Avropa Universitetləri Birliyinin və Vahid Avropa Məkanının yaradılması ideyaları bütün Avropada vo Bolonya (İtaliya) şəhərində olan qədim Bolonya Univer
Yüklə 3,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar Məşhur avşarlar
- Kitab “Mütərcim” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzində səhifələnmiş və çap edilmişdir.
- ТЯРЪЦМЯ ВЯ НЯШРИЙЙАТ-ПОЛИГ РАФИЙА МЯРК ЯЗИ Аз 1014, Бак ы , Рясул Рза к цч., 125 596 21 44; 497 06 25; (055) 715 63 99
312 Hacı İbrahim Əjdər bəy Musa xan oğlu 1923-cü ildə özü tikdirdiyi məsçiddə dəfn edilmişdi. * * * Diqqəti cəkən bir detal: Bakının dörd iri məsçidindən ikisi əsilzadə Aşurbəyovlar nəslinin təmsilçiləri: Nabat xanım və Hacı Əjdər bəy Aşurbəvovlar tərəfindən ucaldılmışdır. Bu məscidlər şəhərdəki dini binaların əksəriyyətinin unudulduğu və baxımsız hala düşdükləri illərdə belə fəaliyyət göstərirdi. Bütün bu illər ərzində Aşurbəyov məscidləri bizim şəhərin tikinti ənənələrinə bu nəslin verdiyi böyük töhfələri canlı xatirələri olmuşlar. Teymur bəy Aşurbəyovun tikdirdiyi indiki «Günəşli» sanato- riyasının binası, Əjdər bəy Aşurbəyovun tikdirdiyi Əjdərbəy məs- cidi, Nabat xanım Aşurbəyovun tikdirdiyi Təzə Pir məscidi Şərq arxitekturasının möhtəşəm simasını bugünkü nəslə çatdırır. Hacı Mehdiqulu bəy Aşurbəyov Hacı Mehdiqulu bəy Aşurbə- yov bu soyun yaşlı nəslinin tipik təmsilçilərindən biri idi. H.Z.Tağıyevlə birlikdə H.M.Aşurbəyov Bakı Quberniyası uşaq evlərinin hamilik təşkilatının fəxri üzvü olmuşdur. Sara xanım Aşurbəylinin şa- hidliyinə görə, Bakı əsilzadələrinin təmsilçisi qismində Hacı Mehd- iqulu bəy Aşurbəyov II Nikolayın tacqoyma mərasimində iştirak etmiş və monarxa qızıl işləməli xəncər hədiyyə etmişdir. İsa bəy Aşurbəyov Hacı Mehdiqulu bəyin yeganə oğlu idi. 313 İsa bəy Aşurbəyov İsa bəy Hacı Mehdiqulu bəy oğlu oğlu 1881-ci ildə Bakı şəhərində anadan olmuşdur. ("Difai"nin yaradıcılarından və b.); türkcə və rusca çıxan "Nicat" qəzetinin (1910-1912) redaktoru; 1914-də Bakı Şəhər Dumasının üzvü (qlasnı) – İzvestiə Bakin- skoy qorodskoy dumı. Baku, 1915, III çastğ, s.41; (XMK so- sial tərbiyə şöbəsi müdirinin müavini – 10.1920; XMK məktəb bölməsinin işçisi-1921; XMK-da dərsliklərin tərtibi komissiyasının sədri – 5.7.1922-dən, 18 iyul 1922-ci ildən nəşriyyat şöbəsinin müdiri vəzifəsində çalışmışdı. İsa bəy Aşurbəyli oktyabr 1938-ci ildə vəfat etmişdir Sara Aşurbəyli Sara Bala bəy qızı Aşurbəyli 1906-cı il 27 yanvar|yanvarın 27-də Bakı şəhərində anadan olmuşdur. 1925-ci ildə İstanbulda Müqəddəs Janna d-Ark adına kolleci, 1930-cu ildə Bakı Dövlət Universitetinin şərqşünaslıq, 1941-ci ildə Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunun xarici dillər fakültələrini bitirmişdir. Ali təhsilini başa vurduqdan sonra Azərbaycan Dövlət Universitetində baş müəllim, Azərbaycan Pedaqoji İnstitutunda dekan vəzifəsində çalışmışdır. Ali məktəblərdə Azərbaycan tarixi, Qərb və Şərq mədəniyyətləri haqqında mühazirələr oxumuşdur. 314 O, Yaxın və Orta Şərq xalqları tarixinin bilicisi olmaqla yanaşı, həm də rəssam və musiqiçi idi. Ağır təqib illərində yaşamaq üçün bu bilik və bacarıqlarından is- tifadə etmişdir. Sara xanım dram teatrında rəssam və dekorator, mək- təbdə müəllim işləmiş, müəllimi Üzeyir Hacıbəyovun dəvəti ilə 15 il Konservatoriyada xarici dildən dərs demiş, eləcə də öz çəkdiyi rəsm əsərlərini sataraq dolanmışdır. Sər- gilərdən birində onun "Göygöl" əsərini Meksika nümayəndələri al- mışlar. Bu əsər indi Meksika muze- yində saxlanır. 1946-cı ildə Sara xanım Azərbaycan Rəssamlar İttifaqının üzvü seçilmişdir. Sara Aşurbəyli sonralar Azərbaycan Tarixi Muzeyində Orta əsrlər tarixi şöbəsinin müdiri, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının Şərqşünaslıq İnstitutunda baş elmi işçi, Tarix İnstitutunda elmi katib, baş elmi işçi və aparıcı elmi işçi vəzifəsində işləmiş, 1993-cü ildən ömrünün sonuna qədər Akademiyanın Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutunun aparıcı elmi işçisi olmuşdur. O, "Bakının tarixinə dair oçerklər", "Orta əsrlərdə Azərbaycan və Hindistanın iqtisadi və mədəni əlaqələri" və "Şirvanşahlar dövlətinin tarixi" kitablarının müəllifidir. Bu tədqiqatlarına görə Sankt-Peterburqda tarix elmləri namizədi, Tbilisidə isə, 1966-cı ildə tarix elmləri doktoru adına layiq görülmüşdür. Azərbaycan tarixinə, mədəniyyətinə həsr etdiyi məqalələrinə, tədqiqatlarına görə isə o, Azərbaycan Dövlət Mükafatı laureatı, "Şöhrət" ordeni və respubli- kanın əməkdar elm xadimi adı ilə mükafatlandırılmış, Xəzər Universiteti nin Fəxri doktoru adını almışdır. Görkəmli alim 2001-ci il 17 iyulun 17-də 96 yaşında vəfat etmişdir. 315 Kamal Aşurbəyov Ölkəmizin musiqi ictimaiyyəti arasında yaxşı tanınan Helsinki Konservatoriyasının müəllimi Kamal Aşurbəyov Finlandiyada Azərbaycan diasporunun fəal nümayəndələrindən biri, Azərbaycan “Dostluq” cəmiyyətinin üzvüdür. Kamal müəllim qədim Aşurbə- yovlar nəslindəndir. Bu nəslin banisi məşhur sərdar (hərbi nazir) Aşur xan Avşar olmuşdur. Aşurbəyovların zadəgan nəsli Köhnə Bakı ziyalıları arasında xüsusi yer tutur. Bu qədim nəslin nümayəndələrinə nüfuzlu neft sə- nayeçiləri, iri təhsil müəssisələrinin qəyyumları, maarifçilər, xeyriy- yəçilər, naşirlər, ən səxavətli mesenatlar arasında rast gəlmək olar. Onun yaradıcı fəaliyyəti 1984-cü ildə Moskva hərbi dairəsinin Mahnı və Rəqs ansamblında başlanmışdır. Həmin ansamblla bəra- bər Çernobıl atom elektrik stansiyasında olmuş K.Aşurbəyov AES- də qəzanın nəticələrinin aradan qaldırılmasında iştirakçılara verilən fəxri fərmana layiq görülmüşdür. 1991-ci ildə P.İ.Çaykovski adına Moskva Dövlət Konservatoriyasını bitirəndən sonra 1994-cü ildə Finlandiyaya köçmüşdür. Musiqiçi deyir: “Mən Rəşid Behbudov, Müslüm Maqomayev, Tofiq Quliyev, Qara Qarayev, Üzeyir Hacıbəyli kimi sənətkarların yaradıcılığından bəhrələnmişəm, adlı-sanlı maestro Niyazinin iste- dadına vurğun idim. Bu sənətkarların yaradıcılığına indi də müntə- zəm müraciət edirəm, öz uşaqlarıma, finlandiyalı və digər tamaşa- çılara onlardan söhbət açıram”. Avropa ölkələrinin çoxunda Azərbaycan mədəniyyətini, Azər- baycan musiqisini, o cümlədən muğamları təbliğ edən Kamal Aşur- bəyov Helsinki şəhərinin meriyasında Azərbaycan mədəniyyətinin tarixinə dair mühazirələr oxumuşdur. Kamal Aşurbəyov finlandiyalı dinləyiciləri tez-tez Azərbay- can musiqisinin özünəməxsus ecazkar melodiyaları və qeyri-adi ahəngdarlığı ilə tanış edir. Finlandiyalı musiqiçilərin çoxu Azər- 316 baycan melodiyaları ilə türk musiqisi arasında sıx əlaqə olduğunu qeyd edirlər. Kamal müəllim öz yaradıcılığında muğamlara xüsusi əhəmiy- yət verir, çünki muğam Azərbaycan xalq musiqisinin əsasını təşkil edir. Kamal Aşurbəyov deyir: “Muğam ifaçıdan müstəsna musiqi du- yumu, habelə improvizə bacarığı, yəni bəstəkarlıq istedadı tələb edir”. İqor Aşurbəyli 1963-cu ilin 9 sentyabrında Bakıda anadan olub. Atası – Aşur- bəyli Rauf (1936) texniki elmlər namizədi, Azərbaycan neft-kimya proseslər İnstitutunda şöbə müdiri vəzifəsində çalışıb, təqaüdə çıx- dıqdan sonra Xəzər Qırmızı bay- raqlı Ali hərbi-dəniz məktəbində dərs deyib. Anası Kaprielova (Re- zanova) Yelizaveta Kosmik tədqi- qatlar instinununda Meteoroloqiya şöbəsinin müdiri olub. İqorın hə- yat yoldaşı Aşurbəyli (Burşteyn) Viktoriya (1962) Azərbaycan Yüngül Sənaye Nazirliyində mü- həndis-proqramçı vəzifəsində çalışıb. Oğlu - Aşurbəyli Ruslan (1984) texniki elmlər namizədi, OAO Konstruktor bürosunda şöbə müdiri işləyir. İqor Rauf oğlu Aşurbəylinin ana nəsli Rezanovlar Nijeqorod vilayətinin Arzamas şəhərindəndilər. Onun ulu babası Qriqori Stepanoviç inqilab illərində Bakıya gəlib, burada o “Iskra“ adlı inqilab qazeti çap edən “Nina” gizli mətbəəsinin təşkilatçılarından idi. Sovet vaxtı o, Azərbaycanın iri senayeçisi olmuşdur. Qəribə 317 olsa da, bu faktdır: “İskra” mətbəəsi qədim dvoryan nəslindən olan Aşurbəylilərə məxsus olan evin zirzəmisində yerləşirdi. Sovet höküməti qurulan zaman başqa Aşurbəylilər kimi İqorın ulu babası və babası İsa bəy və onun oğlu Davud repressiyaya məruz qalmışlar (onlar Vətəni tərk etməmişlər). Sonralar 50-ci illərdə ölümündən sonra reabilitasiya olmuşlar. Ana tərəfindən olan babası Artavazd Kaprielov Böyük Vətən Müharibəsində həlak olmuş, 1940-ci ildə anadan olmuş qızının üzünü görməmişdir. Onu İqorın nənəsi Yevqeniya Rezanova (Azər- baycanın neft senayesi nazirliyində maliyyə sistemində işləmiş) böyütmüşdür. Onun nəvəsinin tərbiyəsində də böyük rolu olmuşdur. 14 may 1896-cı ildə Rus imperatoru II Nikolayın təntənəli tacqoyma mərasimi olmuşdur. Fəxri qonaqların içərisində İqor Rauf oğlu Aşurbəyovun Ulu babası Hacı Mehdiqulubəy Aşurbəyov da iştirak etmişdir. O, Bakı zadəganlarını təmsil etmiş və imperatora qızıl xəncər hədiyyə etmişdir. Taleyin hökmü ilə iki soyadın Rezanov və Aşurbəylilər nəs- linin nümayəndələri – Yelizaveta və Rauf inqilab illəri və müharıbə illərindən çox-çox sonra 1962-ci ildə bir ailədə birləşmişlər. Həmin illərdə ailənin tarixi müzakirə olunmurdu. 1980-ci ildə İqor bir neçə fənni inqilis dilində tədris olunan 27 nömrəli xüsusi orta məktəbi qızıl medalla bitirir. Bununla bərabər o, fortepiano sinfi üzrə və şahmat məktəblərini bitirir. Sonra o 1985-ci ildə Azərbaycan neft və kimya institutunu “avtomat idarə etmə” ixtisası üzrə mühəndis texnik-sistemçi diplo- mu ilə bitirir. 3-cü kursda oxuyarkən o, ailə qurur, 4-cü kursda Ruslan adlı bir oğlu olur. 1984-ci ildə leytenant hərbi rütbəsini alır (radioəlaqə üzrə vzvod komandiri). 1987-ci ildə Azərbaycan neft və kimya institunun aspirantu- rasına qəbul olunur, həmin illərdə Moskvanın institutları ilə elmi kontaktlar aparır: İnformasiya daşıyıcısı İnstitutu, Kosmik tədqi- qatlar İnstitutu. Avtomobillərin elektron idarəetmə İnstitutu. 318 1988-ci ilin yanvar ayında gənc alim İqor Aşurbəyli “İz- vestiya” qazetitndə dərc olunmuş “SSR-də Koopirasiya haqqında qanunun” layihəsini oxuyur. O, öz şəxsi işini açmaq fikrinə düşür. 10 iyun 1988-ci ildə Qanun SSR-in Ali Soveti tərəfindən təsdiq olunur. Elə həmin gün o, “Sosium” adlı kooperasiya- koordi- nasiya istehsal birliyini qeyddən keçirir. Burada kompyuter kursları və kompyuter texnikasının ticarətilə məşğul olurlar. Biznes uğurla inkişaf edirdi. Sonra İqor əvvəllər işləyib hazırladığı idarəetmə sis- temlərini Orenburq, Qroznı, Bakı şəhərlərinin neftayırma zavod- larını təchiz edir. 1991-ci ildə İqor namizədlik dissertasiyasını müdafiə edir. Onun təşkilatçılıq bacarıqları həm Respublikamızda, həm də Moskva da diqqəti cəlb edir. 1989 ildə o, SSR-in Nazirlər Şurasının və müstəqil kooperatorlar himayəsi altında yaradılmış SSR-in vahid Kooperatorlar Şurasının üzvü seçilir. Aşurbəyli Azərbaycanda ya- ranmış Kooperatorlar Şurasının vitse-prezidenti seçilir. Respublika- nın Elm və texnika sahəsində işləyən bütün kooperativlərin elmi və texniki-istehsal müəssisələrinin Asosiyasiyasını yaradır və ona baş- çılıq edir. İqor Bakıda özünün “Kim kimdir” adlı ilk qazetini bu- raxır. 1989-cu ilin sonlarında o, daimi işləməyə Moskvaya köçür. 1991-ci ildə İqor Moskvada Beynəlxalq informasiya və tele- kommunikasiya birjasını yaradır və onun prezidenti olur. Beləliklə Rusiyada ilk dəfə elektron ticarət sistemi yaranır. 28 yaşında İqor Aşurbəyli Rusiyanın “müdafiə” seçmə müəssisənə- EMB “Almaz” birləşməsinə daxil olur. 1992-ci ildə İqor EMB “Almaz”la birgə birjanın bazasında “Benəlxalq informasiya və telekomunikasiya bürosu” təsis olunur. İ.Aşurbəyli onun baş direktoru təyin edilir. Bununla yanaşı o icti- mai-publisistik “Sosium” jurnalı və “İşgüzar kitab” adlı qazet nəşr edir. 1994-cü ildə İqor böhranaqarşı idarəetməni həyata keçirmək- dən ötrü “Almaz”ın baş direktorunun müavini vəzifəsinə dəvət olu- nur. Onun sayəsində müdafiə müəssisəsi öz imkanlarından istıfadə 319 edərək qazanc əldə etməyi öyrənir. 1995-ci ildə “Almaz” səhmdar cəmiyyəti kimi qeydə alınır və İqor onun məsul katibi seçilir. Sonralar o tədricən maliyyə üzrə baş direktor, kommersiya direkto- ru, 1998-ci ildən isə “Almazın” baş direktorunun müavini vəzifə- sində çalışır. 1996-ci ildə İqor “Almaz”Müdafiə İstehsalat Birliyinin direk- torlar Şurasının sədri təyin olunur. 2000-ci ilədək hər il həmin vəzi- fəyə seçilir. 2000-ci ilin iyun ayında direktorlar Şurasının qərarıla İqor Aşurbəyli yekdilliklə CKB “Almaz” Səhmdar cəmiyyətininbaş direktoru seçilir. Qısa müddət ərzində İqor Rauf oğlu müəssisənin maliyyə vəziyyətini yaxşılaşdırır və “iqtisadi bir möcüzə” yaradaraq “Al- maz”ı Rusiyanın müdafiə-senayesi komplekslərinin lideri edir. Yeni hava-müdafiə sistemləri yaranır, elmi tədqiqatlar davam edir, dünyada tanınan “Favorit” adlı havada işlənilən universal zenit raket sistemi tədqiq edilir. 2002-ci ilin aprel ayında Rusiya Fede- rasiyasının Prezidentinin qərarı əsasında “Almaz-Antey” OAO Hava Müdafiə Konserni” yaranır. Konsernə 46 senaye və elmi-təd- qiqat müəssısəsi daxil olur. 2002-ci ildə Rusiya Federasiyası hökümətinin göstərişilə İqor Rauf oğlu Aşurbəyli Konsernin idarə heyəti üzvü seçilir. 2003- 2008-illərdə İqor Rauf oğlu Aşurbəyli rəhbərlik etdiyi Konsern fəal işləyir, xarici ölkələrlə hərbi-texniki əməkdaşlığı effektiv inkişaf edir. C- 300PMU-2 “Favorit” zenit qurğuların istehsalı və çatdırıl- ması üzrə sifarişlər yerinə yetirilir, çoxmilliardlı kontraktlar bağ- lanır. Bununla yanaşı C-400 “Triumf” adlı ən yeni sistemin tətbiqi- nin tamamlanması üzrə işlər aktivləşir. 2005-2006-illərdə Rusiya Federasiyasının göstərişləri və PVO “Almaz-Antey” Konsernin Direktorlar Şurasının qərarları əsasında “Almaz” Elmi-İstehsalat Müəssisəsi baş sistem-konstruktor Bürosu kimi təyin olunur və bütün zenit-raket kompleksları hazırlama müəssisə və Hərbi-müdafiə sistemlərini özündə birləşdirir (hərbi- 320 dəniz flotu, hərbi-hava qüvvələri, quru-piyada qoşunları, kosmik- raket müdafiə qoşunları). Bir neçə il İqor Aşurbəyli “Hərbi-kosmik müdafiə” adlı jurna- lını, “Moskovski sokol”, “Hərbi-senaye kuryer” qazetlərini nəşr edir. 2008-ci il 10 sentyabrda Rusiya Federasiyasının elmlər Akademiyasında keçirilmiş elmi-texniki konfransda İqor Aşurbəyli əsəs məruzəsində belə bir tezis səsləndirir ki, 20-ci əsrin ikinci yarısında “Almaz” konsernində hazırlanan hava-hərbi müdafıə sis- temləri üçüncü dünya müharibəsinin başlanmasının qarşısını dəfə- lərlə almış geopolitik silaha dönmüşlər, bu da Nobel mükafatının nominasiyasına layiqdir. İqor Aşurbəyli – professor, ehtiyatda olan podpolkovnik, A.M.Proxorov adına mühəndis elmləri Akademiyasının həqiqi üzvü, məşhur “fiztex”in və “MİREA” kafedralasının müdiridir. İqor Aşurbəyli Rusiya-Britaniya ticarət-senaye palatasının icra komitəsinin üzvüdür (1998-ci ildən). O, idarəetmənin avtomatlaşdırması və texniki-sistem, müəs- sisələrin böhrana qarşı idarəetməsinin, informasiya texnologiyası, intellektual mülkiyyət üzrə 80-dan çox elmi əsərlərin müəllifidir. İqor Aşurbəyli dövlət mükafatları ilə təltif edilib: Fəxri orden (2007), Rus provoslav kilsəsinin mükafatları: Moskva knyazı Bla- qovernı Daniilın 1 və 2 dərəcəli və başqa ordenlərilə; ictimai müka- fatlar: “İlin menedjeri-2000” Beynəlxalq müsabiqəsinin laureatı, “Senayeçi-alim 2002-2003” nominasiyasında “Rusiya Milli Olimp” Ümumrusiya mükafatı ilə və çoxsaylı başqa, həmçinin beynəlxalq mükafatlar, müəssisə mükafatları və fərqlənmə nişanları ilə təltif edilir. 23 may 2003-cü ildə A.N.Proxorov adına Rusiya Mühəndislik Akademiyası öz nizamnaməsinə əsasən Aşurbəyli İqor Rauf oğlunu A.M.Proxorov adına mühəndislik akademiyasının həqiqi üzvü seçilir. Aşurbəyli İqor Rauf oğlu Rusiya Federasiyasının Prezidenti Vladimir Vladimiroviç Putinin fərmanı ilə 23 aprel 2007-ci ildə şərəf ordeni ilə təltif olunmuşdur. 321 Rusiya Federasiyasının Təhsil və Elm Nazirliyinin Ali Attes- tasiya komissiyasının 20 aprel 2011-ci il tarixli qərarı ilə Texniki elmlər doktoru elmi titulu verilir. 21 dekabr 2009-cu ildə Rusiya Federasiyasının Prezidentinin Administrasiyası 500 nəfərin adını açıqlayır ki, onlar idarə etmə kadrlarının ehtiyyatıdır. O, cümlədən biznes nümayəndələri də var- dır ki, onların içərisində Almaz-Antey abedneniyasının baş direkto- ru İqor Rauf oğlu Aşurbəyli də vardır. 322 MÜNDƏRİCAT Giriş ............................................................................................... 3 Avşarlar haqqında ümumi məlumat ............................................... 4 Avşar boyunun yurdları və yayılma arealları ................................ 16 Avşar elinin oymaqları, tayfa və tirələri ........................................ 22 323 Ənvər Çingizoğlu, Aydın Avşar Məşhur avşarlar (Tarixi-bioqrafik tədqiqat) Bakı – Mütərcim – 2014 324 Kitab “Mütərcim” Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzində səhifələnmiş və çap edilmişdir. Чапа имзаланыб: 16.09.2014. Формат: 60х84 1/16. Гарнитур: Тимес. Щяъми: 20,25 ч.в. Тираж: 200. Сифариш № 161 Гиймяти мцгавиля иля. ТЯРЪЦМЯ ВЯ НЯШРИЙЙАТ-ПОЛИГ РАФИЙА МЯРК ЯЗИ Аз 1014, Бак ы , Рясул Рза к цч., 125 596 21 44; 497 06 25; (055) 715 63 99 e-mail: mutarjim@mail.ru www.mutercim.az Document Outline
Yüklə 3,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|