AVRUPA BİRLİĞİNDE DİPLOMALARIN TANINMASI
*
Unvanların tanınması, öğrenci ve mezunların Avrupa’da serbest dolaşımını kolaylaştırmada
önemli bir araçtır. Ayrıca, Mayıs 2001’de gerçekleştirilen Yüksek Öğretim hakkındaki Prag
Bakanlar Konferansında Bakanlar, üniversiteleri ve diğer yüksek öğretim kurumlarını,
vatandaşların kendi nitelik, beceri ve yeteneklerini Avrupa Yüksek Öğretim Alanında
etkinlikle kullanabilmelerini sağlamak amacıyla, akademik ve mesleki alanda alınan
derecelerin, derslerin ve elde edilen diğer başarıların tanınmasını kolaylaştırmayı hedefleyen
mevcut ulusal yasalar ile Avrupa araçlarının avantajlarından tam olarak yararlanmaya teşvik
etmişlerdir.
http://ec.europa.eu/education/policies/educ/bologna/bologna_en.html
http://ec.europa.eu/education/policies/rec_qual/recognition/in_en.html#academic
http://ec.europa.eu/education/policies/rec_qual/recognition/in_en.html#prof
Diplomaların tanınmasında Topluluk kurallarının daha iyi anlaşılması için akademik amaçlar
(örn: eğitiminize devam etmek istediğinizden dolayı unvanınızın tanınmasını isteyebilirsiniz)
ile mesleki amaçların tanınması (örn: belirli bir meslekte çalışmak istediğinizden dolayı
unvanınızın tanınmasını isteyebilirisiniz) arasında ilk başta bir ayrım yapılmalıdır.
Akademik Tanınma
Yurt dışında elde edilen bir unvan veya geçirilen bir eğitim döneminin, kaynak ülkede
öğrenime devam etmek amacıyla akademik olarak tanınması bakımından, Amsterdam
Antlaşmasına göre her üye ülke kendi eğitiminin içeriğinden ve düzenlenmesinden
sorumludur. Ayrıca, diplomaların karşılıklı tanınmasını mecbur tutan bir Topluluk hükmü
bulunmamaktadır (aşağıda, meslek amaçlı tanıma başlığı altında sözü edilen bazı düzenlenmiş
meslekler hariç). Bu nedenle şu anda Avrupa seviyesinde akademik amaçlarla tanınan
herhangi bir diploma yoktur.
Özerk kurumlar olan üniversiteler, müfredatlarının içeriğinden ve öğrencilerine diploma ve
sertifika verilmesinden tam anlamıyla sorumludurlar. Diploma ve sertifikalar üye devletlerin
ilgili yetkilileri tarafından tanınmaktadırlar.
Ancak Avrupa Komisyonu, Erasmus gibi Topluluk programları aracılığıyla Avrupa’daki
değişik eğitim sistemlerinin karşılıklı tanınmasını (akademik amaçlar için) teşvik etmektedir.
Erasmus’a katılım tamamen gönüllü olmasına rağmen, genellikle birbirlerinden çok farklı
olan eğitim sistemlerinin anlaşılmasına ve tanınmasına büyük ölçüde katkıda bulunmaktadır.
Diplomaların tanınması için ulusal bilgi merkezleri ağı (NARIC), Erasmus Programı altında
niteliklerin akademik bakımdan tanınmasının anlaşılmasını teşvik etme çabalarının somut bir
sonucudur. Bu merkezler ulusal seviyedeki akademik tanınma işlemleri bakımından size bilgi
sağlayabilir.
http://ec.europa.eu/education/programmes/socrates/agenar_en.html
*
Milli Eğitim Bakanlığı’nın internet sitesinden alınmıştır.
Meslek Amaçlı Tanıma
Meslek amaçlı tanımada, nitelikler yönünden düzenlenmiş ve düzenlenmemiş meslekler
arasındaki ayrım önemlidir.
Söz konusu bir mesleği icra etmek için bir diploma veya mesleki diğer yeterliliklere sahip
olmak bir kanuni gereklilikse o meslek düzenlenmiştir. Bu durumda, mecburi olan bir ulusal
diplomaya sahip olunmaması o mesleği yerine getirmekte hukuki bir engel teşkil eder.
Niteliklerini edindiğiniz ülke yerine diğer bir üye ülkede düzenlenmiş bir mesleği (işe girmek
veya kendi işini yapmak) icra etmek için diplomanızın tanınmasını istiyorsanız, kapsamına
girdiğiniz ve ulusal otoritelerin uymak zorunda olduğu Topluluk kanununa atıfta
bulunabilirsiniz. İş kurma hakkı, hizmet sunumu serbestîsi ve işçilerin serbest dolaşımı
Avrupa Birliği Antlaşmasının temel ilkeleridir. Diplomaların tanınması bakımından bu
özgürlüklerin uygulanabilmesini kolaylaştırmak için, yalnızca düzenlenmiş mesleklere
uygulanabilir birkaç yasal araç Avrupa seviyesinde kabul edilmiştir.
Düzenlenmiş meslekler: genel sistem
Diplomanın ortaya koyduğu eğitim seviyesine bağlı olarak iki direktiften birisi uygulanabilir:
ya en az 3 yıllık mesleki eğitim ve öğretimin tamamlanması neticesinde alınan yüksek
öğretim diplomasının tanınması için genel bir sistem hakkındaki 89/48/ EEC sayılı direktif (A
seviyesi ya da eşdeğeri + üç yıl), ya da 92/51/EEC sayılı direktif tarafından kapsanan ikinci
bir genel sistem ki 89/48/ EEC sayılı direktifçe kapsanan seviyeden daha düşük seviyedeki
diplomaları, sertifikaları ve diğer mesleki eğitim unvanlarını kapsamaktadır.
http://eur-
lex.europa.eu/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=en&numdoc
=31989L0048&model=guichett
http://eur-
lex.europa.eu/smartapi/cgi/sga_doc?smartapi!celexapi!prod!CELEXnumdoc&lg=en&numdoc
=31992L0051&model=guichett
Yukarıda bahsedilen direktiflerin, diplomalar arasında otomatik bir denklik sistemi
kurmadığını belirtmek gerekir. Bir diploma kendi değerine göre değil fakat verildiği ülkedeki
mesleğe sağladığı erişime göre tanındığından Avrupa düzeyinde otomatik olarak tanınan
diplomaların bir listesi mevcut değildir. Diploma, icra etmek istediği mesleği açıkça belirterek
bireysel başvuru yapan kişinin ibraz etmesi içindir.
Direktiflere göre, uygun bir ulusal diplomaya sahip olmasanız bile, kendi ülkenizde o mesleği
icra etmek için gerekli diplomaya sahipseniz, üye ülke yetkilileri kendi topraklarında bu
mesleği icra etmek için size izin vermek zorundadır. Burada tanınma, düzenlenmiş bir
mesleği ulusal diploma sahipleri ile aynı şartlar altında icra etme hakkı sayesinde verilmiştir
fakat bu diplomanızın ulusal bir diplomaya başka amaçlarla eşit olduğu anlamına
gelmemektedir.
Yukarıda bahsedilen direktiflere uygun olarak yapılan başvurularda yetkili otoritelerin
akademik tanınmayı ele alışları meslekten mesleğe değişiklik göstermektedir.
İlgilendiğiniz mesleğin düzenlenmiş bir meslek olup olmadığı; bu meslekle ilgili tanıma
başvuruları ile görevli birimleri öğrenmek için ülkenizdeki mesleki tanıma için ulusal “irtibat
noktasına” başvurmalısınız.
Topluluk Direktifleri yetkililerin karar vermek için 4 ayları bulunduğunu ifade eder.
Başvurunuz reddedilirse, durumu düzeltmek üzere ev sahibi ülkede mevcut yasal mercilere
müracaat edebilirsiniz. (89/48/EEC Yönetmeliği’nin 8. Maddesi ile 95/51/EEC
Yönetmeliğinin 12. Maddesine bakınız)
Düzenlenmiş Meslekler: “Kendiliğinden Tanınma”
Aşağıdaki mesleklerle ilgili “kendiliğinden tanınma” direktifleri denilen ikinci bir grup vardır:
doktor, diş hekimi, hemşire, veteriner, eczacı, ebe ve mimar. Bu direktifler yukarıda geçen
mesleklerle ilgili olarak, Topluluk müktesebatında ortaya konmuş minimum eğitim şartlarını
yerine getirdiklerinden dolayı üye ülkelerce verilmiş diploma, sertifika ve diğer niteliklerin
kendiliğinden tanınmasını sağlar.
Altmışlı yıllarda, mesleki niteliklerin tanınmasında sektörel ve dikey bir yaklaşım izlendi. AB
Antlaşmasının 49 ve 57. Maddelerine dayandırılan ticaret, endüstri ve zanaatla ilgili meslek
ve sektörler bağlamında bazı direktifler kabul edildi. “Geçici önlemleri” içeren ve
“liberalleştirme” direktifleri olarak adlandırılan bu direktifler, kendi ülkesinde edinilen
tecrübelerin, kabul eden ülkede belirli şartlar altında tanınmasını garanti altına alarak belirli
bir mesleğe erişimi kolaylaştırdı. Günümüzde, bütün bu direktifleri “genel sistem” hükümleri
halinde bütünleştirecek bir taslak direktif üzerinde yönetmeliklerin genel sistemi hükümleri
içerisine bütünleştirmek amacıyla tartışılmaktadır.
Düzenlenmemiş meslekler
Başvurmak istediğiniz meslek düzenlenmemiş bir meslekse, işgücü piyasasına ve o piyasanın
davranışlarına tabii olursunuz. Diplomanız bakımından herhangi bir yasal kısıtlamaya tabii
değilsinizdir. Böyle bir durumda, yukarıda bahsedilen direktifler tarafından sağlanan tanınma
sistemi uygulanmaz.
Ancak, Direktiflerin uygulanmadığı durumda bile yine de diplomanızın tanınması bakımından
belirli haklara sahipsiniz. Ev sahibi ülkenin yetkilileri her halükarda Avrupa Birliği
Anlaşmasının serbest dolaşım hakkı maddeleri gereğince diğer üye devlette edindiğiniz
meslek diplomanızı ve niteliklerinizi dikkate almakla yükümlüdür.
Ayrıca bilgi için bakınız:
- Avrupa ve Avrupa Ekonomik Alanı ülkelerinde akademik ve mesleki tanıma işlemleri:
http://ec.europa.eu/education/programmes/socrates/agenar_en.html
- Mesleki yeterlilikler hakkındaki diğer bilgiler (Avrupa Komisyonu İç Pazar Genel
Müdürlüğü’nden)
http://ec.europa.eu/internal_market/qualifications/index_en.htm
Dostları ilə paylaş: |