Avrasya dosyasi
Yüklə 190,73 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Bölge ülkeleri arasında ciddî benzerlikler vardır: Tamamı Avrupalı sömürgeci güçlerin kurmuş olduğu
303 AVRASYA DOSYASI Brezilya Latin Amerika’daki üstünlüğünün bölgesel birleşme- lerden geçtiğini düşünmekte ve her türlü entegrasyon çabasında liderliği elden bırakmamaya çalışmaktadır. Ancak uzmanlar arasında ortak kanı şudur ki Brezilya’nın bölgesel entegrasyon konusundaki aşırı istekli tavrı aynı zamanda bu tür girişimlerin önündeki en büyük engellerden biridir. 5 Zorlaştırıcı engellerden bir diğer ise yine Brezilya’nın Latin Amerika hedefleri ile ilgilidir. Latin Amerika’da kendisini ‘lider ülke’ olarak gören Brezilya’nın bu tasarımları zaman zaman Amerikan politikalarıyla uyum- suzluk sergileyebilmektedir. Bu anlamda önemli bir sorun olarak Brezilya-ABD rekabeti ortaya çıkmaktadır. Amerika’nın bölge ekonomi- leri üzerinde Brezilya’dan bağımsız olarak inisiyatif almasını dış politika çıkarları ile uyumsuz bulan Brezilya, ABD’nin diğer Latin Amerika ülkeleri ile serbest ticaret bölgeleri oluşturma isteğini şüphe ile karşılamaktadır. Bu bağlamda 2002 yılı içinde ABD’nin bu yöndeki planlarına karşı çıkan Venezüella ile Brezilya arasında bir yakınlaşma oluşması da bunu kanıtlamaktadır. Buna karşın Şili’nin, Brezilya’nın başını çektiği MERCOSUR’da tam üyelik sürecini yavaşlatması ve ABD ile serbest ticaret bölgesi çabalarını hızlandırması da iki ülke arasındaki rekabetin tüm bölgeyi nasıl etkilediğini açıkça ortaya koymaktadır. Bir diğer etken ise bölgenin genel olarak ekonomik anlamda gelişmekte olan ya da gelişmemiş ülkelerden oluşuyor olmasıdır. Avrupa örneğinde görüldüğü üzere ekonomik güç birçok sorunun büyümesini engellemektedir. Buna karşın Latin Amerika’da, sorun olmayabilecek konular dahi ülkelerin yaşadığı ekonomik ve siyasî buhranlar nedeniyle kısa sürede büyük bir krize yol açabilmektedir. Sadece ekonomik entegrasyon değil, tüm entegrasyon türleri için olmazsa olmaz bir şart olarak ortak bir kültüre ve kimliğe sahip olmak gösterilmektedir. Buna göre entegrasyona katılan ülkeler birbirlerini ne kadar yakın bulur ve ortak aidiyetleri ne kadar fazla olursa o ülkeler arasındaki örgütlenmenin şansı daha fazla olur. Bu bağlamda Orta ve Güney Amerika ülkeleri arasında en büyük sorunun ortak bir kimliğe sahip olamamak olduğu iddia edilmiştir. Çok sayıda mezhep ve etnik 5 Jack Epstein, ‘The Bells Tolls For MERCOSUR’, Latin Trade, Cilt 10, Say› 1, (Ocak 2002). Bölge ülkeleri arasında ciddî benzerlikler vardır: Tamamı Avrupalı sömürgeci güçlerin kurmuş olduğu kolonilerin devamı olarak devletleşmiştir. 304 SEDAT LAÇ‹NER/LAT‹N AMER‹KA’DA ... 6 Joaquna Pires-O’Brien, ‘Latin American Integration and the Formation of MERCOSUR’, Contemporary Review, Cilt 276, Say› 1613, (Haziran 2000), s. 281. 7 Asl›nda her iki sömürge grubu aras›ndaki farklar oldukça büyüktü. Ancak günümüzde bu ülkelerin karfl›laflt›¤› reel sorunlar aras›nda büyük bir benzerlik bulunmaktad›r. 8 Bunun istisnas› olarak Yak›n Latin Amerika ve Amerikan ulusal ç›karlar›n› yak›ndan ilgilendiren konular gös- terilebilir. Örne¤in Panama Kanal›, Guatemala, Honduras ve Meksika konular›nda ABD’nin müdahaleleri göz- den kaçmamaktad›r. grupların bulunduğu bu ülkeler arasında Hispanic ve Latin ayrımının dahi hâlâ çok keskin olduğu belirtilmektedir. 6 Eski İspanyol ve Portekiz sömürgeleri arasındaki farklar çok az olmasına karşın 7 bu iki kültürel kaynağın büyük siyasi ayırımlara yol açması Orta ve Güney Amerika’nın hassas yapısına dikkat çekmektedir. Bu durumda çok sayıda örgütlen- me ve entegrasyon çabası olmasına karşın kurulan birimler ortak bir kimliği ve ortak hedefleri temsil etmekten uzak olabilmektedir. Zorlaştırıcı bir unsur olarak Amerikan unsuru ve ideolojik ayrılıklar da değerlendirilebilir. ABD gibi devasa büyüklükte bir pazarın ve siyasî anlamda bir süper gücün Latin Amerika’ya yakın olması büyük bir şans olarak da değerlendirilebilir. Ancak şu ana kadarki tecrübeler tam tersi bir tabloyu ortaya koymaktadır. ABD’nin Amerika kıtasına (Kuzey ve güney) bakış açısını uzunca bir süre Monroe Doktrini belirlemiştir. Bu doktrin çerçevesinde Avrupa’nın sömürgeci ülkelerini kendi kıtasına yaklaştırmayan ABD, Latin Amerika ülkelerinin iç işlerine de fazlaca karışmamıştır. 8 Ancak 1930’lu yıllarda gelişen Amerikan ilgisi ABD’nin Latin Amerika devletlerinin iç işlerine doğrudan müdahaleleriyle zirve- ye ulaşmıştır. İktisadî, siyasî ve kültürel alanlarda planlı bir Amerikan müdahalesi gözlenmiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra komünizmin hızla tüm kürede yayılması ABD’yi de tehdit eden bir gelişme olmuştur. Özellikle Küba’da sosyalist lider Fidel Castro’nun iktidara gelişi ve tüm Latin Amerika ülkelerini komünizm çevresinde birleştirme hayalleri ABD’nin Latin Amerika’ya daha çok müdahale etmesine yol açmıştır. Castro ve Arajantinli sosyalist Ché Guevara tüm Latin Amerika’da ve Afrika’daki Portekiz sömürgelerinde bir sosyalist birliği savunmuşlar ve bu çabalarında SSCB’den de her türlü desteği almışlardır. Guevara 1967’de yakalanıp öldürülmüş, Castro hareketi ise Küba’ya hapsedil- miştir. Ancak tüm bu gelişmeler henüz bölgesel kimliğini kazanamamış olan Latin Amerika bölgesinde yeni bölünme nedenlerini ortaya çıkarmıştır. Bölge komünist ve sağcı gruplar arasında ikiye bölünmüş ve bu bölünme yıllarca süren silahlı çatışmaları ve istikrarsızlığı getir- miştir. Bu dönemde ABD ve dünya kapitalizmi istikrarı sağlamak ve sol grupları bastırabilmek için halk desteği tartışmalı diktatör rejimleri desteklemiş, bu da Latin Amerika’da sağlıklı bir yapının oluşumunu Yüklə 190,73 Kb. Dostları ilə paylaş:
|