74
13. Muallif “Kuchuk tarbiyalash” maqolasining qiziqarli bo‘lishi
uchun nimalarni tasvirlash orqali erishmoqchi bo‘ldi?
A
kuchukcha nimaga o‘xshashini
batafsil tasvirlash orqali
B
yo‘l ko‘rsatuvchi itlar ko‘zi ojiz insonlarga aynan nima
qilib yordam berishini tasvirlash orqali
C
haqiqiy kuchuk tarbiyalovchi bolalar haqida yozish
orqali
D
kuchuk tarbiyalovchilar bajarishi kerak bo‘lgan barcha
ishlarning ro‘yxatini
tuzish orqali
75
Ozuqa izlab
Bu yerda mayda hasharotlarning qanday qilib ozuqa topishi
va oziqlanishi haqida uchta loyiha berilgan. Birinchi navbatda siz
chumolilar, zahkashlar va chuvalchanglarni topib olishingiz kerak.
Ularga ehtiyotkorlik bilan munosabatda bo‘ling va ularni o‘rganib
chiqqaningizdan so‘ng ularni topgan joyingizga qaytarib qo‘ying.
• Chumolilarning izidan ergashish
• Zahkashlarni o‘rganish
• Chuvalchanglar saqlaydigan idish tayyorlash
Chumolilar, zahkashlar va chuvalchanglarni qayerdan
topish mumkin
Chumolilarning izlari yoz faslida
uchraydi. Bir tomonida ozuqa
bo‘lsa, yana bir tomonida inga
kirish joyini uchratishingiz
mumkin.
Zahkashlar nam, qorong‘u
joylarni
yaxshi ko‘rishadi. Ularni to‘nkalar ostida,
qurigan daraxt barglari uyumi ostida va
devorlar orasida uchratish mumkin.
Chuvalchanglar toshlar ostida, endigina qazib
olingan tuproqda yoki chirindilar uyumi yonida yashaydi.
Ular yerning yuzasiga faqat kechki payt chiqadi.
Chumoli
Zahkash
Chuvalchang
76
Chumolilarning izidan ergashish
Chumolilar inlarida birgalashib yashaydilar. Agar
bitta chumoli
ozuqa topsa, u boshqalari ergashishlari uchun iz qoldiradi. Siz
ushbu tajribani bajarishingiz uchun chumolilarning inini topishin-
giz kerak bo‘ladi. Shuningdek, sizga quyidagi materiallar kerak
bo‘ladi
:
bir varaq qog‘oz, olmaning kichkina bo‘lagi va bir hovuch
tuproq.
Olma bo‘lagini qog‘oz ustiga qo‘ying va qog‘ozni chumo-
lilarning iniga yaqinroq joyda qoldiring.
Bir necha chumo-
lilar olmani topgunlariga qadar kuting. Ularning barchasi
bitta izdan ergashishlari kerak.
Olmani siljiting. Chumolilar to‘g‘ri unga borishadimi?
Endi izni yopish uchun qog‘ozga tuproq seping. Chumolilar
ma’lum vaqt davomida atrofda aylanib yurishlari mumkin.
Ular yangi iz hosil qilishadimi?
1.
2.
3.
Nima sodir bo‘ladi?
Ozuqa siljitilgan bo‘lsa hamki chumolilar
yangi iz hosil qilinmagunicha eski izdan
yurishadi.
Nima uchun?
Bitta
chumoli ozuqa topishi bilanoq,
o‘zidan hidli iz qoldiradigan kimyoviy
moddalar ajratib chiqaradi. Indagi bosh-
qa chumolilar ushbu hidni sezish uchun
o‘zlarining mo‘ylovlaridan foydalanadi.