyi “Meni” ını vermək idi.
Buna görən kimi gələcəyinizi bilirdim.
Gözəl italyan, çaşqın gözlərlə dostuma baxdı.
– Bunları haradan bildiyinizi anlaya bilmirəm, – dedi.
Cüzeppe Corciano - o necə... dayandı, sonra üzü birdən qü-
rur və sevinclə işıqlandı. İndi anladım! Cennarom mənim!
Məni bütün təhlükələrdən qorumuş olan canım Cennarom,
bir dənə Cennarom, o etdi bunu, öz güclü əlləriylə bu cana-
varı öldürən odur! Ah, Cennaro, sən möcüzəli adamsan! On-
un kimi bir adama hansı qadın layiq ola bilər ki?"
– Çox yaxşı, xanım Lucca, – dedi, Qreqson səbirsizliklə
və sanki qarşısındakı bir qadın deyil də küçə avarasıymış ki-
mi sərtcə qolundan yapışdı. Kim olduğunuzu tam olaraq bil-
mirəm, amma sizi Skotland Yardda görmək istəməyim üçün
çox şey dediniz.
121
– Bir dəqiqə Qreqson, – dedi Holms. Əminəm buradakı
xanımı ehtiyac duyduğumuz məlumatları bizə vermək möv-
zusunda son dərəcə istəkli olacaq. Anlayırsınız, deyilmi ma-
dam? Əriniz, önümüzdə yatan bu adamı öldürmək cinayəti
ilə həbs olunub məhkəmə qarşısına çıxarılacaq. Deyəcəkləri-
niz məhkəmədə dəlil olaraq istifadə edilə bilər. Amma ərini-
zin bu hərəkət üçün haqlı səbəbləri olduğuna inanırsınızsa,
bizə bütün hekayəni izah etməklə ona böyük köməyiniz to-
xunacağını bilməyinizi istəyərəm.
– Artıq Corciano öldüyünə görə heç nədən qorxumuz
qalmadı, – dedi qadın. O bir şeytan idi, bir canavar idi - və
onu öldürdüyü üçün ərimə cəza verə biləcək heç bir hakim
yoxdur yer üzündə.
– O halda, – dedi Holms, bu qapını kilidləməyi və hər
şeyi gördüyümüz kimi burda qoymağı təklif edirəm. Xa-
nımla birlikdə mənzilinə gedək və fikirimizi onun izah et-
diklərini dinlədikdən sonra formalaşdıraq.
Yarım saat sonra dördümüz sinyora Luccanın kiçik qo-
naq otağında oturmuş, təsadüfən şahid olduğumuz bu qəri-
bə sonluqlu qorxunc hekayəni dinləməyə başlamışdıq. Xa-
nım dilimizdə sürətli və axıcı, lakin son dərəcə pozuq danı-
şırdı; amma mən, oxucu tərəfindən başa düşülməsi üçün bu-
nu düzgün hala gətirərək köçürəcəyəm.
– Napoli yaxınlarında olan Posilippoda dünyaya gəl-
mişəm, – deyə danışmağa başladı qadın və bir zamanlar o
bölgənin qubernatorluğunu da etmiş olan baş prokuror
Augusto Barellinin qızıyam. Cennaro atamla birlikdə çalışır-
dı və mən, orada yaşayan hər bir qadın kimi, ona könül ver-
mişdim. Cennaronun pulu da, yaxşı bir mövqeyi də yox idi –
yeganə olan yaraşığı, gücü və enerjisi idi – atam evlənməyi-
122
mizə qarşı çıxdı. Birlikdə qaçdıq, Baridə evləndik və bizi
Amerikaya aparacaq pulu əldə etmək üçün də ləl-cəvahirat-
larımı satdıq. Bunlar dörd il əvvəl idi; o zamandan bəridir ki,
Nyu Yorkdaydıq.
Əvvəllər bəxtimiz gətirirdi. Cennaro, italyan bir cəna-
ba kömək etdi - Bovery deyilən bir yerdə onu avaraların
əlindən qurtardı və beləcə yaxşı bir dost qazanmış oldu. Cə-
nabın adı Tito Casalotte idi və Nyu Yorkun qabaqcıl meyvə
idxalat şirkətlərindən “Casalotte & Zamba”nın ortağı idi.
Sinyor Zamba yatalaq olduğu üçün, yeni dostumuz Casal-
otte, üç yüzdən çox fəhləsi olan firmada tək başına söz sa-
hibidir. Ərimi işə götürdü, onu hissə şəriki etdi və bizə hər
baxımdan yaxşı davrandı. Sinyor Casalotte subay idi və əri-
mi öz oğulu kimi sevdiyinə inanıram, çünki ərim də, mən də
onu bir ata olaraq qəbul edib sevmişdik. Bruklinə baxan ki-
çik bir ev tutmuşduq və gələcəyimiz parlaq görünürdü - ta
ki, çox keçmədən bütün səmanı örtəcək qara bulud ortaya
çıxana qədər.
Cennaro, bir gecə işdən dönərkən yanında həmvətən-
lərimizdən biri ilə gəldi. Adamın adı Corciano idi və o da
Posilippodan gəlirdi. Yekə bir adam idi - cəsədini siz də gör-
dünüz. Təkcə fiziki cəhətdən nəhəng deyildi, adamın hər şe-
yi nəhəng, anormal və qorxunc idi. Səsi, kiçik evimizin di-
varlarında göy gurultusu kimi əks-səda verirdi. Danışdığı
zaman, kiçik evimizdə dəli kimi oynatdığı böyük qollarına
az qala yer qalmırdı. Düşüncələri, duyğuları, ehtirasları, hər
şeyi şişirdilmiş və canavarcasınaydı. Elə bir enerjiylə danı-
şardı ki – nərildəyərdi demək daha doğru olar – digər insan-
ların edə biləcəyi tək şey oturub onu dinləmək idi. Baxışla-
rındakı qızğınlıq, sizi təsiri altına salmağa bəs edirdi. Qor-
123
xulu, başa düşülməsi çətin adam idi. Öldüyü üçün Tanrıya
şükr edirəm!
Corciano tez-tez gəlirdi evimizə. Lakin Cennaronun da
onun varlığından mənim qədər narahat olduğunu zamanla
anladım. Yazıq ərim bət-bənzi qaçmış halda oturar, qonağı-
mızın, siyasət ya da ictimai problemlərlə əlaqədar bitmək
bilməyən söhbətlərini dinləmək məcburiyyətində qalardı.
Cennaro heç nə demirdi, amma onu çox yaxşı tanıdığım üç-
ün, daha əvvəl onda heç görmədiyim bir duyğu içində oldu-
ğunu fərq edirdim. Əvvəllər adamdan yalnız xoşlanmadığı-
nı düşünürdüm. Amma sonra bunun xoşlanmamaqdan baş-
qa bir şey olduğunu anladım. Qorxu idi Cennaroda gördüy-
üm; dərin, gizli bir qorxu. O gecə - qorxusunun fərqinə var-
dığım gecədən danışıram - onu qucaqladım və mənə duydu-
ğu sevginin, sevdiyi hər şeyin adına məndən heç bir şey giz-
lətməməsi üçün ona yalvararaq Corcianodan niyə qorxduğu-
nu izah etməsini istədim.
Mənə hər şeyi izah etdi. Hekayəsini dinlədikcə ürəyi-
min donduğunu hiss etmişdim. Yazıq Cennarom, bütün
dünya ona qarşıymış kimi hiss etdiyi dəli gənclik günlərində
- dünyadakı haqsızlıqlar üzündən ağılını qaçırmaq üzrə ol-
duğu zamanlarda - Karbonariylə də yandaş olan “Qırmızı
Çevrə” adında bir Napoli cəmiyyətinə qoşulmuşdu. Haqqın-
da danışdığımız təşkilatın sirləri dəhşətli imiş; bir dəfə daxil
oldunmu, bir daha əsla çıxa bilməzdin. Amerikaya qaçdığı-
mız zaman Cennaro onlardan tamamilə xilas olduğunu düş-
ünmüşdü. Buna görə bir axşam, özünü şəxsən üzvlüyə qəbul
etmiş olan adama, nəhəng Corcianoya; işlədiyi saysız cina-
yətlərə görə İtalyanın cənubunda “Ölüm” olaraq adlandırı-
lan adama küçədə rast gəlincə Cennaronun necə qorxduğu-
124
nu təxmin edə bilərsiniz! Corciano, İtalyan polisindən qaç-
maq üçün Nyu Yorka gəlmişdi və yeni evində o zamandan,
təhlükəli cəmiyyətinin toxumlarını əkməyə başlamışdı. Cen-
naro bütün bunları mənə danışdıqdan sonra məhz o gün al-
dığı çağırışı göstərdi; üzərinə “Qırmızı Çevrə” çəkilmiş bir
kağız idi; altına da, yığıncağın hansı tarixdə olacağı yazıl-
mış, gəlməsinin vacib olduğu ifadə edilmişdi.
Bütün bunlar azmış kimi, çox keçmədən işlər daha da
qorxunc bir hal aldı. Bir müddətdir ki, Corcianonun bizə gəl-
diyi zaman (həmişə axşamlar gələrdi) haradasa yalnız mə-
nimlə danışdığını fərq etmişdim. O dəhşət verici, dəli və ca-
navar baxışları ərimlə danışarkən belə həmişə mənim üzə-
rimdə olardı. Və bir gecə sirri ortaya çıxdı. İçində, onun
“eşq” dediyi bir şey oyandırmışım - bir canavarın, bir vəhşi-
nin eşqi. O gün evimizə gələndə Cennaro hələ işdən qayıt-
mamışdı. O zorla içəri girdi, məni qorxunc qollarıyla tutub
sinəsinə sıxdı və üzümün hər yerini öpüb onunla birlikdə
getməyim üçün yalvardı. Mən qışqırıb çığıraraq etiraz etmə-
yə çalışarkən Cennaro gəlib üstünə atıldı. Corciano, ərimi bir
zərbədə yerə sərdi və qaçaraq aradan çıxdı. O gecə, təhlükəli
bir düşmən qazanmışdıq.
Bir neçə gün sonra yığıncaq vardı. Cennaro oradan qa-
yıdanda, qorxunc bir hadisə baş verdiyi üzündən oxunurdu.
Xəyal edə biləcəyimizdən belə daha dəhşətli idi. Cəmiyyət,
zəngin İtalyanlara şantaj edərək pul qazanır, ödəməyi qəbul
etməyənlər ölümlə təhdid edilirdi. Hətta sevimli dostumuz
və xilaskarımız cənab Casalotteyə də şantaj edilmiş, amma o
təhdidlərə qulaq asmayıb cəmiyyətdən gələn məktubları po-
lisə vermişdi. Yığıncaqda, başqa qurbanların da üsyan etmə-
sinin qarşısını almaq məqsədiylə Casalotteyə dərs verilməsi
125
qərarlaşdırılmışdı. Evi və özü dinamitlə partladılacaqdı və
vəzifəni kimin yerinə yetirəcəyini təsbit etmək üçün də püşk
atılacaqdı. Cennaro əlini torbaya salanda düşmənimizin iy-
rənc üzündə meydana çıxan gülümsəməyi əsla unuda bilmə-
yəcəyini deyirdi. Püşk, əvvəldən hazırlandığı üçün; Cennar-
onun çəkdiyi kağızda, “Qırmızı Çevrə”nin ölümcül işarəsi,
yəni cinayət əmrini verən işarə varmış. Ya ən yaxşı dostunu
öldürəcək ya da məni və özünü cəmiyyət qardaşlarının inti-
qamına məruz qoyacaqdı. Cəmiyyətin şeytani qaydaları,
qorxduqları ya da nifrət etdikləri adama zərər verməklə qal-
mır, sevdiklərini də cəzalandırmağı nəzərdə tuturdu; yazıq
Cennaronu dəhşətə salıb onu narahatlıqdan az qala dəliyə
çevirən şey də bu idi.
Bütün gecə bir-birimizi qucaqlayıb, önümüzdəki qor-
xunc günlər üçün bir-birimizə güc verməyə çalışdıq. Cina-
yət növbəti gecə işlənəcəkdi. Sabahısı gün günorta, sevimli
dostumuzu təhlükədən xəbərdar edib onu qoruma sözü ve-
rən polislərə də lazımlı məlumatları ötürdükdən sonra ərim-
lə birlikdə Londona doğru yola düşmüşdük.
Bundan sonrasını zatən bilirsiniz, cənablar. Düşmən-
lərimizin bizi izləyəcəyindən əmin idik. Corcianonun, inti-
qam almaq üçün şəxsi səbəbləri vardı və nə qədər mərhə-
mətsiz, nə qədər hiyləgər və inadçı olduğunu bilirdik. İtali-
yada da, Amerikada da əlindəki əlaqələr sayəsində çox şey
danışırdılar; bu əlaqələri indi işə salmasa, nə zaman salacaq-
dı? Sevgilim qaçışımızın bizə yaratdığı bir neçə günlük rah-
atlıqda mənim üçün təhlükələrdən tamamilə uzaq qala bilə-
cəyim bir sığınacaq təşkil etdi. Amerikan və italyan polis
gücləri ilə əlaqə qura bilmək üçün özü gizlənməyi rədd etdi.
Harada və necə yaşadığını bilmirəm. Onunla yeganə əlaqəm
126
bir qəzetin sütunundan ibarət idi. Bu yaxınlarda pəncərədən
baxanda, evi müşahidə edən iki italyan gördüm; Corciano-
nun bizi tapmış olduğunu anladım. Cennaro son olaraq, qə-
zetdəki sütun vasitəsiylə, mənə pəncərədən işıqla şifrəli bir
mesaj göndərəcəyini yazmışdı. Mesajı xəbərdarlıqlardan iba-
rət idi və qəflətən kəsildi. İndi anlayıram ki Cennaro, Corci-
anonun onu tapdığını bilirdi. Tanrıya şükrlər olsun ki, hü-
cumuna hazır idi! Bəli, cənablar, qanunlardan qorxmağımız
üçün bir səbəbimiz varmı deyə soruşmaq istəyərəm sizdən;
dünyada, etdikləri üçün Cennaronu günahkar çıxara biləcək
bir hakim varmı?
– Bəli, cənab Qreqson, – dedi amerikalı, məmura baxa-
raq, siz ingilislərin fikri nədir bilmərəm, amma elə düşünü-
rəm ki, bu qadınla əri, Nyu Yorkda böyük bir təqdirlə qarşı-
lanacaq.
– Yenə də mənimlə mərkəzə qədər getmək məcburi-
yyətindədir, – deyə cavab verdi Qreqson. Dedikləri təsdiq-
lənsə nə onun, nə də ərinin qorxmasına gərək olduğunu san-
mıram. Mənim anlaya bilmədiyim cənab Holms; bu hadisə-
yə siz necə qarşılaşdınız?
– Öyrənmək, Qreqson, öyrənmək. Yeni məlumatlar əl-
də etmək həvəsi. Çox yaxşı Uatson, kolleksiyasına əlavə edə-
cək tragik və qorxunc bir hekayən də oldu. Ağılıma gəlmiş-
kən, saat hələ səkkiz olmayıb və bu gecə Kovent stansiya-
sında Vagner konserti təşkil edilir! Tələssək bəlkə ikinci his-
səyə çata bilərik.
127
MÜNDƏRİCAT
Mühəndisin baş barmağı............................................................3
Subay zadəgan............................................................................31
Visteria qəsri................................................................................59
Qırmızı çevrə..............................................................................101
Artur Konan Doyl
hekayələr toplusu
Çapa imzalanıb: 03.11.2014
Formatı: 70x100 1/16. Ofset çapı
Həcmi: 8
Sifariş № 27
mətbəəsində çap olunub
Qiyməti: 3 manat 50 qəpik
128
Dostları ilə paylaş: |