At fakulteti «Tasdiqlayman» Milliy libos va san’at fakulteti dekani A. Turakulov

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O‘RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
TERMIZ DAVLAT UNIVERSITETI
MILLIY LIBOS VA SAN^'AT FAKULTETI
«Tasdiqlayman»
Milliy libos va san’at fakulteti
dekani_________A.Turakulov
«______»__________202__-yil
“Tasviriy san’at va muhandislik grafikasi”
ta’lim yo‘nalishi IV bosqich 219-guruh talabasi
NING
Chizmachilik fanidan
" DETAL TEXNIK RASMINI TUZISH"
mavzusida yozgan
KURS ISHI
Ilmiy rahbar: ___________________


Termiz 2022
MUNDARIJA:

KIRISH……………………………………………………………………...….….3
I BOB. DETAL ESKIZI, OG’MA QIRQIM VA TEXNIK RASM TUZISH...5
1.1. Detal eskizi va texnik rasmini tuzish............................................................5
1.2. Detal chizmasida og‘ma qirqim bajarish ………….....................................8
II BOB.DETAL CHIZMASIDA TEKIS QIRQIM BAJARISH VA NAZARIY CHIZMA TUZISH................................................................................................14
2.1. Detal chizmasida tekis qirqim bajarish ….................................................14
2.2. Nazariy chizmani o‘qish va tuzish.............................................................21
XULOSA……………………………………………...………………….……...29
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YHATI…….................................31


KIRISH
Kurs ishining dolzarbligi: Hayotimizda chizmaning o‘rni juda kattadir. Hozirgi ishlab chiqarishni chizmalarsiz tasaw ur etib boMmaydi. Narsalarni texnikada qabul qilingan tasvirlash usullari ko‘p asrlar davomida yaratilgan. Ishlab chgiqarishda biror buyumni, masalan, mashina va mexanizmlarning detallarini yasash hamda ularni yig‘ish, shuningdek, bino hamda inshootlar nqurish uchun ularning chizmalari boiishi zarur. Chunki chizmalarsiz buyumlarni yasab boMmaydi. Buyumning shaklini va o‘lchamlarini tekislikda aniq ko‘rsatadigan tasvir ko‘mpleks chizma yoki qisqacha qilib chizma deyiladi.
Chizma chizish murakkab jarayon hisoblanadi, chizuvchidan sabr toqat va qunt bilan ishlashni talab qiladi. Chizmaning sifati chizuvchining qo‘l sezgisiga bog‘liq bo‘ladi. Chizmalarni toza va chiroyli qilib chizishda, asosan, qo‘l sezgisi katta ahamiyatga ega. Chiziladigan bir hil turdagi chiziqlar bir hil yo‘g‘onlikda, bir tekis qilib chizilishi lozim.
Insonda qo'I sezgisi yaxshi rivojlangan bo‘lsa, qo’liga olgan qalamni qog‘oz ustida mahorat bilan yurgiza oladi. Insonning qo‘l sezgisini tekshirish uchun qalam uchi ingichka qilib chiqariladi (uchlanadi) va chizg'ich yordamida bir nechta chiziq chizish mashq qilinadi. Shunda chizilgan chiziqlarning ko'pchiligi bir xil chiqsa, uning qo‘l sezgisi yaxshi rivojlangan hisoblanadi. Ba'zi odamlarning qo‘l sezgisi nisbatan rivojlanmagan bo‘ladi.
Ular qalamning uchi ingichka yoki yo‘g ‘onroq uchlangandan qat'iy nazar, qalamni bir xilda bosib chizishadi. Shunda ingichka uchli qalam uchi sinib ketadi, bu yerda, ingichka uchli qalamni ohistalik bilan bosib chizish lozimligiga ahamiyat berilmaydi. Muntazam ravishda ingichka uchli qalam bilan chizishni mashq qilib turish orqali qo‘l harakati sezgisini me'yorlash mumkin. Turli jismoniy mehnat jarayonidan keyin qo‘l sezgisi pasayib ketadi. Bunda chizmalarni chizish bir muncha qiyinlashishini ham hisobga olish tavsiya etiladi.
Hayotimizda chizmaning o‘rni juda kattadir. Hozirgi ishlab chiqarishni chizmalarsiz tasaw ur etib boMmaydi. Narsalarni texnikada qabul qilingan tasvirlash usullari ko‘p asrlar davomida yaratilgan. Ishlab chgiqarishda biror buyumni, masalan, mashina va mexanizmlarning detallarini yasash hamda ularni yig‘ish, shuningdek, bino hamda inshootlar nqurish uchun ularning chizmalari boiishi zarur. Chunki chizmalarsiz buyumlarni yasab boMmaydi. Buyumning shaklini va o‘lchamlarini tekislikda aniq ko‘rsatadigan tasvir ko‘mpleks chizma yoki qisqacha qilib chizma deyiladi.