“Bu ev təqribən 1890-cı illərdə tikilib, elə deyilmi?” – deyə o soruşur. “Hə, –
qadın cavab verir, – tamamilə doğrudur. Bu ev məhz həmin il tikilib”. “O, mənə
doğulduğum evi xatırladır, – dedi cənab R. – Ev çox gözəl tikilib. Bu qədər geniş,
işıqlı. İndi bilirsinizmi, belə evlər tikmirlər. Müasir adamlara lazım olan nə varsa
– bu, balaca mənzil və soyuducudur ki, yatmaq və yemək olsun, vaxtlarını isə
evdən kənarda, öz avtomobillərində veyllənməklə keçirirlər”. “Bu ev – arzuların
evidir,
– dedi evin sahibəsi, onu bürüyən zərif xatirələrdən titrəyən səslə. – Onu sevgi
tikmişdir. Bunu tikmək imkanı əldə edənə qədər biz ərimlə onu uzun illər arzu-
lamışıq. Bizim memarımız olmayıb. Hər şeyi biz özümüz layihələşdirmişdik”.
Sonra qadın qonağı evə baxmağa aparır və qonaq xarici səyahətlər zamanı
alınmış, məhəbbətlə qorunub saxlanmış gözəl əşyalara səmimi olaraq heyran
qalır. Burada Hindistan şalları və qədim ingilis çay qarnituru, Vedkvud farforu və
Fransadan gətirilmiş yataq qarnituru, italiyalı rəssamların fırçasına məxsus olan
rəsmlər və bir vaxtlar fransız qəsrində asılan ipək draprilər var idi.
“Bütün evi mənə göstərdikdən sonra, – deyə m-r R. davam edirdi,
– qadın məni qaraja apardı. Orada, kötüklərin üstünə qaldırılmış, demək olar,
təzə “Pakkard” dayanmışdı”. “Bunu ərim məndən həmişəlik uzaqlaşmazdan bir
qədər əvvəl almışdı. O vaxtdan mən onu bir dəfə də olsun sürməmişəm. Siz əsl
şeyləri qiymətləndirə bilirsiniz və mən bu avtomobili sizə bağışlamağı qərara
almışam”.
“Siz nə danışırsınız, xalacan, – dedim mən, – siz öz səxavətinizlə məni
tamamilə sarsıdırsınız. Mən, aydın məsələdir ki, sizə artıq dərəcədə minnət-
daram, lakin bu hədiyyəni qəbul edə bilmərəm. Axı ciddi deyilərsə, mən heç sizə
qohum da deyiləm. Bundan başqa, mənim təptəzə avtomobilim var, sizin isə,
yəqin ki, bu “Pakkard”ı almaqdan xoşbəxt olacaq qat-qat yaxın qohumlarınız
çoxdur”.
“Qohumlar! – deyə o səsləndi. – Bu avtomobili ələ keçirmək üçün bircə
mənim ölməyimi gözləyən qohumlar. Ancaq onlar bunu görməyəcəklər”.
“Əgər siz onu onlara vermək istəmirsinizsə, bu maşını işlənmiş şeylər
tacirinə asanlıqla sata bilərsiniz”.
“Satmaq! – dedi o. – Siz düşünürsünüz ki, mən ərimin məni gəzdirmək üçün
aldığı avtomobili yadların sürməsinə imkan verə bilərəm? Satmaq barədə heç
fikirləşmərəm də. Mən onu sizə bağışlayıram. Siz gözəl şeyləri dəyərləndirməyi
bacarırsız!”
O, hədiyyədən səmimi-qəlbdən imtina etməyə çalışırdı, lakin qadının
hisslərini təhqir etməmək üçün bunu edə bilməzdi.
Böyük evdə öz şlyapaları, qədim qarniturlar və öz xatirələri ilə yanaşı
tamamilə tənha qalan həmin qoca xanım heç olmasa azacıq diqqətə möhtac idi. O,
bir vaxtlar cavan və gözəl idi, hər yerdə istənilən idi, bu rahatlıq gətirən evi sevə-
sevə tikmişdi, onu bəzəmək üçün bütün Avropadan xoşuna gələn nə varsa
gətirmişdi. İndi, özünün qoca tənhalığında ürəkdən gələn heç olmasa bir damcı
etirafı ehtirasla arzulayırdı, lakin bunu ona heç kəs vermirdi.
O gözlənilmədən, səhrada qəfildən oazis tapıldığı kimi bunu tapanda isə
onun minnətdarlığı o qədər böyük oldu ki, o, bunu hədiyyə etdiyi avtomobildən
kiçik heç nəylə ifadə edə bilmədi.
downloaded from KitabYurdu.org
Gəlin başqa bir nümunəni götürək. Onu mənə doktor Donald M.Mak-Maqon,
Nyu-Yorkda parkların və bağçaların layihələşdirilməsi ilə məşğul olan Leva ənd
Valonten firmasının müdiri danışmışdı:
“Mən “Dostları qazanmaq və insanlara təsir göstərmək necə olar?” mühazirə-
sini dinləyəndən az müddət sonra bir məşhur vəkilin mülkündə bağçanın
salınmasını layihələşdirirdim. Mülkün sahibi rododendron və azaliya kollarının
harada əkilməsinin istəyiylə bağlı mənə bir neçə göstəriş vermək üçün yanıma
həyətə çıxdı.
Mən dedim: “Ser, sizin çox gözəl hobbiniz var. Mən sizin əla itlərinizə heyran
qalmışam. Əminəm ki, Medison Skver Qardendə keçirilən böyük it sərgilərində
siz hər il mavi lentlər udacaqsınız”.
Bu kiçicik qeydin effekti tamamilə sarsıdıcı oldu. “Siz haqlısınız,
– deyə o bildirdi, – itlərim mənə çox sevinc verir. Mənim itxanama baxmaq
istəməzdinizmi?”
O, demək olar, bir saat mənə öz itlərini və onların aldıqları mükafatları
göstərdi. O hətta mənə onların şəcərəsini də gətirdi, onların öz ağılları və
gözəllikləri ilə hansı geneoloji zəncirlərə minnətdar olduqlarını izah elədi.
Nəhayət, mənə tərəf dönərək soruşdu: “Sizin balaca oğlunuz varmı?” “Bəli”, –
deyə mən cavab verdim. “Siz necə fikirləşirsiniz, itin balasını almaq ona xoş
gələrdimi?” “Ah, bəli, sevincdən onun ağlı başından çıxardı”. “Əla, mən sizə birini
bağışlayacağam”.
O, mənə küçüyü necə yemləmək lazım olduğunu izah eləməyə başladı və
qəfildən izahı yarımçıq kəsdi: “Yox, bu cür siz hər şeyi yaddan çıxaracaqsınız.
Yaxşı olar ki, mən sizin üçün yazım”. O, evə getdi və mənim üçün küçüyün
şəcərəsini və onu yemləmək üzrə təlimatı yazdı.
Beləliklə, o, mənə qiyməti yüzlərlə dollar olan küçük bağışladı; mənimlə
söhbətə bir saat vaxt sərf etdi, ona görə ki mən onun hobbisi və bunda əldə etdiyi
nailiyyətlərlə bağlı səmimi heyranlığımı bildirdim.
“Kodak” firmasını məşhur etmiş Corc İstmen kadrların hərəkətini mümkün
edən şəffaf plyonka ixtira etmişdi və buna görə Yer kürəsində ən məşhur
sənayeçilərdən birinə çevrilərək yüz milyon dollarlıq varidat toplamışdı. Ancaq
bu böyük uğurlara baxmayaraq, o da bizim sizinlə olduğumuz kimi etiraf
olunmasını və qiymətləndirilməsini arzulayırdı.
Məsələn, bir neçə il əvvəl İstmen Roçesterdə anasının xatirəsinə inşa
etdirdiyi musiqi məktəbinin tikintisinə girişmişdi. Nyu-Yorkun Syuperner Sitinq
Kompani firmasının prezidenti Ceyms Adamson İstmenin inşa etdirdiyi binaların
mebel tərtibatı üçün stul və kresloların təchizatı sifarişini almaq istəyirdi. Cənab
Adamson tikintini aparan memara zəng edərək, ondan cənab İstmenlə
Roçesterdə görüş təşkil etməsini xahiş elədi.
Adamson Roçesterə gələndə memar ona dedi: “Mən bilirəm ki, siz bu sifarişi
almaq istəyirsiniz, lakin sizə tamamilə dəqiq deyə bilərəm ki, cənab İstmenin beş
dəqiqədən çox vaxtını alsanız, sizin uğura azacıq da olsa şansınız olmayacaqdır. O
çox məşğul adamdır və son dərəcə pedantikdir. Odur ki, öz təklifinizi tezcə
bildirin və bacardıqca tez çıxıb gedin”.
Adamson bu göstərişə uyğun hərəkət etməyə hazırlaşırdı. Onu kabinetə
salanda Adamson cənab İstmeni stolun arxasında oturub bir qalaq kağız
downloaded from KitabYurdu.org