olub; belə ki, heç kim ona təşəkkür etməyə cürət etməyib və bunu lazım da
bilməyib. Mümkündür ki, onlar gəlirlərin böyük hissəsinin onsuz da vergilərə
getdiyini və mükafatın buna görə verildiyini fikirləşiblər.
Bununla yanaşı, bəlkə əməkdaşlar eqoistik, əclaf və tərbiyəsiz olublar. Bəlkə
də belədir. Bəlkə də başqa cürdür. Mən bu haqda sizdən çox bilmirəm. Amma
dəqiq bilirəm ki, doktor Semyuel Conson deyib: “Təşəkkür etmək – insanın
yüksək səviyyədə mənəvi inkişafının nəticəsidir. Siz onu tərbiyəsiz adamların
arasında tapa bilməzsiniz”.
Görün, sizə nəyi izah eləmək istəyirəm: bu adam öz əməlinin müqabilində
ona təşəkkür ediləcəyini gözləyərək təbii və kədərləndirici səhvə yol verib. O,
insan təbiətini, sadəcə olaraq, bilmirdi.
Əgər siz bir kimsənin həyatını xilas etmiş olsaydınız, ondan təşəkkür
gözləyərdinizmi? Siz, ola bilsin ki, gözləyərdiniz – bax cinayət işləri üzrə məşhur
vəkil Semyuel Leybovits hakim vəzifəsinə keçənə qədər yetmiş səkkiz nəfəri
elektrik stulundan xilas etmişdi. Və siz necə düşünürsünüz, onlardan neçəsi ona
təşəkkür etmək və ya heç olmasa ona Yeni il açıqcası göndərmək üçün özünə
əziyyət verib? Neçə? Axtarın... Düzdür – heç biri.
İsa Məsih on nəfər cüzam xəstəsini bir günə sağaltmışdı. Amma bu cüzamlı
adamlardan neçəsi heç olmasa ona təşəkkür etmək üçün qayıtdı? Yalnız biri. Siz
bu haqda Lukadan olan Yevangeliyada oxuya bilərsiniz. İsa Məsih öz şagirdlərinə
müraciət edib və “Bəs doqquzu hanı?” soruşanda aydın oldu ki, onlar çıxıb
gediblər. Heç bir təşəkkürsüz itib-getmişdilər. İzin verin sizə sual verim: “Niyə siz
və mən, həmçinin də Texasdan olan biznesmen, elədiyimiz kiçik minnətlərin
müqabilində İsa Məsihin aldığından çox təşəkkür gözləyirik?”
Bəs məsələ pulla bağlı olanda? Burada məsələ daha da ümidsizdir. Çarlz Şvab
mənə bank xəzinədarını bir dəfə necə xilas etdiyini danışmışdı – xəzinədar banka
məxsus olan pullarla birjada möhtəkirlik edirmiş. Bu adamı həbsxanadan xilas
etmək üçün Şvab öz şəxsi pullarını ödəmişdi. Xəzinədar ona minnətdar idimi?
Bəli, amma bu uzun çəkməmişdi. Sonra isə o, Şvabın üstünə düşmüşdü, onu
söyür və ona böhtan atırdı – onu həbsxanadan xilas edən adama.
Əgər öz qohumlarınızdan birinə bir milyon dollar versəydiniz, ondan
təşəkkür gözləyərdinizmi? Endrü Karnegi məhz belə hərəkət etmişdi. O,
qohumuna bir milyon dollar miras qoymuşdu. Amma Karnegi, əgər o, bir
müddətdən sonra qəbrindən çıxsaydı, öz qohumunun onu lənətlədiyini eşidəndə
sarsılardı. Nəyə görə? Ona görə ki Endi üç yüz altmış beş milyon dolları xeyriyyə
müəssisələri üçün miras qoymuşdu və həmin qohumun ifadə etdiyi kimi, “ona
hansısa miskin milyon vəsiyyət etmişdi”.
Bax işlər bu cürdür. İnsan təbiəti həmişə insan təbiəti olub və o, çətin ki, sizin
həyatınız ərzində dəyişə. Belədirsə, onu olduğu kimi niyə də qəbul etməyəsən?
Buna Roma imperiyasına nə vaxtsa hökmdarlıq etmiş ən müdrik adam – Mark
Avreli kimi realistikcəsinə niyə də yanaşmayasan. Bir dəfə o, gündəliyində
yazmışdı: “Bu gün mən həddən artıq çox danışan adamlarla – diqqətləri özləri
üzərində cəmlənmiş, eqoistik və nankor adamlarla görüşəcəyəm. Lakin bu, məni
heyrətləndirmir, çünki mən dünyanı özümə belə adamlarsız təsəvvür edə
bilməzdim”.
downloaded from KitabYurdu.org
Bu, ağlabatandır, elə deyilmi? Əgər siz və mən nankorluqla bağlı həmişə
deyinəcəyiksə, bunda kimi günahkar bilməliyik? İnsan təbiətini, yoxsa özümüzün
bilməməzliyimizi? Odur ki, təşəkkür gözləməyək. Onda əgər kimsə birdən bizə
təşəkkür edərsə, bu, möcüzəli sürpriz olacaq. Əgər biz onu almasaq, buna görə
kədərlənməyəcəyik.
Bu fəsildə qeyd etməyə çalışdığım birinci tezis bax budur: təşəkkür etməklə
bağlı unutqanlıq insanlar üçün təbiidir; buna görə də, əgər siz təşəkkür
gözləyəcəksinizsə, onda özünüzə bir çox dərd-sər hazırlayırsınız.
Mən Nyu-Yorkda yaşayan bir qadın tanıyıram ki, o, tənha olmağından daim
şikayət edir. Qohumlardan heç biri onu görmək istəmir və bunda qəribə heç nə
yoxdur. Əgər siz onun yanına gəlsəniz, o, saatlarla sizə öz bacı və qardaşı uşaqları
üçün nələr etdiyi haqqında danışacaq: onlar qızılca, qulaqarxası (svinka) və
göyöskürək xəstəliyinə tutulanda onlara baxıb; onlar uzun illər onun yanında
yaşayıblar; o, bacısı qızlarından birinə kommersiya məktəbini bitirməyə kömək
edib; o, öz evini başqa bir bacısı qızı ərə gedənə qədər onun ixtiyarına verib.
Bacısı və qardaşı uşaqları ona baş çəkirlərmi? Bəli, vaxtaşırı onlar bunu borc
hissindən edirlər. Amma onlar bu başçəkmələrdən çox qorxurlar. Onlar bilirlər
ki, saatlarla oturub rübəndli gileyləri dinləməli, sonsuz tənbehlərə və öz
yazıqlığına eyham edən “ah”lara dözməli olacaqlar. O, bacısı qızlarını hədə və
danlaqlarla öz yanına gəlməyə məcbur edə bilməyəndə onda “ürəkkeçmə”
başlayır. Ürək pristupu baş verir.
Bu pristup onda, həqiqətən də, baş verir? Bəli. Həkimlər deyirlər ki, onun
“əsəbi ürəyi” var, o, taxikardiyadan əziyyət çəkir. Amma həkimlər həm də
deyirlər ki, onlar bu qadın üçün heç nə edə bilmirlər – onun xəstəliyi emosional
xarakter daşıyır.
Gerçəklikdə bu qadın sevgi və diqqətə möhtacdır. O, bunu “qədirbilənlik”
adlandırır. Amma o, heç vaxt nə qədirbilənlik, nə də sevgi almayacaq, çünki
bunları tələb edir. O, əmindir ki, bu, ona çatmalıdır.
Bu qadın kimi “qədirbilməzlikdən”, tənhalıqdan və yaxınların diqqətinin
olmamasından xəstəlik tapan minlərlə qadın mövcuddur. Onlar sevilmələrinin
yanğısını çəkirlər; lakin bu dünyada sevgi qazanmağın yalnız bir üsulu var: onu
tələb etməyə son qoymaq və təşəkkür alacağını gözləmədən öz sevgini bəxş
etmək.
Göylərdə pərvazlanan idealistlər bu cür mülahizə yürüdürlər? Heç də yox.
Bu, sadəcə olaraq, sağlam təfəkkürdür. Bu, sizin və mənim üçün arzusunda
olduğumuz xoşbəxtliyi qazanmağın yaxşı üsuludur. Mən bilirəm. Mənim ailəmdə
belə olub. Mənim atam və anam başqalarına ürəklə kömək edirdilər. Biz kasıb
idik və həmişə borc içində olmuşuq. Amma, buna baxmayaraq, valideynlərim hər
il Ayova ştatının Kaunsil-Blafs şəhərindəki yetim evinə göndərmək üçün pul tapa
bilirdilər. Anam və atam həmin yetim evinə heç vaxt getməmişdilər. Heç kim, çox
güman, onlara ianə etdiklərinə görə təşəkkür də etməyib – yalnız məktubla.
Amma onlar bolluca mükafatlandırılmışdılar, çünki balaca uşaqlara cavabında
minnətdarlıq arzulamadan və təşəkkür gözləmədən kömək etdiklərindən böyük
sevinc duyurdular.
Mən evdən gedəndən sonra hər il atama və anama Yeni il üçün çek göndərir
və bu pullara özlərinə ürəkləri istəyən nə isə almağı xahiş edirdim. Amma onlar
downloaded from KitabYurdu.org