Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlar

YaIM hisoblash usullari:

Qo’shimcha qiymat bo’yicha (ishlab chiqarish usuli)

Qo’shimcha qiymat

5

po’lat

a

7 15

17

18

Ko’mir qazib chiqarish

Temir rudasini qazib chiqarish

Metallurgiya kombinati

Avtomobil zavodi

Savdo

iste’mol- chilar

Avtomobil narxining shakllanish jarayoni

YaIM = Ʃ qo‘shilgan qiymat = 5+7+(15-12) + (17-15) + (18-17) = 5+7+3+2+1=18

YaIMni barcha daromadlar bo‘yicha aniqlash

№	YaIMni barcha daromadlar bo‘yicha hisoblashning tarkibi	Shartli belgilar
1	Xususiy firmalarda ishlovchilarning ish haqi	W
2	Arenda to‘lovlari yoki renta	R
3	Foiz to‘lovlari	R
4	Xususiy mulk egasining daromadi	Px
5	Korporatsiyalar foydasi	Pk
6	Biznesga egri soliqlar	T
7	Amortizatsiya	A
	Jami: YaIM = W + R + R + Px + Pk + T + A	Y

YaIMni xarajatlar usulida aniqlash

№	YaIMni tovar va xizmatlar sotib olishga mo‘ljallangan barcha xarajatlar	Shartli belgilar
1	Uy xo‘jaliklarining iste’mol xarajatlari	C
2	Yalpi investitsiyalar	I
3	Davlat xarajatlari	G
4	Sof eksport	Xn
	Jami: YaIM = C+I+G+Xn	Y

Asosiy makroiqtisodiy ko’rsatkichlarni hisoblashdagi bog’liqlik

SIM

MD

ShD

ID

SIM = YAIM – amortizatsiya MD = SIM – biznesga egri

soliqlar

ShD = MD –

korporatsiyalarning foydasi - ijtimoiy

sug’urta to’lovlari + dividendlar +

ijtimoiy transfertlar

ID = ShD – individual soliqlar

(majburiy to’lovlar bilan)

Nominal YaIM

Real YaIM

Real YaIM  Nominal YaIM

YaIM deflyatori

YaIM deflyatori

Narxlar indekslarining hisoblash ussullari:

Doimiy tarkibning indeksi

(Laspeyres indeksi)

P Q

0 0

Iste’mol narxlar indeksni

hisoblashda qo’llaniladi.

Iste’mol qilinayotgan mahalliy va import tovarlarning ichki narxlarini hisobga oladi

Iste’molning o’zgarmas tarkibiga asoslanib hisoblanadi

Pl  PtQ 0

P Qt

O’zgaruvchan tarkibning

indeksi (Paashe indeksi)

Pp  PtQt

0

YaIM deflatorini hisoblashda

qo’llaniladi

Ishlab chiqarilgan mahalliy tovarlarning narxlarini

hisobga oladi

Ishlab chiqarishdagi o’zgarishlarni hisobga oladi

Pf  PlPp

Narxlar indekslarining hisoblash ussullari:

Fisher indeksi

Paashe va Laspeyres indekslarining kamchiliklarini Fisher indeksi yumshatadi

Mashqlar:

• UzAuto Motors o’zining Xorazmdagi zavodiga elekromobil ishlab chiqarishi

uchun 1 mlrd. sh.b. o’tkazdi;

• Jizzaxdagi «avtomobil lizingi» kompaniyasi UzAuto Motorsda ishlab chiqarilgan 30 dona avtomobilni sotib olish uchun 1 mlrd. sh.b. o’tkazdi;
• Jizzaxdagi «avtomobil lizingi» kompaniyasi Yaponiyaning Toyota kompaniyasida ishlab chiqarilgan 30 dona avtomobilni sotib olish uchun 1 mlrd. sh.b. o’tkazdi;
• Yaponiyadagi «avtomobil lizingi» kompaniyasi UzAuto Motorsda ishlab

chiqarilgan 30 dona avtomobilni sotib olish uchun 1 mlrd. sh.b. o’tkazdi;

Mashqlar:

• Siz fond birjasida “O’zbekiston temir yo’llari” AJning xususiy shaxslarga

tegishli qismini 1 mln. sh.b.ga sotib oldingiz;

• “Uzbektelecom” AJ fond birjasida “O’zbekiston temir yo’llari” AJning xususiy shaxslarga tegishli qismini 2 mln. sh.b.ga sotib oldi;
• Moliya vazirligi pensiya to’lovlarini oshirish uchun 1 mlrd. so’m ajratdi;
• Moliya vazirligi stipendiya to’lovlarini o’z vaqtida to’lash uchun

0,5 mlrd. so’mga OvO’MT vazirligidan yangi operatsion tizim sotib oldi.

Qo’shilgan qiymat (ishlab chiqarish) usuli bo‘yicha hisoblangan Yalpi ichki mahsulot (mlrd.so‘m)

Xarajatlar usuli bo‘yicha hisoblangan Yalpi ichki mahsulot

(mlrd.so‘m)

Yillar	Yalpi ichki mahsulot	Iste’mol	Investitsiya	Davlat xarajatlari	Sof eksport
2010	74 042,0	42 928,0	19 608,3	9 871,2	6 049,9
2015	210 183,1	130 761,3	54 784,2	30 141,1	468,8
2018	406 648,5	239 271,3	153 072,7	57 179,4	-42 874,9

Yillar	YaIM, jami	Tarmoqlarning yalpi qo`shilgan qiymati	Mahsulotlarga sof soliqlar
2000y.	3 255,6	2 848,0	407,6
2005y.	15 923,4	14 233,3	1 690,1
2010y.	74 042,0	64 578,4	9 463,6
2015y.	210 183,1	190 036,2	20 146,9
2018y.	406 648,5	361 072,7	45 575,8
2019y.	511 838,1	465 357,4	46 480,7