Az Book Library downloaded from KitabYurdu org Deyl Karnegi
Yüklə 4,35 Mb. Pdf görüntüsü
|
Tarixləri yadda saxlamağın ən yaxşı üsulu onları yaddaşda artıq özünə möhkəm yer tutmuş əlamətdar tarixlərlə assosiasiyalaşdırmaqdır. Məsələn, amerikalı üçün Süveyş kanalının 1869-cu ildə açıldığını yadda saxlamaq birinci gəminin həmin kanaldan ABŞ-da Vətəndaş müharibəsi qurtarandan dörd il sonra keçdiyini yadda saxlamaqdan çətindir. Əgər amerikalı Avstraliyada ilk insan məskəninin 1788-ci ildə salındığını yadda saxlamağa çalışsa, bu tarix onun başından maşında pis bərkidilmiş bolt kimi çıxıb uça bilər; bu, 1776-cı il iyulun 4-ü ilə assosiasiyalaşdırılsa və həmin hadisənin Müstəqillik Deklarasiyası imzalanandan on iki il sonra baş verdiyi yadda saxlanarsa, onu yaddaşınızda möhkəmlətmək şansı daha çox olar. Bu, zəifləmiş bolta qaykanı burmaq kimidir – o, yerində qalacaq. Telefon nömrəsini yadda saxlamaq lazım gələndə bu prinsipi nəzərdə tutmaq faydalıdır. Məsələn, bu kitabın müəllifinin müharibə dövründə telefonunun nömrəsi 1776 idi. Onu yadda saxlamaq heç kim üçün çətin deyildi. Əgər siz telefon kompaniyasından 1492, 1861, 1865, 1914, 1918 kimi nömrələr ala bilsəniz, sizin dostlarınız telefon kitabçasını eşələməli olmayacaqlar. Əgər siz onlara telefon nömrənizi solğun şəkildə bildirmiş olarsınızsa, onlar onun 1492 olduğunu unuda bilərlər, lakin əgər siz belə desəniz, məgər bu, onların başından heç çıxa bilər: “Mənim telefon nömrəmi yadda saxlamaq sizin üçün çətin olmayacaq – 1492, Kolumbun Amerikanı kəşf etdiyi ildir”. Bu sətirləri oxuyan Avstraliya, Yeni Zelandiya və Kanada sakinləri 1776, 1861, 1865 rəqəmlərini, əlbəttə, öz ölkələrinin əlamətdar tarixləriylə əvəzləyəcəklər. Aşağıda göstərilən rəqəmləri ən asan necə yadda saxlamaq olar? a) 1564 – Şekspirin doğulduğu il; b) 1607 – Amerikada, Ceymstaunda ilk ingilis məskəninin əsasının qoyulması; c) 1819 – kraliça Viktoriyanın doğulduğu il; d) 1907 – Robert E.Linin doğulduğu il; e) 1789 – Bastiliyanın alınması ili. Sırf mexaniki surətdə təkrar edərək ilk otuz ştatı onların İttifaqa daxil olduqları ardıcıllıqla yadda saxlamaq sizə, əlbəttə, yorucu görünəcək. Lakin onları hansısa bir tarixi hadisə ilə əlaqələndirin və onda siz onları tez və çətinlik çəkmədən yadda saxlayacaqsınız. Aşağıdakı abzası cəmi bir dəfə oxuyun. Oxuyub qurtarandan sonra on üç ştatı düzgün ardıcıllıqla sadalaya bilib-bilməyəcəyinizi yoxlayın: “Bir dəfə şənbə gününün axşamı Delaverdən olan cavan qadın Pensilvaniya dəmir yolu ilə kiçik səyahət üçün bilet aldı. O, çamadana Nyu-Cersidən aldığı sviter qoydu və rəfiqəsi Corciyaya Konnektikutda baş çəkdi. Növbəti günün səhəri evin xanımı və qonaq messada 34 iştirak etmək üçün Meris- lend 35 kilsəsinə getdilər. Sonra onlar cənub xəttinin (kar layn) 36 qatarı ilə evə qayıtdılar. Nahardan sonra onlar şimal xəttinin (kar layn) 37 qatarına mindilər və adaya yollandılar (rod tu ze aylend) 38 ”. Öz çıxışınızın planını yadda necə saxlamalı Biz nəyinsə haqqında yalnız iki səbəbdən fikirləşə bilərik – birincisi, xarici stimulun nəticəsində, ikincisi, artıq bizə məlum olanla assosiasiya səbəbindən. downloaded from KitabYurdu.org Bu, ictimaiyyət qarşısında çıxışlara nəzərən aşağıdakılardır: birincisi, siz öz fikirlərinizin ardıcıllığına hansısa xarici stimulun, məsələn, qeydlərin köməyi ilə riayət edə bilərsiniz, amma kağızdan oxuyan natiq kimin xoşuna gələ bilər? İkincisi, siz çıxışınızın hissələrini onları hafizənizdə artıq kök salmış nə ilə isə assosiasiyalaşdırmaqla yadda saxlaya bilərsiniz. Onlar elə bir məntiqi ardıcıllıqla yerləşməlidir ki, ikinci hissə qaçılmaz olaraq birincidən, üçüncü isə ikincidən bir otağın qapısının o biri otağa apardığı qədər təbii olaraq çıxmalıdır. Bu, sadə səslənir, ancaq bu, naşı, əqli qabiliyyətləri qorxu ilə buxovlanmış adam üçün o qədər də sadə iş olmaya bilər. Lakin ifadənin ardıcıllığını təmin edən bir üsul vardır ki, o, sadədir, öz işini tez və praktiki olaraq nöqsansız görür. Mən mnemonik cümlələrin istifadə olunmasını nəzərdə tuturam. Misal göstərim. Ehtimal edək ki, siz öz aralarında heç cür əlaqəli olmayan çoxsaylı mövzuya toxunmaq istəyirsiniz. Onları yaddaşda saxlamaq çətindir. Eyni vaxtda, məsələn: inək, siqar, Napoleon, ev və dini kultlar haqqında danışmaq necə mümkün ola bilər? Gəlin baxaq ki, həmin mövzuları aşağıdakı cümlənin köməyi ilə bir-birinə eyni zəncirin halqaları kimi pərçimləmək olarmı: “İnək siqar çəkirdi və Napoleona şıllaq atdı, ev isə dini kultlarla birlikdə yandı”. İndi bu cümləni əlinizlə örtün və bu suallara cavab verin: çıxışın üçüncü hissəsi hansıdır? Beşinci? İkinci? Birinci? Belə bir metod kömək edirmi? Bəli, kömək edir. Və öz yaddaşını yax- şılaşdırmaq istəyənlərə onu tətbiq etmək təkidlə məsləhət görülür. Beləliklə, fikirlərin istənilən dəstini bağlamaq olar və mnemonik cümlə nə qədər sarsaqcasınadırsa, onu yadda saxlamaq bir o qədər asandır. Tam iflasa uğrayan halda nə etmək lazımdır Ehtimal edək ki, kilsə icmasının qarşısında çıxış edən məruzəçi xanım bütün hazırlığına və gördüyü bütün ehtiyat tədbirlərinə baxmayaraq, nitqinin ortasında qəfildən hər şeyi unudub və dinləyicilərin qarşısında daşlaşmış halda, davam etmək iqtidarında olmayaraq dayanıb. Vəziyyət dəhşətlidir. Qüruru ona başını itirmiş halda yerinə əyləşməyə və iflasa uğradığını etiraf etməyə yol vermir. Xanım hiss edir ki, əgər onun xilasedici beş-on saniyə vaxtı olsaydı, o, çıxışının növbəti, yaxud heç olmasa hansı isə bir hissəsini yadına sala bilərdi. Lakin beş-on saniyəlik qorxunc sükut da dinləyicilərin nəzərində bəlaya bərabər görünərdi. Nə etməli? Bir məşhur amerikalı senator bu yaxınlarda belə bir vəziyyətə düşəndə o, dinləyicilərdən soruşdu ki, kifayət qədər hündürdən danışırmı, zalın axırında onun səsi yaxşı eşidilirmi. O bilirdi ki, çox yaxşı eşidilir, lakin ona lazım olan bu məlumatlar deyildi. Ona vaxt udmaq lazım idi. Və bu qısa fasilə ona fikri tutmağa və nitqini davam etdirməyə kömək elədi. Lakin mənə belə gəlir ki, bu cür “gəmi qəzasında” “xilasedici dairə” qismində belə bir üsul hamısından yaxşı olardı: axırıncı sözü və ya axırıncı cümləni təzə cümlənin başlanğıcına çevirin. Sonsuz bir zəncir alınacaqdır və nitq Tennison bulağı kimi məqsədsiz olsa da, dayanmadan axacaq. Bunun praktikada necə alındığına baxaq. Təsəvvür edək ki, işin uğurları barədə danışan natiq aşağıdakı cümləni səsləndirəndən sonra əqli dalana düşmüş olur: “Orta qulluqçu ona görə irəli çəkilmir ki, o, öz işinə az maraq göstərir, təşəbbüs azdır”. “Təşəbbüs”. Növbəti cümləni “təşəbbüs” sözündən başlayın. downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,35 Mb. Dostları ilə paylaş:
|