Az Book Library downloaded from KitabYurdu org Deyl Karnegi
Yüklə 4,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
ayrılmış torpaq tikəsini can-başla və əməksevərliklə əkməsə, gündəlik çörəyini tapa bilməyəcəkdir. Onda olan qüvvənin təbiətdə tayı yoxdur və onun nəyə qadir olduğunu bilmək yalnız özünə verilib, bu isə o, özünü sınaqdan çıxarmayana qədər aydın olmayacaqdır” 60 . Lakin ən yaxşı müəllifləri biz axıra saxlamışıq. Onlar bəs kimdir? cənab Henri İrvinqdən ən yaxşı yüz kitabın siyahısını tərtib etməyi xahiş edəndə o cavab vermişdi: “Yüz kitabdan ibarət olan siyahını tərtib etməzdən əvvəl mənə izin verin ikisini öyrənim – İncili və Şekspiri”. Ser Henri haqlı idi. İngilis ədəbiyyatının bu iki mənbəyindən için. Çox və tez- tez için. Öz axşam qəzetinizi bir kənara tullayın və deyin: “Şekspir, mənim yanıma gəl və bu axşam mənə Romeo və onun Cülyettası haqqında, Makbet və onun şöhrətpərəstliyi haqqında danış”. Əgər siz bu məsləhətlərə əməl edərsinizsə, onda qazancınız nə olacaq? Tədricən, nəzərə çarpmadan, lakin qaçılmaz olaraq sizin danışıq maneranız daha gözəl və incə olacaqdır. Siz tədricən yol yoldaşlarınızın şöhrətini, gözəlliyini və möhtəşəmliyini müəyyən dərəcədə özünüzdə əks etdirmiş olacaqsınız. “Mənə de ki, sən nə oxuyursan, – demişdi Höte, – və mən sənə kim olduğunu deyim”. Təklif etdiyim bu mütaliə proqramı iradənin müəyyən gücünü, eləcə də vaxta daha ciddi qənaət olunmasını tələb edəcək... Siz Emersonun esselərinin və Şekspirin pyeslərinin cib nəşrlərini ala bilərsiniz. Mark Tvenin sözlərdən istifadə etməyinin sirri Mark Tven sözlərin istifadə edilməsində öz fitri qabiliyyətini necə inkişaf etdirə bilmişdi? O, cavan oğlan olduğu vaxt dilicanla Missuridən Nevadaya qədər yolu dəhşətli dərəcədə asta və çox böyük əzab-əziyyətlə keçmişdi. Həm sərnişinlər, həm də atlar üçün qidanı, bəzən isə hətta suyu da özləriylə daşımaq lazım gəlirdi. Əlavə yük bəlaya gətirə bilərdi. Baqaj üçün çəkinin hər unsiyasına görə haqq ödənilirdi və bununla belə, Mark Tven özü ilə Vebsterin lüğətini aparırdı ki, onu aşırımlarında, günəşin yandırdığı səhrada, eləcə də yolkəsənlərin və hinduların qaynaşdığı yerlərdə də oxusun. O, sözün hökmdarı olmağı qarşısına məqsəd qoymuşdu. Və bu işdə Mark Tvenə onun üçün xarakterik olan cəsarəti, sağlam təfəkkürü kömək etdi. Həm Pitt, həm lord Çetem lüğəti iki dəfə öyrənmişdi; hər bir səhifəni və hər bir sözü. Brouninq onu hər gün mütaliə edir, bundan ləzzət alır və fayda görürdü. “Linkoln ala-toranlıqda oturaraq, – deyə onun bioqrafları Nikoli və Hey yazırlar, – lüğəti oxumağı sevirdi və bunu nə isə görmək mümkün olan vaxta qədər edirdi”. Göstərdiyimiz bu hallar heç də istisna deyil. Hər bir görkəmli yazıçı və hər bir görkəmli natiq eyni şeyi edir. Vudro Vilson ingilis dili sahəsində istisnasız biliklərə malik idi. Onun yazdıqlarında nələr isə – Deklarasiyanın bölmələri, Almaniyaya qarşı müharibə – ədəbiyyatda öz yerini, şübhəsiz, tutacaqdır. Sözləri yerbəyer etməyi necə öyrəndiyi haqqında onun özü bunu danışıb: “Mənim atam ailəmizin üzvlərindən heç kimə sözləri qeyri-düzgün istifadə etməyə izin vermirdi. Uşaqlardan hansısa biri tərəfindən danışanda yol verdiyi istənilən səhv dərhal düzəldilirdi; istənilən naməlum söz o dəqiqə izah edilirdi; downloaded from KitabYurdu.org bizim hər birimiz danışığımızda elə bir söz işlətməyə şirnikləndirilirdik ki, onu hafizəmizdə möhkəmlədə bilək”. Cümlələrinin dəqiq strukturuna və danışığının gözəlliyinə görə tez-tez təriflənən bir nyu-yorklu natiq sərrast sözün seçilməsi bacarığının bu yaxınlarda etdiyi söhbətlərin birində yerinə düşən sirrini açmışdı. O mütaliə edəndə və ya söhbət əsnasında hər dəfə naməlum sözlə üzləşəndə onu xüsusi kitabçasına yazırdı. Sonra o yatmağa uzanmazdan əvvəl öz lüğətinə baxır və həmin sözü cəbbəxanasına daxil edirdi. Əgər bu minvalla o, gün ərzində heç bir material toplaya bilmirdisə, Fernaldın “Sinonimlər, antonimlər və sifətlər /qramm./” işindən bir və ya iki səhifəni öyrənərək, tam sinonim qismində bir-birini qarşılıqlı surətdə əvəz edə biləcəyini hesab etdiyi sözlərin mənasını qeyd edirdi. Hər gün bir təzə söz – onun devizi budur. Bu o deməkdir ki, o, fikirləri ifadə etmək üçün bir il ərzində əlavə olaraq üç yüz altmış beş silaha yiyələnirdi. Bu təzə sözlər qeyd kitabçasında toplanır, onların mənası isə gün ərzində boş vaxtlarda gözdən keçirilir. O diqqət yetirib ki, təzə söz onun danışıq dilinə həmin sözü üç dəfə işlədəndən sonra düşür. İstifadə etdiyiniz sözlərin romantik tarixçəsi Lüğəti yalnız sözlərin mənasını dəqiqləşdirmək üçün yox, həm də onun mənşəyini axtarıb tapmaq üçün istifadə edin. Sözlərin mötərizə arasında izahından sonra onun etimologiyası verilir. Heç bir saniyə də olsa düşünməyin ki, hər gün işlətdiyiniz sözlər vur-tut darıxdırıcı və laqeyd səslərdir. Onlar nur və romantika ilə doludur. Məsələn, siz “qəndlə bağlı telefonla baqqala zəng edin” kimi prozaik ifadəni bir çox başqa dillərdən və sivilizasiyalardan əxz etdiyimiz sözləri işlətmədən deyə bilmirsiniz. “Telefon” iki yunan sözündən ibarətdir: “uzaqda olan” mənasını verən “tele” və “səs” demək olan “fon”. “Baqqalçı” sözü ərəbcədə “bakkal” – “tərəvəz taciri” sözündən əmələ gəlib. İngilislər “qənd” sözünü fransızlardan əxz ediblər, fransızlar isə ispanlardan götürüblər. İspanlar öz növbəsində onu ərəb dilindən mənimsəyiblər, ərəblər isə – farslardan. Fars sözü olan “şəkər” sanskrit “karkara”dan əxz edilmişdir ki, bu, “şirniyyat” deməkdir. Siz “kompaniya” üçün işləyə və ya onun mülkiyyətçisi ola bilərsiniz. “Kompaniya” sözü köhnə fransız, “kompanyon” demək olan sözdən əmələ gəlmişdir; “kompanyon” sözünün hərfi mənası isə belədir: “com” – “ilə” və “panis” – “çörək”, yəni kompanyon – birlikdə çörək yediyiniz adam 61 . Faktiki olaraq “kompaniya” özü ilə özlərinə çörək pulu qazanmağa çalışan adamların birliyini təcəssüm etdirir. “Sizin cibinizdə olan “dollar”, hərfi mənada, “taler” – “dərə” deməkdir; dollarlar ilk dəfə XVI əsrdə müqəddəs İoahim dərəsində zərb olunmuşdur. “Yanvar” sözü Romada yaşamış, ixtisası qıfıl və qıfıllar üçün bolt hazırlamaq olan Etruss dəmirçisinin adından əmələ gəlmişdir. O vəfat edəndə onu bütpərəst tanrısı etdilər və iki sifətlə təsvir edirdilər. Belə ki, o, eyni zamanda müxtəlif tərəflərə baxa bilirdi və bu, qapıların açılması və bağlanması ilə əlaqədar idi. Buna görə də bir ilin axırında və o birinin başlanğıcında duran ay “yanvar”, yəni “Yanusun ayı” adlandırıldı. Bax buna görə biz yanvar haqqında danışanda bizim downloaded from KitabYurdu.org
Yüklə 4,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|