Bu sualın cavabı aşağıdakı idi: “İşim məhv ediləcək – baş verə biləcək ən pis
iş budur. Həbsxanaya düşmək perspektivi məni hədələmir. Mənə ən fəlakətli
ziyan vura biləcək nə varsa – bu, ictimai qalmaqaldır”.
Ardınca özümə dedim: “Tutaq ki, işim məhv ediləcək”. Mən fikrən bu yekunla
barışdım. Bəs sonra nə olsun?
İşdir, əgər işim məhv edilmiş olsa, onda mən, ola bilsin, başqa iş axtarmalı
olacağam. Bu heç o qədər də pis deyil. Mən neft məhsulları üzrə kvalifikasiyalı
mütəxəssis idim – bir neçə firma var idi ki, onlar məni işə sevinclə qəbul
edərdilər... Üç gün və üç gecə ərzində olduğum ruhi düşkünlük vəziyyəti duman
kimi dağılmağa başladı. Emosiyalarım yavaş-yavaş səngidi. Təəccübümə rəğmən
indi mən fikirləşmək qabiliyyətində idim.
Mən üçüncü – baş verə biləcək ən pisin yaxşılaşdırılması mərhələsinə
keçmək üçün fikirlərimin kifayət qədər aydın olduğunu hiss elədim. Problemin
həlli yollarının axtarışında situasiyanı bir neçə nöqteyi-nəzərdən gözdən
keçirdim. Əgər mən işlərin vəziyyətini öz vəkilimə danışsaydım, o, çox güman,
haqqında fikirləşmədiyim çıxış yolunu tapa bilərdi. Bilirəm, bu fikrin ağlıma
əvvəl gəlmədiyinə inanmaq çətindir, amma mən problemin həlli barədə
fikirləşmir, yalnız narahat olurdum axı! Dərhal səhər vəkilimlə
məsləhətləşəcəyimi qərara aldım. Sonra yatmağa getdim və ölü kimi yuxuladım.
Bəs bütün bu əhvalat nə ilə qurtardı? Növbəti gün səhər vəkilim rayon
prokurorunun yanına getməyi və hər şeyi ona danışmağı məsləhət gördü. Mən
onun məsləhətinə əməl etdim. Başıma gələni danışıb qurtaranda təəccübümə
rəğmən prokurorun bu sözlərini eşitdim ki, şantaj edib pul almaq bizim
rayonumuzda artıq uzun aylar davam edirmiş və özünü “hökumət müfəttişi”
adlandıran adam polisin axtarışında olan fırıldaqçıdır. Mən peşəkar fırıldaqçıya
beş min dolları verim və ya verməyim üzərində fikirləşə-fikirləşə üç gün və üç
gecə əzab çəkəndən sonra bütün bunları böyük yüngüllüklə eşitdim.
Bu təcrübə mənə bütün ömrüm boyu dərs oldu. İndi qarşımda təxirə-
salınmaz problem meydana çıxanda “qoca Uillis H.Kerriyerin formulası”
adlandırdığım metodu tətbiq edirəm”.
Uillis H.Kerrier Kristal-Siti şəhərindəki zavodda qaztəmizləyici avadanlığın
quraşdırılması ilə bağlı əzablı günlər keçirdiyi həmin vaxtlarda Nebraska ştatının
Broken-Bou şəhərindən olan cavan adam vəsiyyətnaməsini tərtib edirdi. Onun
adı Erl P.Heni idi, onun onikibarmaq bağırsağında xora əmələ gəlmişdi. Üç həkim,
o cümlədən də xoralar üzrə məşhur mütəxəssis bildirmişdi ki, cənab Heninin
müalicəsi yoxdur. Həkimlər ona dietaya oturmağı və həyəcan keçirməməyi,
narahat olmamağı, tam sakitləşməyi məsləhət görmüşdülər. Bundan başqa, onlar
ona vəsiyyətnaməsini yazmağı da tövsiyə etmişdilər.
Xəstələnməyi Erl P.Henini əla və yaxşı məvacibli işdən imtina etməyə artıq
məcbur etmişdi. Beləcə, onun heç bir işi və üstünə yavaş-yavaş gələn ölümü
gözləməkdən başqa çarəsi qalmadı.
Onda o qərar qəbul etdi – orijinal və əla bir qərar. “İndi ki mənim ömrümə
belə az qalıb, – fikirləşdi o, – bu qısa vaxt ərzində həyatdan hər şeyi almağa
çalışmaq lazımdır. Mən həmişə dünya səyahətinə çıxmağı arzulamışam. Əgər
mənə bu qismətdirsə, onda onu lap elə indi etmək lazımdır”. Və o, paroxoda bilet
aldı.
downloaded from KitabYurdu.org
Həkimlər dəhşət içində idilər. “Biz sizi xəbərdar etməliyik, – dedilər onlar
cənab Heniyə, – əgər bu səyahətə çıxsanız, onda dənizdə dəfn edilmiş
olacaqsınız”.
“Yox, bu olmayacaq, – cavab verdi o. – Mən öz qohumlarımla danışmışam və
onlar məni Nebraska ştatında, Briken-Bou şəhərində ailə sklepimizdə dəfn
edəcəklər. Buna görə də mən tabut almağa hazırlaşıram və onu özümlə səyahətə
aparacağam”.
O, tabutu aldı, onu gəmiyə gətirtdi və səyahət zamanı vəfat edəcəyi halda nə
etmək barədə paroxod kompaniyasının rəhbərliyi ilə danışdı. Onlardan xahiş etdi
ki, bu halda onun meyiti layner vətənə qayıdana qədər soyuducu bölməyə
qoyulsun. O, bu səyahətə qoca Ömərin bu şeiri ilə ilhamlanaraq yola düşdü:
Bəndə, dünənki itkilər üçün göz yaşı tökmə,
Bugünkü işləri dünənin arşını ilə ölçmə,
Nə keçmiş, nə gələcək ana inanma,
İndiki məqama inan – indi xoşbəxt ol!
65
Səyahət dövründə o, quru qanuna əsla riayət etmirdi. “Mən bu səyahət
zamanı soda və buz qatılmış viski içir və uzun siqarlar çəkirdim, – deyə cənab
Heni indi mənim qarşımda olan məktubunda yazır. – Mən ən müxtəlif təamları
yeyirdim, o cümlədən də “buyerli”lərin məni mütləq öldürməli olan xörəklərini.
Mən uzun illər ərzində keçirmədiyim ləzzətlə əylənirdim! Biz tək bircə
qorxduğuma görə məni tabuta uzatmalı olan musson və tayfunlara düşdük, lakin
mən yalnız kəskin romantik hisslər keçirirdim.
Gəmidə olanda idman oyunları oynayır, mahnı oxuyurdum, təzə dostlar
tapdım, gecəyarıya qədər əylənirdim. Biz gəlib Çin və Hindistana çatanda mən
işlərin meydana çıxardığı həyəcanların, məni evdə təqib edən qayğıların Şərqdə
gördüyüm yoxsulluq və aclıqla müqayisədə cənnət olduğunu başa düşdüm.
Mənasız həyəcanlarımdan əzab çəkməyə son qoydum və özümü əla hiss elədim.
Amerikaya çəkimi doxsan funt artıraraq qayıtdım. Məndə mədə xorasının
olduğunu, demək olar, unutmuşdum. Özümü həyatımda heç vaxt bundan yaxşı
hiss eləməmişdim.
Tabutu dərhal geri, tabutçunun özünə satdım və yenə də işlərimə girişdim. O
vaxtdan bir dəfə də xəstələnməmişəm”.
Erl P.Heni bütün bunlar baş verən vaxt Uillis H.Kerriyer və onun narahatlıqla
mübarizə metodu haqqında heç vaxt eşitməmişdi. “Lakin indi mənə aydın oldu ki,
– deyə o, bu yaxınlarda mənə danışdı, – qeyri-şüuri olaraq eynilə həmin prinsipi
tətbiq etmişəm. Mən baş verə biləcək ən pis şeylə barışdım – mənimlə bağlı
söhbət ölümdən gedirdi. Ardınca, mənə buraxılan ömrün qalan qısa hissəsində
həyatdan ləzzət almaqla öz vəziyyətimi yaxşılaşdırmağa çalışdım... Əgər mən, –
deyə o, sözünü davam edirdi, – əgər mən səyahət zamanı narahatlıq hiss etmiş
olsaydım, onda, heç bir şübhə yoxdur ki, geriyə yolu mən tabutda uzanaraq ke-
çərdim. Amma süstləşdim və hər şeyi yaddan çıxartdım. Əldə etdiyim ruhi
sakitlik mənə həyatımı faktiki olaraq xilas edən enerji verdi”.
Beləliklə, bizim haqqında artıq danışdığımız magik formulaya əməl etməklə
Uillis H.Kerriyer dəyəri iyirmi min dollar olan kontraktı xilas edə bildi, Nyu-
Yorkdan olan biznesmen özünü şantajdan müdafiə etdi, Erl Heni isə faktiki
olaraq öz həyatını xilas edə bildi. Bəlkə bu formula sizə də bəzi problemlərinizin
downloaded from KitabYurdu.org